Usługa: dostawa energii elektrycznej

Na progu trzeciego tysiąclecia trudno sobie wyobrazić życie bez energii elektrycznej. Jeśli kupujemy mieszkanie w bloku, nie musimy się troszczyć o jej dostawę. Załatwi to za nas spółdzielnia 

mieszkaniowa lub deweloper. Ale gdy budujemy dom, musimy sami o wszystko zadbać.

Większość małych odbiorców, a do takich należy zaliczyć domy jednorodzinne, zasilana jest z sieci niskiego napięcia 230/400 V. Może to być sieć napowietrzna, w której nieizolowane przewody rozpięte są na żelbetowych słupach (w starych liniach zdarzają się jeszcze słupy drewniane), albo sieci kablowe układane w ziemi. Te ostatnie powszechnie stosuje się w dużych miastach, a coraz częściej także w mniejszych miejscowościach. Linie kablowe zwykle przebiegają wzdłuż ulic i dróg.

Większość domów jednorodzinnych zasilana jest z sieci niskiego napięcia 230/400 V. Przewody sieci napowietrznej rozpięte są najczęściej na żelbetowych słupach. Autor: Grzegorz Otwinowski

Prąd z sieci napowietrznej
Jeżeli wzdłuż ulicy, przy której powstaje nasz dom, przebiega linia napowietrzna niskiego napięcia, przyłącze stanowi odgałęzienie od takiej linii. Możliwe są trzy warianty przyłącza:
- przyłącze napowietrzne rozpięte między najbliższym słupem linii a stojakiem ustawionym na dachu budynku,
- przyłącze napowietrzne rozpięte między słupem linii a izolatorami zamocowanymi na ścianie budynku,
- przyłącze kablowe - kabel częściowo poprowadzony na słupie linii, a częściowo w ziemi.
W dwu pierwszych wypadkach do wykonania przyłącza stosuje się przewody nieizolowane, mocowane do izolatorów na słupie i na stojaku lub na ścianie budynku, albo kable samonośne z linką stalową, mocowane na końcach do haków na słupie i na budynku. Dalszy ciąg przyłącza - od izolatorów lub haków na ścianie budynku - układany jest już wewnątrz budynku i zakończony tak zwanym złączem w skrzynce na parterze domu, zawierającym główne zabezpieczenie instalacji. Obok złącza montuje się licznik, a wewnątrz domu tablicę z bezpiecznikami.

Przyłącze napowietrzne rozpięte między słupem linii a stojakiem ustawionym na dachu budynku. Autor: Marek Sternicki , Agnieszka Sternicka

Przyłącze napowietrzne rozpięte między słupem linii a izolatorami zamocowanymi na ścianie budynku. Autor: Marek Sternicki , Agnieszka Sternicka

Prąd z sieci kablowej
Gdy w pobliżu domu przebiega linia kablowa niskiego napięcia, między nią a domową instalacją elektryczną wykonuje się przyłącze kablowe. Możliwe są dwa rozwiązania takiego przyłącza:
- wykonanie odgałęzienia od istniejącej linii pojedynczym kablem (tak jak ze słupa linii napowietrznej). W miejscu odgałęzienia instaluje się tak zwaną mufę rozgałęźną. Drugi koniec odgałęzienia wprowadza się do złącza kablowego usytuowanego najczęściej w skrzynce elektrycznej zamontowanej w ogrodzeniu;
- przecięcie kabla i wprowadzenie obu jego końców do złącza kablowego. Złącze umieszcza się w skrzynce w ogrodzeniu.
Po zakończeniu budowy domu ze skrzynki w ogrodzeniu, gdzie znajduje się złącze i licznik, prowadzi się w gruncie kabel do domu - do tablicy z bezpiecznikami.

Przyłącze kablowe – kabel częściowo poprowadzony na słupie linii, a częściowo w ziemi. Autor: Marek Sternicki , Agnieszka Sternicka

Od czego zacząć?
Załatwianie spraw związanych z dostawą energii elektrycznej trzeba zacząć od wypełnienia wniosku o określenie warunków przyłączenia instalacji elektrycznej do sieci  elektroenergetycznej. Wniosek taki otrzymamy w rejonowym zakładzie energetycznym. Trzeba określić w nim charakter nowego obiektu, podać, do jakich celów będzie używana energia elektryczna, oraz ustalić wielkość zapotrzebowania (moc przyłączeniową) i przewidywane roczne zużycie energii. Należy też podać moc największego silnika indukcyjnego i sposób jego podłączenia. Może się bowiem okazać, że jeśli jego moc będzie większa niż 4,5 kW (taką moc może mieć silnik dużej pompy albo urządzeń w przydomowym warsztacie), trzeba będzie zamontować układ ograniczający prąd rozruchu w takim silniku. Silnik indukcyjny w chwili uruchomienia pobiera bowiem prąd o kilkakrotnie wyższym natężeniu niż w czasie pracy. W ciągu kilku sekund rozruchu prawidłowo dobrane zabezpieczenie obwodu silnika nie zadziała, ale duży prąd pobierany z sieci może spowodować zbyt duży spadek napięcia. Jeśli dom jest rozbudowywany, we wniosku trzeba podać także, jaki jest stan istniejący (moc zainstalowana).

