Wspólne opodatkowanie małżonków jest możliwe tylko wtedy, gdy małżonkowie spełnią wszystkie pięć warunków:
- oboje podlegają nieograniczonemu obowiązkowi podatkowemu,
- złożą stosowny wniosek we wspólnym zeznaniu podatkowym,
- oboje uzyskali dochód albo tylko jeden z nich uzyskał dochód,
- cały rok byli małżeństwem,
- pozostają we wspólności majątkowej.
Nieograniczony obowiązek podatkowy
dotyczy osób, które mają miejsce zamieszkania na terytorium Polski lub których pobyt czasowy w Polsce trwa w danym roku podatkowym dłużej niż 183 dni. Osoby te podlegają obowiązkowi podatkowemu od całości swych dochodów bez względu na miejsce położenia źródeł przychodu.
Wniosek o wspólne opodatkowanie
można złożyć tylko we wspólnym zeznaniu podatkowym za dany rok, najpóźniej do 30 kwietnia roku następnego. Przepisy podatkowe nie przewidują możliwości złożenia takiego wniosku w innej formie i w innym czasie.
Wspólne opodatkowanie nie jest możliwe, jeśli małżonkowie nie złożyli wspólnego wniosku (na przykład z powodu śmierci jednego z nich). Po złożeniu wniosku o wspólne opodatkowanie nie można już wycofać się z takiego sposobu rozliczenia, nawet jeśli związek małżeński ustanie.
Uzyskanie dochodu
jest kolejnym warunkiem łącznego opodatkowania. Mogą z niego skorzystać te małżeństwa, w których każdy z małżonków uzyskał dochód opodatkowany według skali podatkowej, oraz te, w których jeden z małżonków osiągnął taki dochód, a drugi:
- nie osiągnął żadnego dochodu, lub
- osiągnął dochód w wysokości nie powodującej obowiązku uiszczenia podatku (w 2000 r. kwota graniczna wynosiła 2296 zł), lub
- osiągnął wyłącznie przychody opodatkowane w formie ryczałtu, w tym także z działalności gospodarczej, lub
- poniósł stratę z działalności gospodarczej (ale przy łącznym opodatkowaniu nie można odejmować straty jednego z małżonków od dochodu drugiego).
Uwaga! Nowe przepisy dotyczące podatku dochodowego od osób fizycznych wykluczają możliwość wspólnego opodatkowania małżonków w sytuacji, gdy jedno z nich osiąga przychody z działalności gospodarczej opodatkowanej ryczałtowo. Zmiana ta dotyczy jednak przychodów osiągniętych w roku 2001, więc w rozliczeniu za rok 2000 wspólne opodatkowanie jest jeszcze możliwe.
Małżeństwo musi trwać
przez cały rok podatkowy, który w tym wypadku pokrywa się z kalendarzowym. Każde ustanie (unieważnienie) małżeństwa w ciągu roku podatkowego powoduje, że dochody małżonków muszą być opodatkowane odrębnie.
Z możliwości łącznego opodatkowania dochodów nie mogą korzystać osoby żyjące w konkubinacie.
Wspólność małżeńska
powstaje z mocy prawa w chwili zawarcia małżeństwa, chyba że przyszli małżonkowie zawarli intercyzę (umowę o rozdzielności majątkowej) lub jedno z nich było ubezwłasnowolnione. Po ślubie wspólność majątkowa może być zniesiona, ograniczona lub rozszerzona.
Rozdzielność majątkowa wyklucza możliwość łącznego opodatkowania, natomiast ograniczenie i rozszerzenie wspólności nie są ku temu przeszkodą. Małżonkowie będący w separacji nie mogą się wspólnie rozliczać.
Uwaga! Na korzyść wynikającą ze wspólnego opodatkowania nie trzeba czekać do czasu składania zeznania rocznego. Lepiej zarabiający małżonek może już na początku roku złożyć oświadczenie w miejscu pracy, że rozlicza się wspólnie z współmałżonkiem, którego zarobki mieszczą się w niższym przedziale skali podatkowej – wówczas płatnik pobierze niższą zaliczkę na podatek od jego zarobków.
Małżeństwo i ulgi mieszkaniowe
W sprawie ulg mieszkaniowych małżonkowie są poszkodowani. Chociaż każda osoba płacąca podatki ma prawo do ulg, to małżeństwo jest tu traktowane wyjątkowo – jako jeden podatnik. Oznacza to, że obojgu małżonkom przysługuje tylko jeden limit dla każdej ulgi mieszkaniowej. I nie ma znaczenia, czy małżonkowie rozliczają się wspólnie, czy oddzielnie ani czy mają wspólność, czy rozdzielność majątkową ani czy mieszkają razem, czy osobno. Nieistotne jest także to, z czyjego majątku są finansowane wydatki objęte ulgą. Liczy się natomiast korzystanie z ulg przed ślubem.
Duża ulga budowlana. Jeśli małżonkowie (oboje lub jedno z nich) korzystali z tej ulgi przed ślubem, to przysługujący im wspólny limit muszą pomniejszyć o wcześniejsze odliczenia. Wykorzystanie ulgi w całości przez jednego z małżonków nie powoduje jednak jej całkowitej utraty, ponieważ limit odliczeń jest corocznie podwyższany.
Przykład. Pan Woźnicki, będąc kawalerem, w 1997 r. kupił mieszkanie i odliczył od podatku 15 561 zł (ówczesny pełen limit). W 2000 r. po zawarciu małżeństwa rozpoczął budowę domu. Państwo Woźniccy muszą pomniejszyć przysługujący im w 2000 r. limit ulgi (29 260 zł) o kwotę odliczoną przez pana Woźnickiego przed ślubem (jego żona nie korzystała dotąd z ulgi budowlanej). Mogą więc odliczyć 13 699 zł.
