Podatek od nieruchomości

Każdy właściciel lub użytkownik nieruchomości musi płacić związany z nią podatek. Na razie jego wysokość zależy wyłącznie od wielkości działki lub budynku i nie ma związku z ich stanem fizycznym.

Kto płaci?

Podatek od nieruchomości związany jest z posiadaniem gruntu, domu, a także mieszkania stanowiącego odrębną nieruchomość (czyli tak zwanego mieszkania hipotecznego). Podatek ten płacą:
- właściciele nieruchomości (działki, budynku lub mieszkania) lub obiektów budowlanych niezłączonych trwale z gruntem;
- samoistni posiadacze nieruchomości – czyli osoby, które korzystają z nieruchomości tak jak właściciel, chociaż w świetle prawa właścicielami nie są (na przykład nieformalni nabywcy);
- użytkownicy wieczyści nieruchomości lub ich części;
- posiadacze nieruchomości albo obiektów budowlanych niezłączonych trwale z gruntem, stanowiących własność skarbu państwa lub gminy, jeżeli korzystają z nich na podstawie:
– umowy zawartej z właścicielem lub innego tytułu prawnego (na przykład decyzji)
– umowy zawartej z Agencją Własności Rolnej Skarbu Państwa
– ustanowionego zarządu;
- posiadacze bez tytułu prawnegonieruchomości albo obiektów budowlanych niezłączonych trwale z gruntem, stanowiących własność skarbu państwa lub gminy (z wyjątkiem nieruchomości wchodzących w skład Zasobu Własności Rolnej Skarbu Państwa lub będących w zarządzie Lasów Państwowych).

Za co?

Podatek od nieruchomości płacimy za:
- budynki lub ich części,
- budowle lub ich części związane z prowadzeniem działalności gospodarczej innej niż działalność rolnicza lub leśna,
- grunty:
– nieobjęte przepisami o podatku rolnym lub leśnym, a więc przede wszystkim działki budowlane puste i zabudowane,
– objęte przepisami o podatku rolnym lub leśnym, ale związane z prowadzeniem działalności gospodarczej innej niż działalność rolnicza lub leśna,
– niesklasyfikowanepołożone na terenie miast, ale wykorzystywane jako użytki rolne,
– wyłączone z produkcji rolnej i leśnej, z wyjątkiem gruntów, na których jeszcze przez okres do dwóch lat od wydania decyzji o wyłączeniu prowadzona jest działalność rolnicza,
– obszary jezior, zbiorników retencyjnych i grunty elektrowni wodnych.

Ile?

Podstawą opodatkowania podatkiem od nieruchomości jest powierzchnia użytkowa budynków i gruntów. Podatek nalicza się, mnożąc tę powierzchnię przez odpowiednią stawkę, określoną przez radę gminy. Stawki obowiązujące w danej gminie nie mogą przekroczyć wysokości ustalonych w ustawie o podatkach i opłatach lokalnych, ale nie mogą też być niższe niż 50% stawek maksymalnych. Maksymalne stawki podatku od nieruchomości na 2002 r. podajemy w tabeli.




Jak liczymy powierzchnię domu do podatku?
Powierzchnię mierzy się po wewnętrznej długości ścian na wszystkich kondygnacjach (a więc także w piwnicy i na poddaszu). Nie bierze się pod uwagę powierzchni klatek schodowych oraz szybów windowych. Powierzchnię pomieszczeń wysokości od 1,40 m do 2,20 m zalicza się do powierzchni użytkowej budynku w 50%. Nie płaci się podatku od powierzchni pomieszczeń (lub ich części), których wysokość jest mniejsza niż 1,40 m.
Uwaga! Takie zasady obliczania powierzchni obowiązują wyłącznie do celów wymiaru podatku od nieruchomości.

Inaczej nalicza się podatek od budowli (na przykład basenów, szklarni, wiat) – tu podstawą jest ich wartość. Podatek oblicza się jako odpowiedni (ustalony w gminie) procent wartości. Jeśli obiekt jest związany z prowadzeniem działalności gospodarczej, za podstawę opodatkowania bierze się wartość budowli ustaloną do obliczania amortyzacji. Podatnicy, którzy nie dokonują odpisów amortyzacyjnych, płacą podatek naliczany od wartości rynkowej budowli, którą sami określają. Jeśli organ podatkowy uzna, że podana wartość rażąco odbiega od wartości rynkowej, może zlecić biegłemu wycenę tej budowli. Gdy wartość określona przez biegłego okaże się wyższa o co najmniej 33% od wartości podanej przez podatnika, podatnik zostanie obciążony kosztami wyceny.

Kiedy?

Osoby fizyczne zobowiązane są do opłacania podatku w ratach, w terminach: do 15 marca, 15 maja, 15 września i 15 listopada roku podatkowego. Zobowiązanie do zapłaty podatku powstaje jednak dopiero po doręczeniu decyzji wójta, burmistrza lub prezydenta miasta ustalającej wysokość daniny. Przed jej doręczeniem zapłacenie podatku jest niemożliwe.
Wysokość podatku ustala się na podstawie wykazu nieruchomości sporządzonego przez ich właściciela lub posiadacza na specjalnym formularzu (można go otrzymać w urzędzie gminy). Podatnik musi sporządzić taki wykaz w ciągu 14 dni od dnia wystąpienia okoliczności uzasadniających powstanie obowiązku podatkowego (na przykład zakończenia budowy domu lub nabycia gruntu). Również w ciągu dwóch tygodni należy poinformować organ podatkowy o zmianie sposobu użytkowania gruntu lub budynku, jeśli mato wpływ na wysokość opodatkowania.

Uwaga! Podanie w wykazie fałszywych danych naraża podatnika na sankcje z ustawy karnej skarbowej, a więc bardzo wysokie grzywny.
Jeśli podatnik nieumyślnie poda błędne dane, opierając się na przykład na niezgodnych ze stanem faktycznym danych z ewidencji gruntów, nie popełni wprawdzie wykroczenia, ale może mieć kłopoty związane z wyjaśnieniem pomyłki.

Podatek od budynku lub budowli płaci się od 1 stycznia roku następującego po roku, w którym budowa została zakończona albo w którym rozpoczęto użytkowanie budynku lub jego części przed jego ostatecznym wykończeniem. A zatem w trakcie trwania budowy nie płacimy podatku za powstający dom.
Korzystnie jest więc zaplanować budowę tak, aby oddanie domu do użytkowania nastąpiło nie na koniec roku, lecz na przykład w styczniu roku następnego. Wówczas aż do końca tego roku nie trzeba płacić podatku za ten budynek, a jedynie podatek za działkę.
Obowiązek podatkowy wygasa z upływem miesiąca, w którym ustały okoliczności uzasadniające płacenie tej daniny. Wówczas podatek za ten rok ustala się proporcjonalnie do liczby miesięcy, w których istniał obowiązek zapłaty. Jeśli więc dokonamy rozbiórki jakiegoś obiektu, trzeba to jak najszybciej zgłosić do wydziału finansowego, aby od następnego miesiąca nie płacić podatku za nieistniejący już budynek.

Zwolnienia

Zwolnienia od podatku od nieruchomości dotyczą przede wszystkim gruntów i budynków wykorzystywanych na cele publiczne. Od podatku zwolnione są między innymi:
- nieruchomości lub ich części zajęte na potrzeby administracji samorządowej,
- grunty zajęte pod drogi publiczne oraz związane z nimi budowle,
- budowle i grunty wykorzystywane na potrzeby publicznego transportu kolejowego,
- grunty pod wodami płynącymi i kanałami żeglownymi.
Właściciele domów mogą skorzystać ze zwolnienia od podatku od nieruchomości wówczas, gdy ich budynki i grunty wpisane są do rejestru zabytków – ale pod warunkiem, że są one utrzymywane i konserwowane zgodnie z przepisami o ochronie zabytków. Zwolnieniu nie podlegają jednak obiekty zabytkowe, w których prowadzona jest działalność gospodarcza.

Podstawa prawna: - ustawa z 12 stycznia 1991 r. o podatkach i opłatach lokalnych (Dz. U. nr 9, poz. 31 z późn. zm.)

Stawki podatku

Wysokość stawki podatku od nieruchomości zależy przede wszystkim od przeznaczenia budynku i gruntu.
Budynki mieszkalne generalnie objęte są niską stawką podatku. Jeśli jednak część takiego budynku przeznaczona jest na prowadzenie działalności gospodarczej, wówczas stosuje się dwie stawki: niską dla części mieszkalnej, wysoką – dla części zajętej na działalność gospodarczą.
Inne budynki, na przykład garaże, budynki gospodarcze, budynki usługowe, opodatkowane są według wyższej stawki podatkowej, nawet jeśli nie są bezpośrednio zajęte na prowadzenie działalności gospodarczej, a jedynie są z tą działalnością związane, choćby pośrednio.
Grunty – wysoka stawka podatku może być zastosowana jedynie wówczas, gdy spełnione są łącznie dwa warunki:
- grunt jest w posiadaniu przedsiębiorcy (osoby prowadzącej działalność gospodarczą),
- grunt jest rzeczywiście użytkowany na potrzeby działalności gospodarczej.
Grunty związane z działalnością gospodarczą to głównie grunty pod budynkami produkcyjnymi, magazynowymi, administracyjnymi, socjalnymi i hotelowymi, pod budowlami i urządzeniami, grunty zajęte na drogi wewnętrzne i place manewrowe, place składowe, zieleńce oraz tereny, na których są lub mają być realizowane zadania inwestycyjne.
Ponieważ stawka podatku zależy od sposobu wykorzystania budynku lub gruntu, podatek od nieruchomości – w razie zmiany sposobu wykorzystywania – ulega odpowiednio obniżeniu lub podwyższeniu. Nową stawkę stosuje się od pierwszego dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym nastąpiła zmiana sposobu użytkowania.
Uwaga! Naczelny Sąd Administracyjny w uchwale z 2 kwietnia 2001 r. podjętej w składzie pięciu sędziów zajął bardzo niekorzystne dla przedsiębiorców stanowisko. Uznał, że każdy grunt zakupiony przez taką osobę, nawet jeśli traktowany jest jako lokata kapitału i niewykorzystywany na cele działalności gospodarczej, powinien być objęty najwyższą stawką podatku. Przesądza o tym samo posiadanie nieruchomości.

SŁOWNICZEK

Amortyzacja – zużycie obiektu na skutek upływu czasu. Stanowi ono podstawę do dokonywania przez przedsiębiorców odpisów amortyzacyjnych od podatku dochodowego.

Budowla – obiekt budowlany, który nie jest budynkiem.

Budynek – obiekt budowlany umocowany w ziemi lub na ziemi, mający ściany lub słupy albo filary oraz pokrycie dachowe.

Gospodarstwo rolne – obszar użytków rolnych, gruntów pod stawami i zabudowaniami związanymi z prowadzeniem tego gospodarstwa, o łącznej powierzchni przekraczającej 1 ha.

Grunty niesklasyfikowane – takie grunty, którym w ewidencji nie nadano żadnej klasy bonitacyjnej (jakościowej).

Posiadacz bez tytułu prawnego – osoba, która korzysta z nieruchomości, choć nie ma do niej żadnego prawa, na przykład nie zawarła żadnej umowy na jej użytkowanie.