Równo pod posadzką. Przegląd zapraw podłogowych

To, czy posadzka, która jest wierzchnią, wykończeniową warstwą podłogi, będzie równa i estetyczna, zależy w dużej mierze od podłoża, na którym ją ułożymy. Dlatego tak ważne jest odpowiednie dobranie i wykonanie podkładu podłogowego.

Tam, gdzie kończy się konstrukcja i zaczyna podłoga

To, po czym chodzimy, popularnie nazywamy podłogą, a to, co mamy nad głową – sufitem. Nie zastanawiamy się, że często to ten sam element domu, tylko różnie nazywany w zależności od miejsca, w którym się znajdujemy. Dla porządku przyjęto więc, że podłogę stanowią wszystkie warstwy ułożone na elemencie konstrukcyjnym, takim jak strop lub betonowa płyta podłogi na gruncie w domach bez piwnic.
Podłoga składa się zwykle z kilku warstw, ponieważ musi sprostać wielu wymaganiom. Powinna być mocna, by nie pękała i nie kruszyła się pod wpływem obciążeń spowodowanych codziennym użytkowaniem, na przykład pod ciężarem szaf, stołów, krzeseł lub innego wyposażenia domu. Jeśli jest ułożona na stropie między piętrami, to koniecznie powinna zawierać warstwę izolacji akustycznej, chroniącej przed hałasem pomieszczenia znajdujące się pod nią. Jeżeli jest to podłoga na gruncie, stropie, nad ostatnią kondygnacją lub nad pomieszczeniem nieogrzewanym, to powinna mieć warstwę izolacji chroniącą przed ucieczką ciepła. Z kolei w łazienkach, kuchniach czy piwnicach musi być wodoszczelna.

Autor: MAPEI

W podłodze jest posadzka i podkład

Posadzka to wierzchnia, wykończeniowa warstwa podłogi. Powinna być estetyczna i łatwa do utrzymania w czystości, ale również odpowiednio twarda i odporna na ścieranie – tak, by się zbyt szybko nie niszczyła podczas codziennego użytkowania. Nie może się zatem wgniatać lub pękać, gdy postawi się na niej ciężką szafę. Nie mogą też na posadzce pozostać ślady, gdy gospodyni wejdzie na nią w butach na cienkich obcasach.
Podkład to warstwa podłogi, którą układa się bezpośrednio pod posadzką. To od podkładu zależy trwałość i efekt układanej posadzki, gdyż nawet najlepszy parkieciarz czy glazurnik nie ułoży jej równo na niechlujnie wykonanym podłożu. Jeśli podkład nie będzie wystarczająco wytrzymały, to skurcz kleju może spowodować odspojenia się warstwy posadzkowej, a to przysporzy wielu kłopotów technicznych. Podkład dobrej jakości nie będzie pękał ani pylił, a jego powierzchnia będzie równa i dobrze wypoziomowana.
Bardzo popularne obecnie nowoczesne materiały posadzkowe, jak panele czy wykładziny, układa się bardzo szybko. Wymagają one jednak idealnie równego podłoża. Podobnie jest z płytkami ceramicznymi. Jeszcze do niedawna glazurnik układał je w sposób tradycyjny na grubej warstwie zaprawy i dzięki temu mógł zniwelować nierówności podłoża. Dziś stosuje się cienką warstwę zaprawy klejowej i dlatego podłoże pod płytki musi być równe.

Gdzie stosuje się podkłady podłogowe

W nowym domu. Podłogę parteru, niezależnie od tego, czy jest to strop nad przestrzenią wentylowaną, nad nieogrzewaną piwnicą, czy podłoga na gruncie, trzeba ocieplić, a stropy między piętrami wygłuszyć. Dlatego wszędzie tam na warstwie izolacji termicznej czy akustycznej układa się podkład pod posadzkę. W domach jednorodzinnych w większości wypadków będzie to podkład pływający. Podkłady zespolone lub na warstwie oddzielającej stosuje się w zasadzie tylko w garażach, w nieogrzewanych piwnicach albo do wyrównania powierzchni tarasu na zewnątrz domu.

W remontowanym domu. Podkład podłogowy może posłużyć do wyrównania i wygładzenia starego podkładu po usunięciu posadzki. Są też na rynku takie podkłady, którymi można wyrównać podłogę bez usuwania starej terakoty lub desek.

Uwaga! Jeśli podczas remontu wyrównujesz podłogę, policz, o ile podniesie się jej poziom po ułożeniu wszystkich nowych warstw wykończeniowych i jak to wpłynie na stałe elementy wyposażenia domu. Może się na przykład okazać, że po ułożeniu podłogi drzwi trzeba będzie skrócić.

Rodzaje zapraw

Tradycyjnie zaprawy na podkłady przygotowywano na budowie z cementu, piasku i wody, czasem dodawano do nich jeszcze wapna. Obecnie coraz częściej nawet zaprawę na podkład podłogowy zamawia się w wytwórni betonu albo stosuje się gotowe zaprawy.
Zależnie od spoiwa są to podkłady:
- cementowe,
- gipsowe, nazywane też anhydrytowymi.
Czasami, gdy wymaga tego rodzaj zastosowanej posadzki, podkłady dodatkowo wygładza się specjalnymi zaprawami samopoziomującymi.

Jastrychy, szlichty, gładzie i wylewki
Tylu terminów używa się na określenie podkładów na budowach, w literaturze fachowej i materiałach reklamowych firm.

Producenci chemii budowlanej oferują wiele mieszanek, do których wystarczy na budowie dodać wody. Nie trzeba znać receptury, ponieważ na opakowaniu takiej gotowej suchej mieszanki zawsze podana jest ilość wody, jaką trzeba dodać, aby uzyskać zaprawę o odpowiednich parametrach. Jeśli na dodatek zaprawę ułoży się mechanicznie za pomocą specjalnego agregatu (większość zapraw jest do tego przystosowana), znacznie przyśpieszy to prace. Jest to bardzo duże ułatwienie i jednocześnie gwarancja jakości, ale trzeba za to zapłacić.

Zaprawy na podkłady cementowe. Przeznaczone są do stosowania zarówno w pomieszczeniach suchych, jak i mokrych, czyli takich jak kuchnie czy łazienki, gdzie jest dużo wilgoci. Część zapraw cementowych jest też mrozoodporna i wtedy można je stosować również na zewnątrz domu. W większości z nich może być układana instalacja ogrzewania podłogowego, czasem trzeba tylko do gotowej mieszanki dodać emulsji uelastyczniającej.

Zaprawy na podkłady gipsowe. Nie można ich stosować na zewnątrz, tylko wewnątrz domu i to w pomieszczeniach suchych. Wszystkie podkłady gipsowe mają natomiast właściwości samopoziomujące, dzięki czemu ich powierzchnia jest bardzo gładka i dobrze wypoziomowana. Są elastyczne, więc nie pękają i nie kruszą się pod wpływem zmian temperatury, dzięki temu można ich używać razem z instalacją ogrzewania podłogowego. Trzeba jednak pamiętać o oddzieleniu ich od ściany taśmą dylatacyjną.

Zaprawy do wygładzania podkładów. Zaprawy samopoziomujące, które służą do wygładzania podkładów, nazywa się też wyrównującymi lub niwelującymi. Układa się je bardzo łatwo. Można powiedzieć, że dzięki swoim właściwościom samopoziomującym wręcz same się układają. Po wylaniu na powierzchnię podkładu taka bardzo rzadka zaprawa (o konsystencji ciekłej) rozpływa się jak polewa na torcie. Dzięki temu można ją układać w bardzo cienkich 1-3-mm warstwach. Wręcz nie wolno układać takich zapraw zbyt grubą warstwą (maksymalną grubość producenci podają zwykle na opakowaniu).

