Wentylacja dachu

Warstwy dachu muszą być tak wykonane, by zabezpieczały przed przenikaniem wilgoci i jednocześnie umożliwiały odprowadzenie jej na zewnątrz.

Projektując i wykonując przegrody budowlane – dachy czy ściany – należy zabezpieczyć je przed trwałym zawilgoceniem. Wilgoć pozostająca w połaci dachowej może wyrządzić nieodwracalne szkody. Zawilgocona wełna mineralna zamarza i traci właściwości izolacyjne, wilgoć utrzymująca się na spodzie dachówek czy blachy powoduje, że szybciej się niszczą. W skrajnym przypadku wilgoć może spowodować zniszczenie konstrukcji dachu, gdyż grzyby i pleśnie rozwijające się na powierzchni wilgotnego drewna zmniejszają jego wytrzymałość.

Kominki wentylacyjne umieszczane na dachu są zakończeniem wentylacji pomieszczeń. Autor: Mariusz Bykowski

Jak zabezpieczyć warstwy dachu przed wnikaniem pary wodnej?

Oczywiście nie jest możliwe całkowite wyeliminowanie tego zjawiska, można je jedynie ograniczyć – spowodować, by jak najmniej wilgoci przedostawało się w głąb pokrycia. Przede wszystkim należy prawidłowo wykonać dach i zapewnić sprawną wentylację pomieszczeń.

Ułożenie folii paroizolacyjnej. Stosuje się ją zawsze, układając na izolacji cieplnej od strony pomieszczenia. Zabezpiecza przed wnikaniem ciepłego, wilgotnego powietrza z wnętrza domu w ocieplenie.

Zastosowanie warstwy wstępnego krycia. Zabezpiecza przed przenikaniem deszczu, śniegu, wiatru i pary wodnej. Układa się ją pomiędzy ociepleniem a pokryciem dachu. W zależności od rodzaju pokrycia stosuje się folię paroprzepuszczalną (przy kryciu dachówkami lub blachą dachową) albo papę na sztywnym poszyciu (przy kryciu dachówkami bitumicznymi).

Zapewnienie prawidłowego odprowadzenia wody z dachu. Należy wykonać obróbki we wszystkich miejscach narażonych na przeciekanie – wokół kominów, wyłazów, na styku z pionowymi ścianami, w koszach i wokół okapu – oraz zamontować rynny i rury spustowe.

Fachowe ułożenie wszystkich warstw dachu. Materiały izolacyjne i pokryciowe należy układać zgodnie z ogólnymi zasadami i szczegółowymi zaleceniami producentów. Określają one sposób mocowania, łączenia, kierunek układania oraz kolejność wykonywania prac. Ważne jest szczelne wykonanie przejść przez warstwę folii elementów wystających ponad dach (kominów, murków, okien połaciowych).

Jak ułożyć warstwy w ocieplonym dachu, by umożliwić prawidłową wentylację. Wylot powietrza w kalenicy. Autor: Agnieszka Sternicka , Marek Sternicki

Autor: Agnieszka Sternicka , Marek Sternicki

Szczeliny wentylacyjne
Ponieważ nie można całkowicie uniknąć przedostawania się wilgoci w warstwy dachu, trzeba zapewnić jej usuwanie. Tak jak przewody wentylacyjne umożliwiają odprowadzenie wilgoci z pomieszczeń na zewnątrz, tak szczeliny wentylacyjne w połaci dachowej umożliwiają odprowadzenie wilgoci z warstw pokrycia. W dachu zazwyczaj wykonuje się dwie szczeliny wentylacyjne.
Przy podwyższeniu temperatury na połaci dachowej następuje wzrost ciśnienia pary wodnej w szczelinie wentylacyjnej, co powoduje usunięcie części wilgotnego powietrza na zewnątrz. Natomiast przy obniżeniu temperatury na dachu wytwarza się w szczelinie powietrznej podciśnienie, powodując zasysanie suchego powietrza z zewnątrz. Aby przemieszczanie powietrza w szczelinie było w ogóle możliwe, musi być spełnionych kilka warunków:
- szczeliny w najwęższym miejscu muszą mieć co najmniej 2 cm szerokości i zachowaną ciągłość – nie mogą być przerwane na skutek złego ułożenia lub zsunięcia się ocieplenia;
- musi być zapewniony wlot i wylot powietrza, szczeliny muszą więc być połączone z powietrzem zewnętrznym otworami wentylacyjnymi;
- otwory powinny znajdować się na dwóch przeciwległych końcach szczeliny – zazwyczaj wlot powietrza wykonuje się w okapie, a wylot w kalenicy i w połaci poprzez dachówki wentylacyjne;
- najlepiej, by wentylowanie odbywało się wzdłuż krótszej osi budynku i zgodnie ze spadkiem dachu.
Powietrze, przemieszczając się w szczelinie wentylacyjnej, powoduje, że na połaci dachu jest jednakowa temperatura. Dzięki temu latem dach mniej się nagrzewa, a zimą śnieg rozpuszcza się równomiernie. Zmniejsza to zaleganie śniegu i zapobiega jego gwałtownemu zsuwaniu się.
Całkowity przekrój otworów wlotowych i wylotowych to minimum 1/300-1/200 wentylowanej powierzchni dachu, przykładowo dla połaci dachowej długości 6 m (mierzonej od okapu do kalenicy), wzdłuż okapu i wzdłuż kalenicy trzeba zostawić otwory szerokości od 1 do 1,5 cm.

