Kupujemy piasek i żwir

Kruszywa takie jak piasek i żwir potrzebne są w zasadzie na każdym etapie budowy domu. Używane są do betonu, na przykład na fundamenty czy strop, a także zapraw do murowania lub tynkowania. Kruszywa wykorzystuje się na podsypkę pod podłogę na gruncie, jako obsypkę drenażu i zasypkę fundamentów. A po wybudowaniu domu można z nich też wykonać ścieżki i podjazdy.

Najczęściej stosowanymi kruszywami w budownictwie jednorodzinnym są piasek, żwir i pospółka. Tylko w niektórych projektach budowlanych znajdziemy informacje, ile trzeba ich kupić. Najczęściej musimy poprosić projektanta lub kierownika budowy o informacje, jakiego i ile kruszywa będziemy potrzebowali.

Kruszywo naturalne - otoczaki. Autor: LAFARGE NIDA GIPS		Kruszywo łamane. Autor: KOPALNIA PORFIRU I DIABAZU

Rodzaje kruszyw
Ze względu na sposób pozyskania rozróżnia się kruszywa mineralne:
- naturalne - pochodzące z rzek, jezior, wydm i kopalni. Należą do nich piaski, żwiry, otoczaki oraz pospółki, czyli naturalne mieszanki piasków i żwirów. Piasek to rodzaj kruszywa, które składa się z ziaren o wymiarach do 4 mm. Dopuszczalna jest tylko ograniczona zawartość ziaren o średnicy 2-4 mm (około 15%). Żwiry zaś są to okruchy skalne o średnicy ziaren od 4 do 63 mm. Ziarna tych kruszyw mają zaokrąglone krawędzie, a otoczaki mają również kształt zbliżony do kulistego;
- łamane - powstają w wyniku rozdrobnienia skał najczęściej w kamieniołomach, na przykład granitowych, bazaltowych, kwarcytowych czy wapiennych. W ten sposób powstaje miał, tłuczeń, grys i kamień łamany. Ziarna kruszyw łamanych mają kształt wielościanu i ostre krawędzie.

Frakcje kruszywa
W zależności od uziarnienia, czyli wielkości ziaren, kruszywa dzielimy na:
- drobne, o ziarnach wielkości do 4 mm - piasek, miał;
- grube, zawierające ziarna wielkości od 4 do 63 mm - żwir, tłuczeń, grys;
- bardzo grube, z ziarnami wielkości od 63 do 250 mm - otoczaki, kamień łamany.
Jeszcze dokładniej wielkość ziaren określa frakcja kruszywa. Aby uzyskać kruszywo odpowiedniej frakcji, przesiewa się je przez kilka sit o wymiarze oczek od 0,063 do 125 mm. W ten sposób oddziela się ziarna określonej wielkości. Na przykład frakcja 2-4 mm to ziarna mniejsze niż 4 mm - które przeszły przez sito o takim wymiarze - i większe niż 2 mm - które zatrzymały się na sicie o oczkach wielkości 2 mm.
Wielofrakcyjna mieszanka kruszywa to mieszanka dwóch lub więcej frakcji, które dobiera się w odpowiednich proporcjach, na przykład mieszanka 0-16 mm to grupa frakcji: 0-2 mm, 2-4 mm, 4-8 mm, 8-16 mm, przy czym każda z tych frakcji może, ale nie musi wchodzić w skład tej mieszanki.

Kiedy na budowie stosuje się kruszywo?

Autor: Agnieszka Sternicka , Marek Sternicki

Kruszywa do betonu

Do wykonania mieszanki betonowej na budowie najczęściej stosuje się pospółkę, czyli naturalną mieszaninę piasku i żwiru. Jednak znacznie lepsze efekty można uzyskać, dobierając odpowiednią ilość piasku i żwiru.
Ze względu na to, że kruszywo stanowi około 80% masy wszystkich składników mieszanki betonowej, jego parametry mają bardzo istotny wpływ na jakość uzyskanego betonu. I tak żwir dzięki swojej dużej wytrzymałości na ściskanie przenosi obciążenia, zaś piasek, mający mniejszą wytrzymałość, zapełnia szczeliny między kruszywem grubym.