Zaprawy samopoziomujące dzięki ciekłej konsystencji w zasadzie same się układają. Autor: HENKEL BAUTECHNIK

Konsystencja zaprawy

Zaprawa o konsystencji ciekłej rozlewa się jak polewa na torcie. Autor: DYCKERHOFF SOPRO		Zaprawa o konsystencji plastycznej nie przecieka przez palce, ale jest zwarta i można łatwo ją formować. Autor: MAPEI		Zaprawa ze zbyt małą ilością wody rozsypuje się w rękach; taką zaprawę trudno się układa. Autor: MAPEI

Na specjalne życzenie
Zaprawy, które schną szybciej. Gdy zależy nam na czasie, możemy zastosować zaprawę szybko schnącą. Taka zaprawa utwardza się nawet już po godzinie – wtedy można po niej chodzić, a wysycha po dobie – wtedy można bez obawy przystąpić do układania posadzki. Jednak zanim zaczniemy układanie parkietu lub innej drewnianej posadzki, zawsze warto sprawdzić wilgotność podkładu – nie powinna ona wynosić więcej niż 3%. Potrzebny do tego wilgotnościomierz powinien mieć każdy szanujący się parkieciarz. Można go też kupić – najtańsze kosztują około 80-100 zł.

Zaprawy na stare posadzki z drewna lub terakoty. Są podkłady, które można układać na starych posadzkach, jeśli te dobrze trzymają się podłoża. Dzięki temu unika się skuwania terakoty czy odrywania parkietu.

Zaprawy renowacyjne można układać na starych posadzkach z drewna... Autor: MAPEI		... lub terakoty. Autor: MAPEI

Zaprawy na podkłady i jednocześnie posadzki. Niektóre podkłady są na tyle odporne na ścieranie, że mogą pełnić funkcje posadzki. Możemy je zatem zastosować w garażu lub innym pomieszczeniu gospodarczym, przynajmniej na jakiś czas, zanim nie zbierzemy pieniędzy na właściwą posadzkę.

Istotne przy wyborze

Zalecana grubość warstwy podkładu. Po ułożeniu warstwa podkładu musi mieć grubość zalecaną przez producenta. Trzeba na to zwrócić szczególną uwagę, jeśli podłoże jest nierówne. Może się wtedy zdarzyć, że w jednym miejscu warstwa podkładu będzie bardzo cienka, a w innym bardzo gruba. Grubość podkładu nie powinna być jednak nawet miejscowo mniejsza od minimalnej ani większa od maksymalnej.
Zastosowanie podkładu. W dużym stopniu zależy od miejsca, w którym chcemy go ułożyć. Inny podkład zastosujemy w kuchni lub łazience, a inny na zewnątrz domu na przykład na tarasie. To, gdzie można układać dany podkład, na pewno znajdziemy w instrukcji użytkowania wydrukowanej na opakowaniu.

Czy podkład ma być równy, czy ze spadkiem.
Na opakowaniu jest podana ilość wody, jaką trzeba dodać do suchej mieszanki, aby uzyskać potrzebną konsystencję. Zaprawy o właściwościach samopoziomujących będą miały konsystencję ciekłą, ale układając je, nie da się uformować spadku. Gdy zależy nam na uzyskaniu spadku, musimy zastosować gęstszą zaprawę o konsystencji plastycznej.

Jeśli podłoga ma być ułożona ze spadkiem, musimy zastosować podkład o konsystencji plastycznej. Autor: OPTIROC		Zaprawę o konsystencji plastycznej rozprowadza się i wyrównuje długą łatą, a następnie zaciera pacą. Autor: MAPEI

Ważne przy układaniu
Gruntowanie podłoża. Jest bardzo ważne, gdy układamy podkład na starym chłonnym podłożu betonowym lub starej drewnianej podłodze. Jest ono również konieczne przy wygładzaniu podkładu zaprawą samopoziomującą. Zwiększa bowiem przyczepność zaprawy do podłoża. Gruntowanie zapobiega odciąganiu wody ze świeżej zaprawy, a przez to zbyt szybkiemu jej wysychaniu. Ułatwia poziomowanie zaprawy samopoziomującej, gdyż po zagruntowanym podłożu zaprawa lepiej się rozpływa.

Gruntowanie podłoża jest szczególnie ważne, gdy podkład układamy na starej posadzce, na przykład z drewna. Autor: MAPEI		Podkład trzeba też gruntować przed wygładzeniem go zaprawą samopoziomującą. Autor: MIRA

Przygotowanie zaprawy. Bardzo ważne jest dokładne stosowanie się do zaleceń producenta. Informacje te zawsze podane są na opakowaniu. Dotyczy to zwłaszcza ilości wody, jaką powinno się dodać do suchej mieszanki. Jeśli dodamy jej za dużo, może to doprowadzić do rozdzielenia się składników zaprawy, obniżenia jej wytrzymałości, a w konsekwencji pękania podkładu. Natomiast zbyt mała jej ilość może powodować, że zaprawę gorzej się będzie układać albo będzie ona pękać podczas wysychania.

Gdy powierzchnia podłogi nie jest duża, gotową suchą zaprawę miesza się z wodą za pomocą wiertarki wolnoobrotowej z mieszadłem. Autor: MIRA		Zaprawy o konsystencji ciekłej można mieszać... Autor: ATLAS		... i układać za pomocą agregatu. Autor: ATLAS

Temperatura. Producenci zawsze podają, w jakiej temperaturze zaprawa może być stosowana. Zwykle nie powinna ona być niższa niż 5-10°C i wyższa niż 30°C.

Odpowietrzanie zaprawy. Zaprawy samopoziomujące oraz wszystkie zaprawy gipsowe trzeba odpowietrzać. Pęcherzyki powietrza powstające w zaprawie podczas jej mieszania usuwa się, przeciągając po powierzchni podłogi wałkiem kolczastym.

Po ułożeniu zaprawę powinno się odpowietrzyć wałkiem kolczastym. Autor: HENKEL BAUTECHNIK		Jeśli po 10 godzinach naklejona na podkładzie folia nie będzie zaparowana – podkład jest suchy. Autor: ATLAS

Pielęgnacja podkładu. W trakcie wysychania podkład nie powinien być narażony na działanie zbyt wysokiej temperatury ani bezpośrednie działanie promieni słonecznych. Mogłoby to bowiem spowodować zbyt szybkie jego wysychanie, a następnie pękanie. Nie należy więc przegrzewać pomieszczeń, w których dopiero co ułożono podkład. Wysoka temperatura może spowodować, że jego powierzchnia, wysychając zbyt szybko, będzie utrudniać odparowanie wody z dolnych warstw podkładu. Podkład może się wtedy rozwarstwiać i pękać. W czasie wysychania podkładu dobrze jest wietrzyć pomieszczenia, ale należy unikać przeciągów.

Podłoga może być różnie zbudowana
Zespolona
To taka podłoga, w której podkład ułożony jest bezpośrednio na stropie lub betonowej płycie podłogi na gruncie. Wtedy podkład i element konstrukcyjny (strop lub betonowa płyta podłogi na gruncie) pracują razem, prawie tak, jakby tworzyły całość. Trzeba jednak pamiętać o zapewnieniu im odpowiedniego połączenia, a jest to możliwe tylko wtedy, gdy element konstrukcyjny zagruntuje się przed ułożeniem podkładu. Wtedy podkład i konstrukcja nie będą się rozwarstwiały. Minimalna grubość warstwy takiego podkładu to 2-2,5 cm.

Podkład zespolony z konstrukcją. Autor: Agnieszka Sternicka , Marek Sternicki

Na warstwie oddzielającej
Taką podłogę układamy wtedy, gdy powierzchnia konstrukcji jest słaba, bardzo chłonna, zaoliwiona lub wilgotna. Podkład lepiej jest wtedy ułożyć na izolacji przeciwwilgociowej z folii. Powinna ona być szczelna, dlatego poszczególne pasy folii układa się z zakłademi wykłada na ściany. W tym wypadku minimalna grubość warstwy podkładu powinna wynosić 3,5 cm.

Podkład na warstwie oddzielającej. Autor: Agnieszka Sternicka , Marek Sternicki

Pływająca
To taka podłoga, w której podkład ułożony jest na warstwie izolacji termicznej lub akustycznej (ze styropianu elastycznego lub twardej wełny mineralnej). Grubość podkładu w podłodze pływającej powinna wynosić minimum 3,5-4 cm. Jednak trzeba go zazbroić siatka z tworzywa lub z cienkich prętów, zabezpieczy to podkład przed pękaniem. Można też wykonać grubszy 7-8 centymetrowy podkład podłogowy, wtedy już bez zbrojenia, ale jego ciężar musi być uwzględniony w obliczeniach stropu.

Podkład pływający. Autor: Agnieszka Sternicka , Marek Sternicki