Przejście kominka wentylacyjnego przez folię – folię należy naciąć w kształcie trapezu, wywinąć i przymocować do łat. Autor: Agnieszka Sternicka , Marek Sternicki

Skuteczne przewietrzanie zapewniają elementy z tworzywa sztucznego umieszczane na grzbiecie dachu... Autor: Mariusz Bykowski		... i w okapie. Autor: Mariusz Bykowski

Wylot powietrza spod pokrycia umożliwiają wywiewki wentylacyjne. Autor: Mariusz Bykowski		Otwory wentylacyjne pod okapem należy zabezpieczyć siatką przeciw owadom. Autor: Krzysztof Zasuwik

Jak usuwać wilgoć, czyli prawidłowa wentylacja
Wentylacja pomieszczeń. Trzeba wykonać ja w pomieszczeniach, w których wymaga tego norma, to znaczy w kuchniach, łazienkach, WC, pomieszczeniach technicznych bez okien (garderobach, spiżarniach oraz pomieszczeniach na poddaszu). W pomieszczeniach tych montuje się kratki wentylacyjne, do których wpada powietrze i przewodami wentylacyjnymi zakończonymi kominkiem wentylacyjnym umieszczonym na dachu wyprowadzane jest na zewnątrz. Zazwyczaj jest to wentylacja grawitacyjna, czasami wspomagana mechanicznie.

Wentylacja ocieplenia. Usunięcie pary wodnej z ocieplenia umożliwia wykonana nad nim szczelina. W domach z poddaszem użytkowym, gdzie ocieplona jest połać dachu, szczelinę wentylacyjną wykonujemy lub nie, zależnie od tego, jaki materiał zastosowaliśmy na wstępne krycie:
- jeśli stosujemy folię wysokoparoprzepuszczalną, czyli powyżej 700 g/m²/24h, to układamy ją bezpośrednio na ociepleniu i nie wykonujemy szczeliny;
- jeśli stosujemy folie niskoparoprzepuszczalną lub sztywne poszycie z desek i papy, wykonanie szczeliny jest konieczne.
Jeśli dom jest z poddaszem nieużytkowym i ocieplony jest strop, to wentylacje zapewniają otwory w ścianie szczytowej i kalenicy.   

Wentylacja pokrycia. Zawsze trzeba wykonać szczelinę między warstwą wstępnego krycia pokryciem z blachy czy dachówek. Szczelinę uzyskuje się dzięki zastosowaniu kontrłat, ich wysokość musi wynosić musi co najmniej 2,5 cm. Przemieszczanie powietrza w szczelinie powoduje, że wilgoć nie utrzymuje się na spodzie pokrycia, tylko przez umieszczone na połaci dachówki wentylacyjne wydostaje się na zewnątrz. Liczba i rozmieszczenie dachówek zależą od kształtu dachu, wielkości połaci oraz wielkości otworów wentylacyjnych dachówki.  

Wentylacja dachu z poddaszem użytkowym z ociepleniem ułożonym w połaci dachu. Autor: Agnieszka Sternicka , Marek Sternicki		Wentylacja dachu z poddaszem nieużytkowym z ociepleniem ułożonym w stropie. Autor: Agnieszka Sternicka , Marek Sternicki

Skąd się bierze wilgoć w dachu

Wewnątrz budynku para wodna powstaje podczas zwykłych czynności domowych – gotowania, kąpieli, prania. Jej większość odprowadzana jest poprzez wentylację pomieszczeń.

Z zewnątrz wilgoć przenika przez pokrycie dachowe i wnika w warstwy dachu. Oczywiście dzieje się tak zawsze, gdy pokrycie dachowe albo obróbki blacharskie są źle wykonane, nieszczelne albo uszkodzone. Jednak nie tylko, ponieważ podczas silnego wiatru nawet przez nowe, dobrze wykonane pokrycie woda i śnieg mogą przeniknąć do środka.

W warstwach pokrycia znajduje się wilgoć technologiczna. Zawierają ją materiały, z których murujemy ścianki kolankowe i kominy, beton, z którego wykonujemy wieńce, oraz niedostatecznie wysuszone drewniane elementy więźby dachowej. Nadmiar wilgoci w nowych domach jest efektem wykonywania mokrych robót, to znaczy murowania, betonowania, tynkowania i malowania.