Pogłębianie piwnicy.

Stając się właścicielami starego domu, staramy się dostosować go do naszych potrzeb. W trakcie remontu nie tylko poprawiamy stan techniczny budynku i jego instalacji, ale także bardzo często zmieniamy przeznaczenie poszczególnych pomieszczeń.

Wielu współczesnym rodzinom nie są już potrzebne duże pomieszczenia piwniczne na produkty spożywcze, oddzielną kotłownię i skład opału. Mając dom z piwnicami, można w części lub w całości zmienić ich przeznaczenie. Można tam urządzić warsztat, gabinet, zbudować saunę, a nawet basen kąpielowy. Ale tu bardzo często pojawia się problem: zbyt mała wysokość piwnic. Zazwyczaj wynosi ona 200-220 cm, a to nie zapewnia odpowiedniego komfortu użytkowania pomieszczeń o nowej funkcji.

Powiększanie wysokości piwnic
Oczywistym rozwiązaniem tego problemu wydaje się obniżenie poziomu posadzki piwnic. Pamiętajmy jednak, że przedsięwzięcie to jest zawsze skomplikowane i odpowiedzialne, dlatego jego zaprojektowanie powinniśmy zlecić doświadczonemu konstruktorowi, a wykonawstwo powierzyć ekipie, która z powodzeniem wykonywała już podobne prace.
Tak właśnie postąpili właściciele jednej z warszawskich willi, zbudowanej w 1926 r. Zgodnie z ich życzeniem w piwnicy miał powstać gabinet lekarski. Piwnica miała wysokość 215 cm. Po przeanalizowaniu różnych wariantów projektowych zdecydowano się na obniżenie poziomu podłogi o 25 cm. Uzyskano w ten sposób zadowalającą wysokość pomieszczeń równą 240 cm.

Piwnica, w której po obniżeniu podłogi powstanie gabinet lekarski. Autor: Marek Sternicki , Agnieszka Sternicka

Projekt obniżenia podłogi
Odsłanianie istniejących fundamentów, a zwłaszcza wykonywanie w ich pobliżu wykopów, jest przedsięwzięciem bardzo ryzykownym: grozi bowiem wypieraniem gruntu spod fundamentów i nierównomiernym osiadaniem budynku.
W opisywanym domu chodziło o stosunkowo płytkie odkopanie ław fundamentowych (jedynie 27 cm poniżej poziomu ich posadowienia). Z tego powodu – oraz dzięki dobremu zaprojektowaniu robót i staranności wykonawstwa – realizacja tego przedsięwzięcia nie była specjalnie trudna ani szczególnie kosztowna.
Nie trzeba było na przykład czasowo odciążać fundamentów przez stemplowanie ścian nośnych i stropów nad piwnicą. Te dość kosztowne i trudne technicznie zabiegi byłyby konieczne, gdyby trzeba było pogłębiać (czyli popularnie mówiąc „podbijać”) istniejące fundamenty oraz gdyby dla obniżenia podłogi w piwnicy należało wybrać grubszą warstwę gruntu (więcej niż 30 cm, licząc od dotychczasowego poziomu posadowienia budynku). Ponieważ zakres pogłębiania piwnic był mniejszy, konstruktor zdecydował się na zaprojektowanie wzdłuż ław fundamentowych niewielkiej żelbetowej ścianki oporowej rozpartej betonową płytą podłogową. Zgodnie ze sztuką budowlaną ściankę tę wykonywano krótkimi odcinkami, żeby nie naruszyć gruntu pod ławami.

Żelbetowa ścianka oporowa połączona z płytą żelbetową. Autor: Marek Sternicki , Agnieszka Sternicka

Zakres i koszt robót przy pogłębianiu piwnic zależy od:
- planowanego obniżenia podłogi – większe obniżenie to większe problemy,
- wielkości i stanu konstrukcji budynku – im większy dom i w gorszym stanie, tym trudniej będzie pogłębiać piwnice i większy będzie tego koszt,
- stanu fundamentów – słabe fundamenty to przeważnie zapowiedź kłopotów,
- poziomu wody gruntowej – woda w pobliżu fundamentów może zniweczyć plany obniżenia podłogi.

Kiedy pogłębiać piwnice
Korzystne warunki do pogłębiania piwnic to woda gruntowa poniżej poziomu fundamentów i poziomu projektowanej podłogi piwnic, a do tego przepuszczalny (czyli piaszczysty) grunt, w którym nie występuje podciąganie kapilarne. Wtedy nie trzeba „walczyć” z wodą, a jedynie zatroszczyć się o to, aby grunt pod fundamentami nie uległ rozluźnieniu. W takich warunkach najmniejsze koszty poniesiemy, gdy obniżając posadzkę piwnicy, nie zejdziemy poniżej poziomu posadowienia istniejących ław fundamentowych. W ten sposób zyskuje się brakujące 20-40 cm wysokości pomieszczeń i to niemal na całej powierzchni podłogi (oprócz zwykle kilkucentymetrowego występu fundamentu na obwodzie ścian). Zbędne są wtedy skomplikowane konstrukcje zabezpieczające grunt i fundamenty, a wszystkie prace można wykonać od razu na całej powierzchni pomieszczenia. Realizacja przedsięwzięcia musi jednak odbywać się bardzo sprawnie, bez przerw w prowadzeniu robót. Gdy jednak zwierciadło wody gruntowej znajduje się ponad poziomem posadowienia budynku, lepiej w ogóle zrezygnować z zamiaru pogłębiania piwnicy. W takiej sytuacji trzeba by było bowiem obniżyć zwierciadło wody gruntowej wokół budynku na cały czas trwania robót. Ponadto należałoby zastosować szczelną izolację przeciwwodną nowej podłogi, z kosztownych materiałów, a wszelkie prace wykonywać z nadzwyczajną starannością. Koszt takiej modernizacji mógłby okazać się zbyt wysoki w stosunku do osiągniętego efektu.

W małym domu można wykonać wykop do poziomu posadowienia ław fundamentowych, pod warunkiem że szybko ułoży się nową płytę betonową. Autor: Marek Sternicki , Agnieszka Sternicka

Wykonanie

Najpierw rozkuto środkową część istniejącej posadzki i usunięto znajdujący się pod nią grunt – aż do zaprojektowanej głębokości. Autor: Magdalena Kosińska		Fragmenty podłogi i gruntu przyległe do ścian nośnych usuwano odcinkami szerokości 80-120 cm, pozostawiając między nimi nienaruszone pola. Autor: Magdalena Kosińska

Po ułożeniu w deskowaniu poziomego i pionowego zbrojenia fragmentami betonowano nową płytę betonową. Autor: Magdalena Kosińska		Następnie ustawiano pionowe deskowanie i betonowano ściankę oporową, przylegającą do istniejących ław fundamentowych. Autor: Magdalena Kosińska

Po dwóch dniach od zabetonowania pierwszych odcinków ścianki oporowej przystępowano do realizacji kolejnych. Autor: Magdalena Kosińska		Po wykonaniu całej płyty i ścianki oporowej ułożono na niej izolację przeciwwilgociową i kolejne warstwy podłogowe. Autor: Magdalena Kosińska