Uwaga! Potrzebny styropian! Przegląd wyrobów ze styropianu i polistyrenu ekstrudowanego

Styropian najczęściej kojarzy się z białymi płytami. Wszystkie na pozór wyglądają tak samo. Dopiero przy budowie domu możemy ze zdziwieniem zobaczyć, że do ocieplenia ścian w projekcie zaplanowano styropian FS 15, podłogi na gruncie - FS 20, a do fundamentów - płyty z polistyrenu ekstrudowanego.

Płytami styropianowymi ociepla się zarówno domy murowane... Autor: Piotr Mastalerz		...jak i te budowane w technologii szkieletu drewnianego. Autor: Grzegorz Otwinowski

Płyty styropianowe

Najczęściej spotykanymi odmianami płyt są FS 15 i FS 20 (kiedyś oznaczane symbolami M 20, M 30). Liczby oznaczają gęstość, czyli masę jednego metra sześciennego. Im większą gęstość ma płyta, tym jest ona twardsza. Przy wyborze płyt jest to najważniejszy parametr, ponieważ decyduje o ich przeznaczeniu. Nie wpływa on jednak znacząco na właściwości termoizolacyjne styropianu. Dla wszystkich płyt są one zbliżone. Informacja o gęstości  powinna być podana na opakowaniu płyt. W domach stosuje się styropian samogasnący.

Sprawdź, jak są oznaczone. Zgodnie z obowiązującą normą oznaczenie płyt styropianowych powinno zawierać:
- nazwę wyrobu: płyty styropianowe (PS-E),
- numer normy: PN-B-20130,
- symbol rodzaju: S - zwykłe lub FS - samogasnące,
- symbol odmiany: 12, 15, 20, 30, 40,
- wymiary płyty: długość, szerokość, grubość.

Wymiary. Standardowe wymiary płyt to 100 x 50 cm. Te z krawędziami prostymi mają grubość 1-25 cm, a te z krawędziami frezowanymi na zakład lub na wpust i pióro - 5-25 cm. Na zamówienie można dostać płyty o innych wymiarach.

Płyty FS 12. Gęstość tych płyt jest nie mniejsza niż 12 kg/m³. To najlżejsze i szczególnie miękkie płyty, a więc najbardziej narażone na uszkodzenia, na przykład wgniecenie. Dlatego stosuje się je tylko tam, gdzie nie będą obciążane: w ścianach trójwarstwowych lub jako wypełnienie zewnętrznych ścian szkieletowych. Można je też wykorzystywać do ocieplania dachów drewnianych między krokwiami lub w innych konstrukcjach, gdzie izolację umieszcza się między elementami, na przykład w stropach drewnianych między belkami. Stosuje się je również jako izolację pod oblicówkę winylową. Za metr sześcienny takich płyt trzeba zapłacić od 87 do 135 zł.

Ocieplone nadproże w ścianie trójwarstwowej. Autor: Piotr Mastalerz

Płyty FS 15. Ich gęstość jest nie mniejsza niż 15 kg/m³. Można je stosować tam, gdzie płyty FS 12, oraz w miejscach, gdzie obciążenia są trochę większe: do ocieplania ścian metodą lekką mokrą, nadproży, stropów nad piwnicą (od spodu). Za metr sześcienny takiej płyty trzeba zapłacić od 104 do 200 zł.

Płyty FS 20. Gęstość tych płyt jest nie mniejsza niż 20 kg/m³. Stosuje się je tam, gdzie obciążenia będą duże: do izolacji stropów (jeśli ocieplenie będzie układane na stropie pod warstwą zaprawy lub betonu), do izolacji podłóg na gruncie, stropodachów bezpośrednio pod papą nawierzchniową, do ocieplania tarasów, a także w podłogach z ogrzewaniem podłogowym.
Za metr sześcienny płyt FS 20 trzeba zapłacić od 130 do 208 zł.

Płyty FS 30 i 40. Gęstość tych płyt jest nie mniejsza niż odpowiednio 30 kg/m³ i 40 kg/m³. Są one bardzo twarde, dlatego przeznaczone są do stosowania w miejscach, gdzie narażone będą na bardzo duże obciążenia. Najczęściej stosuje się je pod warstwę betonową w stropach i stropodachach w budynkach przemysłowych lub użyteczności publicznej. W domach jednorodzinnych rzadko potrzebne są aż tak twarde płyty. Czasem stosuje się FS 30. Za metr sześcienny takiej płyty trzeba zapłacić od 197 do 280 zł.

Uwaga! Płytę o mniejszej gęstości można zastąpić płytą o większej gęstości (choć nie jest to uzasadnione ekonomicznie), ale nigdy odwrotnie!

Płyty ryflowane. To płyty odmiany od FS 12 do FS 30 ze specjalną powierzchnią z rowkami. Stosuje się je do ocieplania metodą lekką mokrą ścian domów budowanych w technologii szkieletu drewnianego. Płyty umożliwiają wentylowanie przestrzeni pomiędzy ścianą a warstwą izolującą, co zapobiega zawilgoceniu ścian. Te twardsze można stosować do dachów odwróconych, tarasów i ścian piwnic. Rowki zapewniają wtedy swobodny odpływ wód deszczowych, a czasami cała powierzchnia płyty dodatkowo zabezpieczona jest geowłókniną. Płyty ryflowane można kupić w wymiarach takich jak płyty gładkie. Za metr sześcienny płyt ryflowanych trzeba zapłacić od 110 do 300 zł.

Płyty wykończone papą. Są to płyty styropianowe odmiany FS 15 lub FS 20, jednostronnie oklejonym papą. Stosuje się je do izolacji termicznej dachów płaskich, pod wylewki betonowe i do ocieplania fundamentów. Płyty styropianowe obłożone papą są nacięte poprzecznie, co umożliwia ich zrolowanie. Dzięki temu transport płyt jest łatwiejszy. Wymiary: 100 x 200 cm, a grubość od 1 cm. Za metr kwadratowy płyty z papą trzeba zapłacić od 17 do 60 zł.

W dachach między krokwiami można układać styropian niższych odmian. Aby nie uszkodzić płyty, młotkiem uderza się w drewnianą listewkę. Autor: STYROPOL		Płyty pokryte papą można zwinąć w rulon, więc ich transport nie jest kłopotliwy. Autor: MEGATERM		Gdy nie ma możliwości ocieplenia ścian od zewnątrz, można to zrobić od wewnątrz, stosując styropian obłożony płytami gipsowo-kartonowymi. Autor: STYROPOL

Płyty styropianowe z płytą gipsowo-kartonową. To styropian jedno- lub dwustronnie obłożony płytą gipsowo-kartonową. Ten z płytą gipsowo-kartonową z jednej strony stosuje się do wykończenia ścian od wewnątrz, do poddaszy i sufitów podwieszanych, a ten obłożony z dwóch stron - do budowy lekkich ścianek działowych na stelażu. Wymiary: 120 x 250, 260 lub 300 cm, grubość warstwy styropianowej: od 2 do 8 cm, a płyty gipsowo-kartonowej 12,5 mm. Za metr kwadratowy takich płyt trzeba zapłacić od 15 do 30 zł.

Płyty elastyczne. To specjalny rodzaj płyt styropianowych: stosuje się je nie do ocieplania, lecz jako izolację akustyczną podłogi. Są bardzo odporne na obciążenia mechaniczne i jako jedyne dobrze tłumią dźwięki.

Uwaga! Płyty te spełniają swoją funkcję tylko w przegrodach poziomych. Ułożone na ścianach nie będą ich wygłuszały: izolują bowiem tylko dźwięki uderzeniowe, a nie powietrzne. Dostępne są w wymiarach 100 x 50 cm i grubości od 1,5 do 4 cm. Istnieje możliwość wykonania płyt innej grubości. Za metr sześcienny płyt elastycznych trzeba zapłacić od 110 do 220 zł.

Płyty do ogrzewania podłogowego. Zamiast gładkich płyt odmiany FS 20 można zastosować płyty specjalnie do tego przystosowane. Stanowią dobrą izolację termiczną: odbijają około 90% promieniowania cieplnego, emitowanego przez każdy rodzaj ogrzewania podłogowego. Te przeznaczone do ogrzewania wodnego mają wyżłobienia, w których układa się instalacje. Dostępne są w wersji z krawędziami frezowanymi na zakład, co ułatwia szczelne ułożenie izolacji. Standardowe wymiary płyty to 100 x 50 x 4,5 cm.

Do układania wodnego ogrzewania podłogowego warto zastosować płyty z wyżłobieniami. Autor: REHAU		Rury wciska się między nie bez dodatkowego mocowania. Autor: REHAU

Pod elektryczne ogrzewanie podłogowe stosuje się płyty oklejone folią refleksyjną (pokrytą siatką wzmacniającą), która odbija ciepło i zwiększa wytrzymałość płyty na ściskanie. Standardowe wymiary płyt to 100 x 25 x 3 lub 5 cm. Na czas transportu można je zwinąć w rulon. Za metr kwadratowy płyty do ogrzewania podłogowego trzeba zapłacić od 13 do 16 zł.

Do elektrycznego ogrzewania podłogowego stosuje się płyty styropianowe pokryte matą refleksyjną... Autor: Wiesław Rudolf		...wzmocnioną siatką. Autor: RETTIG HEATING

Styropian to nie tylko płyty

Nie wszędzie da się ułożyć płyty. Zamiast nich można zastosować inne wyroby ze styropianu.
Tapety izolacyjne i izolacyjno-dekoracyjne. Przeznaczone są do układania na ścianach domu od wewnątrz. Dzięki nim zmniejsza się straty ciepła, ściana staje się cieplejsza w dotyku. Są one idealnym materiałem zakrywającym pęknięcia i wyrównującym powierzchnie ścian. Zewnętrzną warstwą tapety izolacyjnej często jest papier, będący dobrym podkładem pod tapetę dekoracyjną. Natomiast tapeta izolacyjno-dekoracyjna stanowi połączenie elastycznej taśmy izolacyjnej z tapetą przygotowaną do malowania.
Dostępne są tapety grubości od 3 do 10 mm. Sprzedawane są w rolkach długości 5-10 m i szerokości 0,5-1 m. Cena: 14-24 zł/10 m, zależnie od grubości.

Te rolki i zwoje to także styropian. Autor: SWIBAU		Stosuje się je tam... Autor: SWIBAU		...gdzie nie można ułożyć tradycyjnych płyt. Autor: SWIBAU

Taśmy izolacyjne. Sprzedawane są w rolkach o wymiarach takich jak tapety styropianowe. Można je układać pod panelami podłogowymi (mogą zastąpić podkład z gąbki). Taśmą ociepla się także i wyrównuje ściany pod boazerie i panele. Cena: 9-28 zł/10 m, zależnie od grubości.

Taśmy dylatacyjne. Stosuje się je w podłogach pływających. Zapobiegają przenoszeniu się dźwięków z podłogi na ściany. Cena: 5-9 zł/m.

Profile. Są to różnego rodzaju cokoły, gzymsy, listwy stosowane do renowacji obiektów zabytkowych, elewacji nowo wznoszonych budynków oraz jako elementy zdobnicze wewnątrz pomieszczeń. Każdy z producentów ma katalog profili, z którego można dobrać odpowiedni kształt. Cena: 2-40 zł/m.

Kształtki. To styropianowe kliny, które ułatwiają uzyskanie odpowiednich spadków połaci dachowych lub są układane tam, gdzie jest mało miejsca. Są w kilku standardowych wymiarach, ale można je też zamówić konkretnie do wymagań projektowych. Cena jest ustalana indywidualnie.

Granulat. Jest przydatny zwłaszcza do ocieplania już istniejących budynków, w miejscach gdzie jest utrudniony dostęp. Drobny granulat styropianowy wdmuchuje się w pustki w ścianach, a gubym wypełnia się stroy i połacie dachowe. Można nim oieplić trudno dostępne miejsca w ścianach oraz konstrukcje o skomplikownych kształtach i nierównych pwierzchniach. Granulat jest spredawany w workach 1 m³ lub 1,5 m³. Cena: 95-145 zł/m³.

Co i gdzie, czyli jaki styropian i polistyren ekstrudowany przydadzą się przy budowie domu. Autor: Marek Sternicki , Agnieszka Sternicka

Płyty z polistyrenu ekstrudowanego

Płyty z polistyrenu ekstrudowanego są bardzo twarde, dlatego stosuje się je jako izolację w miejscach narażonych na bardzo duże obciążenia. Do domów jednorodzinnych wystarczą płyty gęstości do 30 kg/m². Twardsze - gęstości do 45 kg/m² stosuje się w budownictwie przemysłowym. Odznaczają się też bardzo małą nasiąkliwością. Stąd najczęściej ociepla się nimi ściany fundamentowe, piwniczne i ściany w pomieszczeniach wilgotnych oraz płaskie dachy odwrócone, na których warstwa izolacji termicznej leży na warstwie izolacji przeciwwodnej i chroni ją przed uszkodzeniami. Warto je też stosować w podłogach posadowionych bezpośrednio na gruncie. Ponieważ nie podciągają kapilarnie wilgoci i mają małą nasiąkliwość, można je układać poniżej izolacji przeciwwodnej, bezpośrednio na zagęszczonym podłożu.
Powierzchnia płyt jest gładka, są też płyty o powierzchni chropowatej. Te szczególnie nadają się do ocieplania ścian, ponieważ dzięki ich powierzchni zwiększa się przyczepność przy nakładaniu klejów i tynków. Mogą też służyć do izolowania cokołów lub gzymsów i być używane jako deskowanie tracone.
Wymiary. Standardowe wymiary płyt z polistyrenu ekstrudowanego to 60 x 125 cm. Ich grubość może być różna: od 2 do 20 cm.

Płyty ryflowane. Zewnętrzna strona płyt ma frezowane rowki drenażowe i pokryta jest warstwą fizeliny filtracyjnej lub geowłókniną. Dzięki rowkowaniu płyty nie tylko pełnią funkcję izolacji termicznej ścian fundamentów i piwnic oraz ochrony izolacji przeciwwodnej, ale także ułatwiają odprowadzenie wody.

Płyty wykończone warstwą zaprawy. Płyty te są jednostronnie pokryte warstwą uplastycznionej zaprawy cementowej. Przeznaczone są do ocieplania dachów odwróconych.

Płyty z polistyrenu ekstrudowanego są praktycznie nienasiąkliwe, dlatego można nimi ocieplać ściany fundamentowe i piwnic. Autor: Jolanta Pietrucha		Stosuje się je też do ocieplania dachów odwróconych. Autor: BASF		Płytami niewielkiej grubości z polistyrenu ekstrudowanego można zabezpieczyć ściany domu przed powstawaniem mostków termicznych. Autor: DOW POLSKA

Do dachów płaskich można zastosować specjalne płyty z warstwą lekkiej zaprawy. Autor: BASF		Płyty z polistyrenu ekstrudowanego można układać w podłodze na gruncie, bezpośrednio na zagęszczonym podłożu. Są twarde, ale można je przycinać. Autor: DOW POLSKA		Polistyren ekstrudowany przyda się również do ocieplania dachów spadzistych. Autor: DOW POLSKA

Styropian i polistyren na rynku
Ze znalezieniem producenta styropianu niedaleko domu nie będzie problemu, ponieważ na rynku polskim jest ich ponad setka. Znajdziemy go też w każdym składzie budowlanym. Mniej firm oferuje polistyren ekstrudowany. Ceny wyrobów ze styropianu i polistyrenu ekstrudowanego mogą być różne w zależności od pory roku. Gdy zaczyna się sezon budowlany, czyli w kwietniu, gdy ruszają budowy, ceny mogą wzrosnąć. Dlatego zakupy warto zrobić nieco wcześniej. Trzeba też pamiętać, że ceny u producenta mogą się znacznie różnić od cen u dystrybutorów. Ci mogą oferować wyroby po niższych cenach. Wiąże się to z rabatami, jakie dostają u producenta. Na zniżki sami też możemy liczyć. W zależności od zamówienia firmy mogą nam udzielić nawet do 50% rabatu, a czasami zaoferują bezpłatny transport.
Dokumenty, jakie powinny mieć materiały izolacyjne ze styropianu i polistyrenu ekstrudowanego, to Certyfikat lub Deklaracja Zgodności z Polską Normą albo z aprobatą techniczną oraz Atest Higieniczny PZH. Płyty są sprzedawane w paczkach o objętości 0,25 m³ lub 0,3 m³.

Uwaga! Po wyprodukowaniu płyty przez pewien czas dość znacznie się odkształcają. Bardzo ważne jest zatem, by do ocieplania używać wyłącznie płyt odpowiednio sezonowanych - co najmniej przez 8 tygodni od daty wyprodukowania. Sezonowane płyty nie zmieniają swoich wymiarów (nie kurczą się) i nie zawierają pary wodnej, która była użyta do spieniania polistyrenu. Dlatego należy kupować tylko takie, które mają na opakowaniu podaną datę produkcji.

Styropian i polistyren ekstrudowany - podobieństwa i różnice
Zarówno polistyren ekspandowany, popularnie nazywany styropianem, jak i polistyren ekstrudowany powstają z granulek polistyrenu. Oba są lekkie, a jednocześnie odporne na wilgoć, wytrzymałe i łatwe w obróbce. Do ocieplania domów stosuje się tylko materiały samogasnące. Oznacza to, że materiał zapala się po zetknięciu z ogniem, ale nie podtrzymuje go - po wyjęciu z ognia gaśnie. Wyroby te są odporne na starzenie i mogą być poddawane recyklingowi.
Uwaga! Styropianu i polistyrenu ekstrudowanego nie powinno się stosować z materiałami zawierającymi rozpuszczalniki, na przykład smołą węglową czy lepikiem na zimno. Pod ich wpływem materiały te rozpuszczają się.
Trochę inny jest jednak proces produkcji styropianu i polistyrenu ekstrudowanego, co wpływa na ich właściwości. Podstawową różnicą jest wartość ich współczynnika przewodności cieplnej λ. Dla styropianu wynosi on 0,032-0,038 W/(m·K), w zależności od odmiany, a dla polistyrenu ekstrudowanego jest niższy i waha się w granicach 0,021-0,026 W/(m·K). Dlatego używając polistyrenu ekstrudowanego, możemy ocieplić to samo miejsce cieńszą warstwą, niż gdybyśmy zastosowali styropian. Jest on poza tym znacznie twardszy od styropianu i ma mniejszą nasiąkliwość. Charakterystyczną cechą polistyrenu ekstrudowanego są kolory: w zależności od producenta może być zielony, niebieski, różowy lub żółty.

Płyty ze styropianu i z polistyrenu ekstrudowanego mogą mieć krawędzie proste... Autor: Marek Sternicki , Agnieszka Sternicka		...na zakład... Autor: Marek Sternicki , Agnieszka Sternicka		...na pióro i wpust. Autor: Marek Sternicki , Agnieszka Sternicka