Jeżeli wzdłuż ulicy przebiega linia napowietrzna, można wykonać przyłącze napowietrzne rozpięte między słupem linii a izolatorami zamocowanymi na ścianie budynku. Autor: Krzysztof Zasuwik		Między linią kablową niskiego napięcia (230/400 V) a domową instalacją elektryczną wykonuje się przyłącze do złącza kablowego, usytuowanego najczęściej w skrzynce w ogrodzeniu. Autor: Krzysztof Zasuwik

Jak określić moc przyłączeniową i roczne zużycie?
To proste. Najpierw trzeba zsumować moce wszystkich zainstalowanych w domu odbiorników energii elektrycznej. Warto przy tym uwzględnić dodatkowe urządzenia, które planujemy zainstalować w niedalekiej przyszłości. W tabeli 1 podano przykład takiego bilansu dla domu jednorodzinnego średniej wielkości.
Założono przy tym, że energia elektryczna będzie używana do oświetlenia, ogrzewania pomieszczeń, podgrzewania wody i zasilania sprzętów AGD.
Sumę mocy zainstalowanych odbiorników należy pomnożyć przez współczynnik jednoczesności. Jest on mniejszy od jedności, a jego wielkość zależy między innymi od trybu życia domowników i liczby jednocześnie używanych urządzeń elektrycznych. Można przyjąć, że w przeciętnym domu korzysta się jednocześnie z około połowy zainstalowanej mocy. W przykładowym bilansie przyjęto niewielki zapas i zastosowano współczynnik jednoczesności równy 0,6.
Moc przyłączeniowa wyniesie zatem:
                                      34,0 x 0,6 = 20,4 kW
czyli w przybliżeniu 20 kW.
Przewidywane roczne zużycie energii wynosi:
                                    W = P_p x t x 365 dni [kWh]
gdzie:
P_p – moc przyłączeniowa,
t – średni czas użytkowania w ciągu doby (na przykład 3 godziny).
A więc:                 
                              W = 20 kW x 3h x 365 dni =  21 900 kWh.

Dokumentacja techniczna
Warunki przyłączenia instalacji elektrycznej do sieci elektroenergetycznej zostają określone na podstawie wniosku i innych dołączonych do niego dokumentów:
- podkładu geodezyjnego zagospodarowania działki (może to być odbitka planu z dokumentacji architektonicznej),
- szkicu sytuacyjnego lokalizacji domu w stosunku do okolicy (może być odręczny),
- kopii aktu notarialnego stwierdzającego własność działki.
Jeżeli zgodnie z tymi warunkami do zasilania domu należy wykonać przyłącze kablowe, potrzebna jest jeszcze dokumentacja techniczna (projekt przyłącza). Wykonanie dokumentacji trzeba zlecić specjaliście elektrykowi z uprawnieniami do projektowania (ustawa z dnia 7 lipca 1994 r., Dz. U. 89, poz. 414, art. 14, ust. 1, pkt. 5). Zazwyczaj jest to elektryk blisko współpracujący z rejonowym zakładem energetycznym.
Dokumentacja na wykonanie przyłącza musi być oparta na aktualnym podkładzie geodezyjnym oraz uzgodniona z zakładem energetycznym.
Uwaga! Do wykonania przyłącza napowietrznego z najbliższego słupa linii napowietrznej nie jest wymagana dokumentacja.

Jeden prąd - różne ceny
Po wybudowaniu przyłącza zgodnie z zatwierdzoną dokumentacją i po doprowadzeniu przewodów do gotowego domu, przyłącze musi być odebrane przez pracownika zakładu energetycznego, a skrzynka zaplombowana, aby uniemożliwić pobór energii przed licznikiem. Wskazania licznika będą podstawą do naliczania opłat.
Zależnie od umowy między zakładem a odbiorcą opłaty za prąd mogą być rozliczane według taryfy:
- całodobowej (G-11), która wynosi przykładowo:
   – w Tarnowie 0,3052 zł za kWh;
   – w Warszawie 0,2909 zł za kWh;

-  dziennej i nocnej (G-12):
   – w Tarnowie 0,3396 zł za kWh, w godzinach 6.00-13.00 i 15.00-22.00;
   – w Warszawie 0,3173 zł za kWh, w godzinach 6.00-13.00 i 15.00-22.00;
   – w Tarnowie 0,1522 zł za kWh, w godzinach 22.00-6.00 i 13.00-15.00;
   – w Warszawie 0,1549 zł za kWh, w godzinach 22.00-6.00 i 13.00-15.00.
Taryfie G-12 towarzyszy wyższa opłata stała za korzystanie z licznika dwutaryfowego i zegara sterującego.

Prąd na placu budowy

Plac budowy także wymaga zasilania w energię elektryczną. Jeżeli tylko warunki miejscowe na to pozwalają, warto wykonać przyłącze docelowe już w pierwszym etapie budowy i zakończyć je złączem (docelowym) usytuowanym w linii ogrodzenia. Z tego złącza można zasilać prowizoryczną tablicę bezpiecznikową na placu budowy. Obok złącza może być zamontowany licznik i wtedy za prąd płaci się zgodnie z jego wskazaniami według taryfy C - całodobowej, na przykład 0,3456 zł za 1 kWh - w Tarnowie, lub 0,3346 zł za 1 kWh - w Warszawie. Można zrezygnować z licznika i płacić ryczałtem za każdy miesiąc z góry. Trzeba jednak określić maksymalną moc, która będzie pobierana w czasie budowy (zwykle jest to 5 kW). Wysokość opłaty ustali zakład energetyczny.

Plac budowy także wymaga zasilania w energię elektryczną. Do momentu powstania domu licznik prądu może być zainstalowany na słupie. Autor: Marcin Andrzejewski

Co, gdzie i w jakiej kolejności trzeba załatwić (Iwona Sysik)

Starania o wykonanie przyłącza energetycznego trzeba rozpocząć od uzyskania decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu. Najlepiej od razu wystąpić o warunki zabudowy dla budynku mieszkalnego wraz z przyłączami. Decyzję w tej sprawie wydaje wójt, burmistrz lub prezydent miasta. Do wniosku należy dołączyć dwie kopie mapy zasadniczej z oznaczeniem granic terenu, na którym ma być prowadzona inwestycja oraz z narysowanym przebiegiem przyłącza. Opracowanie wniosku i zaplanowanie przebiegu przyłącza lepiej powierzyć specjaliście. Po otrzymaniu decyzji o warunkach zabudowy trzeba wystąpić do zakładu energetycznego o wydanie warunków technicznych przyłączenia do sieci. Warunki takie powinniśmy otrzymać w ciągu 14 dni od złożenia wniosku. Wraz z warunkami technicznymi inwestor otrzymuje projekt umowy o przyłączenie, która musi być podpisana przed rozpoczęciem budowy przyłącza. Umowa ta powinna określać między innymi termin przyłączenia, wysokość opłaty za przyłączenie, terminy przeprowadzenia prób i odbiorów, miejsce rozgraniczenia własności sieci i instalacji pomiędzy przedsiębiorstwem i odbiorcą. Po otrzymaniu warunków przyłączenia zlecamy projektantowi wykonanie projektu przyłącza. Projektant musi mieć uprawnienia do projektowania sieci i urządzeń energetycznych. Gotowy projekt trzeba uzgodnić w ZUD-zie (Zespole Uzgadniania Dokumentacji) działającym przy starostwie. Uzgodniony projekt (w trzech egzemplarzach) dołączamy do wniosku o wydanie pozwolenia na budowę przyłącza. Oprócz tego do dokumentacji trzeba dołączyć decyzję o warunkach zabudowy oraz dokument potwierdzający prawo do terenu. Komplet dokumentów należy złożyć w wydziale architektury urzędu gminy lub starostwa. Powinien on być złożony równocześnie z wnioskiem o pozwolenie na budowę domu, gdyż urzędy odmawiają wydania pozwolenia na sam budynek bez zaprojektowanych przyłączy. Podstawą do rozpoczęcia budowy przyłącza jest ostateczna decyzja o pozwoleniu na budowę i podpisana umowa o przyłączenie. Próby i odbiór wykonanego przyłącza odbywają się przy udziale przedstawiciela zakładu energetycznego i inwestora i powinny być potwierdzone protokołem. Aby wszystko odbyło się zgodnie z przepisami, o zakończeniu budowy domu wraz z przyłączami trzeba jeszcze zawiadomić urząd, który wydał pozwolenie.
Równocześnie można podpisać z zakładem energetycznym umowę o dostawę prądu. Umowa taka powinna zawierać co najmniej postanowienia dotyczące:
- ilości, jakości, niezawodności i ciągłości dostarczania i odbioru prądu,
- ceny i stawki opłat (i warunków ich zmian),
- sposobu rozliczeń,
- odpowiedzialności stron za niedotrzymanie warunków umowy,
- czasu obowiązywania umowy i warunków jej rozwiązania.
Jak widać, prosta na pozór sprawa wymaga szeregu zabiegów. Jeżeli  nie chcemy zajmować się tym sami, możemy upoważnić do działania w naszym imieniu wykonawcę lub projektanta przyłącza.