Jeżeli małżonkowie rozliczają się osobno i budują dom, to wydatki objęte ulgą odliczają według własnego uznania: albo od podatku jednego małżonka, albo w proporcji przez nich ustalonej. Jeżeli rozliczają się wspólnie, to ulgę odlicza się od łącznego podatku małżonków.
Przykład. Państwo Jankowscy w 2000 r. wydali na budowę domu 180 000 zł. Nie mogli się wspólnie opodatkować, bo nie cały rok byli małżeństwem (pobrali się w styczniu 2000 r.). Złożyli więc dwa odrębne zeznania. Przysługującą im ulgę (29 260 zł) postanowili w całości odliczyć od podatku męża, ponieważ miał znacznie wyższy dochód niż żona.
Jeżeli małżeństwo ustanie, to przysługujący każdemu z byłych małżonków limit ulgi pomniejsza się o odliczenia dokonane w czasie trwania małżeństwa (i ewentualnie przed ślubem). Obowiązuje przy tym zasada, że każdy z byłych małżonków zmniejsza swój limit o połowę dokonanych w małżeństwie odliczeń – jeżeli rozliczali się wspólnie lub o kwoty odliczone w jego zeznaniach – jeżeli rozliczali się osobno.
Przykład. Małżeństwo państwa Bańkowskich w 1998 r. odliczyło od wspólnego podatku 19 285 zł – z tytułu wniesienia wkładu budowlanego do spółdzielni mieszkaniowej. Państwo Bańkowscy rozwiedli się w 1999 r. W 2000 r. pani Bańkowska kupiła dom od dewelopera. Przysługujący jej limit ulgi musi pomniejszyć o połowę odliczenia dokonanego w 1998 r. wspólnie z mężem. Może zatem odliczyć od podatku 19 617,50 zł (29 260 zł – 9642,50 zł).
Ulga remontowa. Obowiązują te same zasady, co w wypadku dużej ulgi – bez względu na to, czy małżonkowie remontują jedno, czy dwa mieszkania.
Przykład. Pan Malewski w 1999 r. remontował dom i wykorzystał pełny limit ulgi remontowej, ale od 2000 r. przysługuje nowy limit, ustalany na trzy kolejne lata (2000-2002). W czerwcu 2000 r. ożenił się. Jego żona tuż przed ślubem wydała na remont mieszkania 12 000 zł, co uprawnia ją do odliczenia od podatku za 2000 r. 2280 zł. W 2001 r. państwo Malewscy zamierzają kontynuować remont domu. W tym roku mogą z tego tytułu odliczyć maksymalnie 2340 zł (4620 zł – 2280 zł).
Ulga na kupno działki. Omawiane ograniczenia dotyczą także tej ulgi. Różnicą jest to, że tu limit nie jest corocznie podwyższany. W związku z tym małżonkowie, którzy skorzystali z odliczenia przed ślubem i wyczerpali limit ulgi, nie mogą już z niej skorzystać. Jeśli natomiast małżonkowie kupili działkę w czasie trwania małżeństwa i wykorzystali ulgę, to po rozwodzie każde z nich będzie miało jeszcze prawo do ulgi na zakup działki, ale pomniejszonej o kwotę odliczenia dokonanego w trakcie małżeństwa.
Przykład. Pani Zapolska kupiła przed ślubem 800-metrową działkę budowlaną na współwłasność z rodzicami i bratem. Jej udział wynosił 1/4, od podatku odliczyła więc wartość 200 m2 działki. Po zawarciu małżeństwa kupiła wraz z mężem 500-metrową działkę. Z tego tytułu mogą odliczyć od podatku tylko równowartość 150 m2 kupionego gruntu.
Podstawa prawna:
- ustawa z 26 07 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t.j. Dz. U. nr 14, poz. 176 z późn. zm.)
- Kodeks rodzinny i opiekuńczy (Dz. U. nr 9, poz. 59 z późn. zm.)
Jak policzyć łączny podatek?
Przy wspólnym opodatkowaniu podatek dochodowy małżonków oblicza się następująco:
- sumuje się dochody małżonków po uprzednim pomniejszeniu o przysługujące każdemu z nich odliczenia (na przykład z tytułu budowy mieszkań na wynajem),
- uzyskaną kwotę dzieli się przez dwa,
- od tej kwoty oblicza się podatek według skali podatkowej,
- obliczony podatek mnoży się przez dwa, otrzymując łączny podatek małżonków,
- podatek pomniejsza się o przysługujące małżonkom odliczenia (na przykład z tytułu budowy domu jednorodzinnego).
Przykład. W 2000 r. pan Kowalski osiągnął dochód w wysokości 40 000 zł, a pani Kowalska – 20 000 zł. Ile zapłacą podatku przy wspólnym rozliczeniu, a ile przy odrębnym (dla uproszczenia zakładamy, że nie korzystają z żadnych odliczeń)?
1. Kowalscy rozliczają się razem:
- suma dochodów to 60 000 zł,
- połowa łącznych dochodów to 30 000 zł,
- podatek od połowy dochodów to 5263,80 zł (19% x 30 000 zł – 436,20 zł),
- łączny podatek Kowalskich to 10 527,60 zł.
2. Kowalscy rozliczają się osobno:
- podatek Kowalskiego to 7962,84 zł [5783,64 zł + 30% x (40 000 zł – 32 736 zł)],
- podatek Kowalskiej to 3363,80 zł (19% x 20 000 zł – 436,20 zł),
- razem Kowalscy zapłacą podatek w kwocie 11 326,64 zł.
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz