Może się też okazać, że okno w ścianie szczytowej nie wystarczy do oświetlenia całego poddasza: poddasze jest zbyt duże lub podzielone na kilka pomieszczeń. Przeszkodą może być również niezbyt atrakcyjny widok.
Wtedy pozostaje zaprojektowanie i wykonanie okien w konstrukcji dachu.
Lukarna i okno połaciowe - co to jest?
Lukarna. To nadbudówka na dachu z pionowo osadzonym, typowym oknem. Jej konstrukcja, wystając z połaci, często uatrakcyjnia bryłę budynku.
Lukarnę w klasycznej postaci - z wąskim okienkiem - wykonuje się głównie przy remontach lub rozbudowach domów zabytkowych oraz stylizowanych na stare. W budynkach nowoczesnych projektuje się je często dużo większe, tak aby zwiększyć przestrzeń w pomieszczeniu i lepiej je doświetlić.
Okno połaciowe. Ma konstrukcję umożliwiającą montaż w połaci pod kątem odpowiadającym nachyleniu dachu. Niewiele wystaje ponad pokrycie, a przez to wtapia się w dach, co przy wyborze często jest cechą decydującą dla architektów i inwestorów. Z uwagi na prostotę montażu zwykle nie wymaga ingerencji w konstrukcję więźby dachowej, dlatego przy remontach domu właśnie ten rodzaj okna jest wykorzystywany najczęściej.
  | |  |
| Najłatwiejszym sposobem na doświetlenie poddasza jest zamontowanie okien w ścianie szczytowej domu. Autor: Anna Wrońska | | Tam, gdzie nie ma takiej możliwości, można wybierać między oknem dachowym lub lukarną. Autor: Jan Sabiniarz |
Sposób oświetlenia pomieszczeń
To obok konstrukcji podstawowa różnica między lukarną a oknem połaciowym. W zależności od rodzaju okna odmienne jest natężenie światła i równomierność oświetlenia.
Lukarna. Tworzy wnękę w pomieszczeniu, dlatego najwięcej światła jest w pobliżu samego okna. Im dalej od niego, tym natężenie światła maleje. Powoduje to, że miejsca w głębi pomieszczeń, oddalone o 4-5 m, mogą być niedostatecznie oświetlone. Jeszcze szybciej światło może zanikać pod skosami przy ściance kolankowej. Zależy to głównie od kąta nachylenia dachu, szerokości lukarny oraz sposobu ukształtowania ścianek bocznych. Zmienne oświetlenie i układ tworzących się cieni dla niektórych mogą być zaletą, ponieważ w pokoju tworzy się dzięki temu przytulny nastrój.
Okno połaciowe. Daje równomierne oświetlenie, choć jego natężenie zależy od kąta nachylenia dachu. Ważny jest także kształt ościeża wokół okna. Aby światła było jak najwięcej, górna krawędź ościeża powinna być pozioma, a dolna pionowa. Jednak przez okno połaciowe do wnętrza przedostaje się o wiele więcej bezpośredniego promieniowania słonecznego, co często prowadzi do nadmiernego nagrzewania się pomieszczeń. Wtedy konieczne staje się zastosowanie odpowiednich przesłon lub filtrów, co podnosi koszty. Problemy te można wyeliminować, umieszczając okno od strony północnej, ponieważ korzysta się wtedy głównie ze światła rozproszonego. Należy jednak liczyć się z tym, że śnieg - dłużej zalegający po północnej stronie dachu - może przykryć okno i czasowo pozbawić nas światła dziennego, zakłócić wentylację itp.
 | |  |
| Oświetlenie poddasza przez lukarnę. Autor: Agnieszka Sternicka , Marek Sternicki | | Oświetlenie poddasza przez okno połaciowe. Autor: Agnieszka Sternicka , Marek Sternicki |
Wielkość okien
To następna kwestia, która jest inaczej rozwiązywana w lukarnach, a inaczej w oknach połaciowych.
Lukarna. Wybierając to rozwiązanie, można stosować kryteria takie, jak przy oknach standardowych:
- ich powierzchnia powinna stanowić 1/6-1/8 powierzchni podłogi (przy małym kącie nachylenia dachu nawet 1/5),
- optymalna wysokość, na jakiej powinien się znajdować parapet, to 85-90 cm nad podłogą,
- wysokość otworu okiennego – 120 lub 150 cm.
Wskazane jest także, aby szerokość lukarny (z jednym oknem lub dwoma rozdzielonymi filarem) była większa niż połowa szerokości pomieszczenia. Rozwiązanie takie pozwala lepiej oświetlić wnętrze poddasza (łącznie z narożami), korzystnie powiększa przestrzeń i sprawia, że do takiego okna można bezpiecznie podejść bez obawy uderzenia się jak w wypadku okna połaciowego. Przy doborze kształtu i wielkości lukarny powinno się uwzględnić również styl domu, strony świata, odległość od wysokich drzew lub innych budynków, mogących zacieniać okna itp.
