Ciepłe ściany z ciepłej ceramiki. Przegląd wyrobów z ceramiki poryzowanej

Coraz popularniejsze stają się wyroby ceramiczne o porowatej strukturze. Przejęły one od starszej siostry - ceramiki tradycyjnej - wiele zalet, takich jak trwałość i niepalność. Jednocześnie są od niej lżejsze i cieplejsze, dlatego buduje się z nich ściany jednowarstwowe.

Skąd się biorą pory w ciepłej ceramice

Elementy z ciepłej ceramiki formowane są z naturalnej gliny wymieszanej z mączką drzewną lub trocinami. Poddaje się je następnie wypalaniu, podczas którego mączka lub trociny ulegają spaleniu. W trakcie tego procesu w materiale powstają zamknięte mikroskopijne pory wypełnione powietrzem. Dlatego wyroby te nazywa się też ceramiką poryzowaną.

Autor: Mariusz Bykowski

Zatrzymują ciepło, przepuszczają parę

Ciepła ceramika, jak sama nazwa wskazuje, dobrze izoluje termicznie. Zawdzięcza to swojej porowatej strukturze. Duży wpływ na poprawę izolacyjności ma też szczelinowa budowa typowa dla pustaków i cegieł kratówek. O izolacyjności cieplnej materiału informuje współczynnik przewodzenia ciepła λ. Im jego wartość jest mniejsza, tym materiał ma lepsze właściwości termoizolacyjne.
Izolacyjność całej ściany, o określonej grubości i z elementów łączonych konkretnym rodzajem zaprawy, określa z kolei współczynnik przenikania ciepła U. Także w tym przypadku mniejsza wartość współczynnika oznacza lepszą termoizolacyjność.
Dzięki porom wypełnionym powietrzem elementy z ciepłej ceramiki są cieplejsze, ale i mniej wytrzymałe niż te zwykłe cegły i pustaki. Trzeba więc uważać, by nie uszkodzić ich podczas transportu i układania.
Ściany zbudowane z ceramiki poryzowanej akumulują też ciepło. Za tę cechę odpowiedzialna jest nie porowata budowa pustaków, ale materiał, z którego są produkowane, czyli glina. Ona właśnie ma tę zaletę, że pochłania energię cieplną i zatrzymuje ją w sobie przez dłuższy czas. Dlatego zimą w domach zbudowanych z elementów ceramicznych jest ciepło, a latem utrzymuje się w nich przyjemny chłód.
Porowata struktura elementów umożliwia też stosunkowo łatwe wydostanie się wilgoci na zewnątrz domu. Para wodna nie kumuluje się w murze, tylko dość łatwo przez niego przenika. Ściany nie są przez to zawilgocone i nie rozwijają się na nich grzyby oraz pleśnie. Materiał ten pomaga więc w utrzymaniu zdrowego mikroklimatu w domu.

Wyroby z ciepłej ceramiki

Z ceramiki poryzowanej wytwarza się podobne elementy jak z ceramiki tradycyjnej. Najczęściej są to pustaki i cegły (pełne, dziurawki, kratówki). Elementy różnią się między sobą kształtem, zastosowaniem, sposobem łączenia. Mogą też mieć różne klasy – 5; 7,5; 10 lub 15. Każda klasa odpowiada wytrzymałości elementu na ściskanie.

Pustaki. Są podstawowym elementem produkowanym z ciepłej ceramiki. Mogą mieć powierzchnie boczne gładkie, wyprofilowane we wpusty i wypusty lub z wgłębieniem nazywanym kieszenią lub zamkiem. Połączenie na kieszeń gwarantuje lepszą izolacyjność cieplną od tradycyjnie wykonywanej spoiny pionowej. Najlepszą izolacyjność zapewnia jednak połączenie na wpust i wypust, które w ogóle nie wymaga wykonywania spoiny pionowej.
Poza pustakami podstawowymi produkowane są również pustaki uzupełniające: połówkowe lub narożnikowe. Stosuje się je między innymi do wykonywania naroży ścian, w przypadku stosowania pustaków z profilowanymi bokami lub do wypełniania miejsc w poszczególnych warstwach muru, w których nie mieszczą się pustaki standardowego wymiaru. Dzięki nim można bez docinania pustaków dobrze (a więc na przykład bez mostków termicznych) wymurować narożnik i uzyskać przesunięcie elementów w kolejnych warstwach.

Pustaki z ciepłej ceramiki polecane przez producentów na ściany jednowarstwowe.

Pustaki na ściany jednowarstwowe przeważnie mają powierzchnie boczne wyprofilowane we wpusty... Autor: WIENERBERGER		...wypusty... Autor: CERPOL-KOZŁOWICE

...lub kieszeń. Autor: WIENERBERGER		Pustaki uzupełniające różnią się od zwykłych rozmiarem i tym, że wpusty i wypusty mają tylko z jednej strony. Autor: WIENERBERGER

Cegły. Tak jak w ceramice tradycyjnej mogą być to cegły pełne, kratówki lub dziurawki.
Uwaga! Ponieważ wyroby z ciepłej ceramiki mają stosunkowo dużą nasiąkliwość, wykonaną z nich ścianę osłonową koniecznie trzeba otynkować.

Z ceramiki poryzowanej produkowane są najczęściej cegły kratówki... Autor: ZCB HADYKÓWKA		...rzadziej cegły pełne... Autor: CITHERM		...lub dziurawki. Autor: CITHERM

Ceramika poryzowana na wszystkie ściany

Wyroby z ciepłej ceramiki przeznaczone są głównie do wznoszenia ścian zewnętrznych jednowarstwowych. Wtedy najlepiej wykorzystuje się ich właściwości termoizolacyjne. Jednak po to, by cały dom można było wymurować z materiałów o podobnych właściwościach, sprzedawane są również wyroby z ceramiki poryzowanej przeznaczone do budowy ścian działowych i wewnętrznych ścian konstrukcyjnych. Z ciepłej ceramiki można także wznosić ściany dwu- i trójwarstwowe.

Zewnętrzne ściany jednowarstwowe. Do ich budowy stosuje się pustaki o długości 38-50 cm. Ponieważ ustawia się je dłuższym bokiem w poprzek ściany, wymiar ten równy jest grubości niewykończonej ściany. Ściany takiej grubości mają współczynnik przenikania ciepła U mniejszy niż 0,5 W/(m^2.K), nie trzeba więc już ich ocieplać. Najlepsze są w tym przypadku pustaki z powierzchniami bocznymi wyprofilowanymi we wpusty i wypusty lub kieszeń. Gwarantują one bowiem lepszą izolacyjność cieplną ściany niż elementy z bokami gładkimi.

Zewnętrzna ściana jednowarstwowa. Autor: Agnieszka Sternicka , Marek Sternicki		Elementy z ciepłej ceramiki polecane przez producentów na zewnętrzne ściany warstwowe, wewnętrzne ściany konstrukcyjne i ściany działowe.

Zewnętrzne ściany warstwowe. Do ich wznoszenia używa się pustaków i cegieł. Z pustaków wykonuje się najczęściej warstwę nośną ściany zarówno dwu-, jak i trójwarstwowej, rzadziej warstwę osłonową ściany trójwarstwowej. Na warstwę nośną stosuje się pustaki długości 18,8-30,6 cm, a na osłonową – 8-13,8 cm.

Zewnętrzna ściana dwuwarstwowa. Autor: Agnieszka Sternicka , Marek Sternicki		Zewnętrzna ściana trójwarstwowa z ociepleniem. Autor: Agnieszka Sternicka , Marek Sternicki

Zewnętrzna ściana trójwarstwowa z pustka powietrzną. Autor: Agnieszka Sternicka , Marek Sternicki

Uwaga! Według Polskiej Normy długością pustaka nazywa się wymiar boku, którym elementy stykają się po ustawieniu w ścianie, a nie tak jak w przypadku cegły, jej największy wymiar. Dlatego też najczęściej grubość ściany równa jest długości pustaka. Warto jednak przy tym  pamiętać, że niektóre pustaki, te z gładkimi bokami, można ustawiać w murze na dwa sposoby i dzięki temu uzyskiwać ściany różnej grubości.

Cegły służą głównie do wykonywania  warstwy osłonowej ściany trójwarstwowej. W ścianach warstwowych mogą też pełnić podobną funkcję jak pustaki połówkowe i narożne. Wewnętrzne ściany konstrukcyjne. Do ich wznoszenia używa się tych samych pustaków i tych samych cegieł co do budowy zewnętrznych ścian warstwowych.

Wewnętrzna ściana konstrukcyjna. Autor: Agnieszka Sternicka , Marek Sternicki

Ściany działowe. Do ich wznoszenia używa się pustaków długości 12--25 cm lub cegieł. Najlepsze do budowy tego rodzaju ścian są cegły pełne. Są one cięższe od pustaków, cegieł dziurawek i kratówek, więc lepiej tłumią dźwięki.

Ściana działowa. Autor: Agnieszka Sternicka , Marek Sternicki

Jaka zaprawa na jaką ścianę

Rodzaj użytej zaprawy i grubość wykonanych z niej spoin mają wpływ zarówno na wytrzymałość, jak i na izolacyjność cieplną ściany. Trzeba zatem pamiętać, by grubość spoin nie przekraczała 12-15 mm, i odpowiednio dobrać rodzaj zaprawy do murowanej ściany.
Do wykonywania ścian wewnętrznych i zewnętrznych ścian warstwowych używa się tradycyjnych zapraw cementowo-wapiennych. Mogą być one stosowane również przy murowaniu ścian jednowarstwowych. Jednak cieplejsze ściany można uzyskać, stosując zaprawy ciepłochronne. Sprawiają one, że ściana jest jednorodna pod względem termicznym, czyli ma na całej powierzchni podobny współczynnik przewodzenia ciepła. Niektóre pustaki można też łączyć na zaprawy klejowe, z których wykonuje się cienkie spoiny. One, dzięki niewielkiej grubości, również nie powodują znacznych strat ciepła. Powierzchnie poziome pustaków do tego rodzaju łączenia muszą być fabrycznie przeszlifowane.

Wznoszenie ciepłych ścian

Dzięki temu, że pustaki poryzowane są duże i stosunkowo lekkie, dość łatwo się z nich muruje. Trzeba jednak przestrzegać kilku zasad. Po to, by uzyskać odpowiednią noś-ność ściany, należy pamiętać o zasadzie mijania się pustaków w kolejnych warstwach. Muszą one być przesunięte mniej więcej o 0,4 wysokości, czyli o około 8-10 cm. Zawsze trzeba pamiętać o wypoziomowaniu poszczególnych warstw pustaków w murze, a przed ułożeniem zaprawy zwilżyć ich górną powierzchnię.

Przy budowie ścian jednowarstwowych ważne jest, aby pustaki dokładnie do siebie przylegały. Autor: Mariusz Bykowski		Dlatego pustaki z wpustami i wypustami powinno się wsuwać od góry w wyprofilowania wmurowanych już pustaków, a nie dosuwać ich po warstwie zaprawy. Autor: WIENERBERGER

Murowanie na zaprawę ciepłochronną i tradycyjną. Nie jest to praca trudna i może się jej podjąć każdy solidny wykonawca. Zaprawę nakłada się zwykłą kielnią, uważając, by nie dostała się do szczelin pustaka, bo obniży to izolacyjność cieplną ściany. Przy murowaniu ścian jednowarstwowych trzeba pamiętać, by grubość spoiny nie była większa niż 12 mm, zwłaszcza że pustaki niektórych firm mają tak dobraną wysokość, by razem ze spoiną miały dokładnie 25 cm. Gdy pustaki łączone są na wpust i wypust, nie wykonuje się spoin pionowych. Tylko zestawia je ze sobą, wsuwając od góry wypusty jednego pustaka we wpusty drugiego.
Przy łączeniu na kieszeń spoina pionowa powstaje po wypełnieniu zaprawą wnęki pomiędzy ustawionymi obok siebie dwoma pustakami.
Murowanie na zaprawę klejową. Jest to zadanie dla dobrych fachowców. Układanie pustaków na cienkie spoiny wymaga bowiem szczególnie dokładnego wypoziomowania podłoża (fundamentu) i pierwszej warstwy pustaków. Niedokładności na tym etapie utrudnią wykonanie równych, cienkich spoin pomiędzy następnymi warstwami ściany. Mur ze zbyt grubymi lub nierównymi spoinami nie spełni swoich funkcji termoizolacyjnych.
Przy murowaniu na cienkie spoiny zaprawę można nakładać specjalnym urządzeniem do wykonywania cienkich spoin (tak zwanymi sankami) lub przez delikatne zanurzanie w niej pustaków.

Przy łączeniu pustaków na wpust i wypust spoinę pionową wykonuje się tylko na narożach i skrzyżowaniach ścian. Autor: RÖBEN CERAMIKA BUDOWLANA		Zaprawę klejową można też nakładać poprzez delikatne zanurzanie w niej pustaków. Autor: RÖBEN CERAMIKA BUDOWLANA		Przy murowaniu na cienkie spoiny wciąż trzeba sprawdzać, czy warstwa pustaków trzyma poziom, i ewentualne odchylenia korygować za pomocą gumowego młotka. Autor: RÖBEN CERAMIKA BUDOWLANA

Ostrożnie z obróbką

Najlepiej jest unikać cięcia elementów, gdyż zbyt duża liczba docinanych pustaków wpływa na obniżenie nośności i izolacyjności ściany. Dlatego, jeśli jest to możliwe, warto stosować pustaki narożne i połówkowe, a w ścianach wewnętrznych i zewnętrznych ścianach warstwowych również cegły.
Uwaga! Liczbę przycinanych pustaków można znacznie ograniczyć, gdy przy projektowaniu domu uwzględnione zostaną wymiary pustaków.

Elementy z ciepłej ceramiki najdokładniej tnie się za pomocą piły elektrycznej. Autor: WIENERBERGER

Przy cięciu elementów z ciepłej ceramiki najlepiej posłużyć się piłą tarczową, taśmową lub łańcuchową. Na pewno nie należy stosować narzędzi udarowych, gdyż mogą one uszkodzić ich strukturę.

Nie daj pustakom zmoknąć

Pustaki podczas przerw w murowaniu powinny być zabezpieczone przed opadami i to zarówno te składowane, jak i te, które są już wmurowane. Warstwa znajdująca się na wierzchu murowanej ściany musi być zakryta folią.
Gdy ściany budynku są już gotowe, zabezpieczyć trzeba otwory okienne w miejscu, gdzie w przyszłości będą parapety. W domach niezadaszonych zabezpieczyć też trzeba bruzdy i otwory instalacyjne. Należy też pamiętać, by po zakończeniu budowy nie zwlekać z otynkowaniem ścian od zewnątrz.