Kruszywa do zapraw

Do wykonania zaprawy na placu budowy potrzebny jest piasek. Do zapraw murarskich używa się przesianego piasku o uziarnieniu do 2 mm, do zaprawy na tynk wewnętrzny - do 1 mm, a do zaprawy na posadzkę - do 0,5 mm. Wielkość ziaren w tynkach zewnętrznych zależy od faktury, jaką chcemy osiągnąć.

Gdzie kupujemy kruszywo

Kruszywa możemy kupić bezpośrednio w kopalni lub w firmie zajmującej się składowaniem i transportem kruszywa. Cena transportu ustalana jest indywidualnie i zależy od rodzaju i ilości kruszywa, a także od długości trasy. Kruszywa mogą być przewożone wywrotkami, wagonami lub barkami. Konieczne jest, aby w jednym środku transportu było przewożone kruszywo jednego rodzaju i o takich samych właściwościach.

Jak je składujemy

Dobrze jest, gdy kruszywo możemy wysypać na folię lub podłoże betonowe, na przykład podłogę przyszłego garażu wolno stojącego czy budynku gospodarczego. Dopuszczalne jest też składowanie kruszywa bezpośrednio na ziemi, jednak musimy liczyć się z pewnymi jego stratami wskutek wymieszania się kruszywa z gruntem. Lepiej jednak nie składować kruszywa na grząskim podłożu, w zagłębieniach gruntu ani w wysokiej trawie, gdyż tylko niewielką jego część będziemy mogli użyć do mieszanki betonowej (kruszywo będzie zbyt zanieczyszczone). Starajmy się też nie dopuścić do zanieczyszczenia kruszyw śmieciami i gruzem.

Kruszywo można składować bezpośrednio na ziemi, trzeba się jednak liczyć z tym, że spora jego część może nie nadawać się już do betonu ani zaprawy. Autor: Magdalena Kosińska

Ważne przy zakupie kruszywa do betonu

Uziarnienie
Wykonując mieszankę betonową, powinno się zachować odpowiednie proporcje między kruszywem drobnym (piaskiem) a kruszywem grubym (żwirem). Proporcja ta wynosi 1:2, to znaczy 1 część piasku do 2 części żwiru. Optymalne uziarnienie to takie, w którym jest jak najmniej pustych przestrzeni pomiędzy ziarnami. Wielkość ziaren kruszywa powinna zależeć od rozstawu zbrojenia i wymiarów elementu. Im większy element i większe odległości między prętami zbrojenia, tym większe mogą być ziarna zastosowanego kruszywa.

Kształt ziaren
Ważny jest też kształt ziaren. Ziarna nieforemne układają się mniej ściśle, przez co ilość pustych miejsc między ziarnami jest większa i potrzebujemy więcej zaczynu, czyli cementu zmieszanego z wodą.

Zanieczyszczenia
Niedopuszczalne jest, by w kruszywie znajdowały się zanieczyszczenia takie jak drewno, muszle, kawałki węgla lub zanieczyszczenia organiczne - ziemia roślinna, torf czy korzenie roślin.
Zanieczyszczenia organiczne wydzielają kwas humusowy, który opóźnia lub całkowicie uniemożliwia proces wiązania i twardnienia betonu.
Obecność pyłów, czyli ziaren mniejszych niż 0,063 mm, też nie jest korzystna. Oblepiają one ziarna kruszywa, uniemożliwiając lub obniżając przyczepność do ich powierzchni zaczynu cementowego i obniżają wytrzymałość betonu. O ich obecności przekonamy się, gdy po wzięciu do ręki kruszywa pozostanie nam na niej nalot.