 | |  |
| W domach o tradycyjnej architekturze lukarny są zwykle niewielkie i mają dwuspadowe daszki. Autor: Andrzej T. Papliński | | Lukarny we współczesnych domach są często szersze, dzięki temu zyskuje się więcej przestrzeni w pomieszczeniach. Autor: Andrzej Szandomirski |
Okna połaciowe. Dzięki temu, że są umieszczone pod kątem, wpada przez nie więcej światła, dlatego mogą być mniejsze od zwykłych okien: ich powierzchnia może stanowić 1/8-1/10 powierzchni podłogi pomieszczenia. Wskazane jest, aby dolna krawędź okna znajdowała się 90-110 cm, a górna - 185-205 cm nad podłogą. Warunek ten powoduje, że im mniejszy kąt nachylenia dachu, tym wyższe powinno być okno. Można także ustawić dwa okna obok siebie lub jedno nad drugim. Jest to dobre rozwiązanie szczególnie dla osób lubiących jasne pomieszczenia. Z wielkością przeszklenia nie należy jednak przesadzać, ponieważ nawet przez najlepsze okna ucieka bardzo dużo ciepła - kilka, a nawet kilkunastokrotnie więcej niż przez ścianę lub dach o takiej samej powierzchni.
 | |  |
| Okna dachowe można montować pojedynczo... Autor: Jerzy Romanowski | | ... lub zestawiać podwójnie. Autor: Grzegorz Otwinowski |
Rodzaj okna a konstrukcja dachu
Ze względu na swoją budowę zarówno lukarna, jak i okno połaciowe mogą wymagać zmian w konstrukcji dachu. Zależą one głównie od szerokości projektowanego otworu.
Otwór węższy od rozstawu krokwi. W takim wypadku okno połaciowe nie wymaga żadnej specjalnej konstrukcji. Konstrukcja lukarny jest bardziej skomplikowana. Zawsze będzie wymagała wykonania stelażu daszku i ścianek, z powtórzeniem układu wszystkich warstw dachu. Jednak przy otworze węższym od rozstawu krokwi będzie ona bardzo lekka, tania i łatwa w wykonaniu.
Okna połaciowe i lukarny węższe od rozstawu krokwi najczęściej projektuje się przy remontach i rozbudowach istniejących budynków, w razie potrzeby stosując ich po kilka. Wykonanie okna węższego od rozstawu krokwi jest możliwe, ponieważ dawniej bardzo często krokwie rozmieszczano co 100-120 cm.
Otwór szerszy od rozstawu krokwi. Wykonuje się przede wszystkim w nowych domach. Można w nich stosować znacznie szersze okna połaciowe i lukarny, ponieważ nie ma problemów z zaprojektowaniem i wykonaniem odpowiedniej konstrukcji więźby dachowej.
W domach już istniejących wiąże się to z większymi problemami. Trzeba bowiem wyciąć fragment krokwi i zastosować wymiany (poprzeczne belki łączące nienaruszoną konstrukcję dachu) oraz wzmocnienia dodatkowe, które przejmą obciążenia. W tym wypadku konieczne jest wykonanie obliczeń sprawdzających, najlepiej przez doświadczonego konstruktora.
 | |  |
| Nawet jeśli okno dachowe jest szersze od rozstawu krokwi, konstrukcja więźby potrzebna do jego zamocowania jest bardzo prosta. Autor: Maja Krämer | | Konstrukcja lukarny jest bardziej skomplikowana – zawsze trzeba wykonać niezależny stelaż daszku i ścianek. Autor: Wojciech Nitka |
Jeszcze pod rozwagę
Przed podjęciem ostatecznej decyzji dotyczącej sposobu doświetlenia poddasza, należy zwrócić uwagę na pewne niedogodności poszczególnych rozwiązań. Jeśli lukarny umieści się zbyt blisko siebie, może to być przyczyną zalegania przy ich ściankach śniegu. To dodatkowe obciążenie trzeba uwzględnić przy obliczaniu konstrukcji nośnej dachu. Ścianki lukarny muszą być odpowiednio zabezpieczone przed przenikaniem wody z topniejącego śniegu. Na oknie połaciowym znacznie szybciej osadza się brud niż na oknie zamontowanym pionowo. Jego mycie w zależności od konstrukcji i rodzaju zamontowanych osłon może okazać się niezbyt wygodne. Zastosowanie okna połaciowego utrudnia ponadto naturalną wentylację układu warstw dachowych.
Ze względu na ukształtowanie ościeża łatwo też popełnić błędy przy jego ocieplaniu, co może być przyczyną tworzenia się mostka termicznego.
Nie ma więc jednoznacznej odpowiedzi na pytanie: jakie okno dachowe zastosować? Wybór zawsze zależeć będzie od wielu czynników. Nieocenione przy tym może okazać się doświadczenie, zmysł estetyczny i wyobraźnia projektanta.
Okna na poddaszu - jaki dają efekt
Lukarna jest bardzo ważnym elementem architektonicznym domu, wzbogacającym elewację i bryłę dachu. Jest zawsze częścią kompozycji, powinna więc być dostosowana do rozmieszczenia i wielkości okien na elewacji. Często niesie skojarzenia z tradycyjnym domem.
Okno połaciowe jest mniej widoczne, nie wpływa na bryłę i sylwetkę domu. Dzięki niemu dach może być prosty, dyskretny, o spokojnych płaszczyznach połaci.
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz