  |
| Autor: Andrzej T. Papliński |
To najstarszy typ konstrukcji nadproża. Łukowy kształt pozwala na pełne wykorzystanie wytrzymałości na ściskanie materiałów takich, jak cegła czy kamień. Tego typu konstrukcje w ogóle nie wymagają wzmocnień, muszą być jednak wykonywane z cegieł pełnych (ceramicznych, czasem wapienno-piaskowych), klasy co najmniej 10. Łuki muruje się na zaprawie cementowo-wapiennej, a w razie większych obciążeń – na mocniejszej zaprawie cementowej.
Nadproża łukowe są efektowne i architekci oraz inwestorzy wykorzystywaliby je znacznie częściej, gdyby nie to, że okna i drzwi zakończone łukiem trzeba zamawiać indywidualnie, a to kosztuje.
Zastosowanie. Nadproża tego typu wykonuje się w ścianach nośnych grubości co najmniej 1 cegły, czyli 25 cm. Czasami stosuje się je w ścianach osłonowych (grubości 1/2 cegły), jednak wtedy są zespolone odpowiednimi łącznikami z nadprożem w ścianie nośnej.
Spośród różnych odmian najczęściej stosuje się łuki półkoliste oraz bardziej płaskie łuki odcinkowe, które stanowią wycinek okręgu o średnicy większej od rozpiętości otworu. Grubość łuku ceglanego zależy od szerokości przekrywanego otworu oraz od kształtu sklepienia. Przyjmuje się, że:
- grubość odpowiadającą długości 1 cegły (25 cm) powinny mieć łuki odcinkowe o rozpiętości do 1,5 m, a półkoliste do 2 m;
- grubość odpowiadającą długości 1,5 cegły – odpowiednio łuki o rozpiętości do 2 m i do 3,5 m;
- grubość odpowiadającą długości 2 cegieł – łuki odcinkowe o rozpiętości do 3,5 m.
Jednocześnie należy pamiętać, że fragmenty muru lub filary, na których oparte jest tego typu nadproże, muszą mieć odpowiednią szerokość. Obowiązuje tu zasada, że im bardziej strzelisty łuk, tym węższa może być podpora, na której jest oparty.
 |
| Nadproże półkoliste. Autor: Agnieszka Sternicka , Marek Sternicki |
 |
| Nadproże odcinkowe. Autor: Agnieszka Sternicka , Marek Sternicki |
Wykonanie. Tego rodzaju nadproże wykonuje się na deskowaniu z desek lub płyt pilśniowych, przybitym do krążyn, czyli drewnianych wzorników wyciętych zgodnie z krzywizną łuku. Tak wykonany szablon najczęściej opiera się na drewnianych belkach i słupkach. Między belki a krążyny wkłada się kliny, które ułatwiają regulację poziomu deskowania i jego opuszczenie po wykonaniu łuku.
Murowanie rozpoczyna się równocześnie nad obiema podporami i postępuje ku szczytowi łuku. Szerokość spoin w górnej części cegieł nie powinna być większa niż 2 cm, a w dolnej – 0,5 cm. Zanim zaprawa zacznie wiązać, klinuje się zwornik, czyli element w najwyższym punkcie łuku. Po związaniu zaprawy puste miejsca w spoinach i całą powierzchnię grzbietową sklepienia wypełnia się zaprawą. Deskowanie nadproża usuwa się zwykle po 10-14 dniach.
 | |  |
| Nadpróże łukowe półkoliste. Autor: Ewa Trusewicz | | Nadproże odcinkowe wykonuje się na deskowaniu przybitym do krążyn. Autor: Wiesław Rudolf |
Płaskie, ale łukowe
Jest odmianą nadproża łukowego o płaskiej powierzchni. Dzięki klinowemu ułożeniu cegieł sklepienie pracuje jak niezbyt strzelisty łuk.
 |
| Nadproże łukowe płaskie. Autor: Agnieszka Sternicka , Marek Sternicki |
Zastosowanie. Nadproża tego typu są chętnie stosowane przy wznoszeniu ścian działowych i osłonowych. Przemawiają za tym prostota wykonania, a w stosunku do innych nadproży płaskich – użycie jednego materiału. W ścianach licowych, czyli takich, które nie będą już tynkowane, ważną rolę przy wyborze tego rodzaju nadproża odgrywa jego dekoracyjność. Najczęściej stosuje się je do przekrycia otworów o rozpiętości nie przekraczającej 2 m.
Wykonanie. Sklepienia tego typu wykonuje się podobnie jak łuki. Trzeba jednak zwrócić uwagę na to, aby płaskie deskowanie miało odpowiednią sztywność i nie uginało się podczas murowania. Należy również uważać, aby szerokość spoin mieściła się w granicach od 0,5 do 2 cm. Wykonanie spoin jednakowej grubości będzie łatwiejsze, gdy zastosuje się cegły w kształcie klinów. Do murowania należy używać cegieł pełnych klasy minimum 10 oraz zaprawy cementowo-wapiennej lub cementowej.
 |
| Klinowe ułożenie cegieł sprawia, że nadproże płaskie nie musi być wzmacniane, bo pracuje jak łukowe. Autor: Krzysztof Zasuwik |
Nadproża z cegły i stali
Nadproże Kleina
Ten typ nadproża również wykonuje się z cegieł, ale aby wytrzymało działające na nie naprężenia, w dolnej części zbroi się je stalowymi prętami.
Zastosowanie. Nadproża tego typu można stosować w ścianach nośnych grubości co najmniej 1 cegły. Przekrywa się nimi otwory o rozpiętości do 2,5 m:
- nadproża wysokości 1/2 cegły są wystarczające dla otworów o rozpiętości do 1,5 m;
- nadproża wysokości 1 cegły – o rozpiętości od 1,5 do 2 m.
 |
| Nadproże Kleina. Autor: Agnieszka Sternicka , Marek Sternicki |
Wykonanie. Do wykonania nadproża konieczne jest deskowanie, na nim ustawia się cegły. W spoinach układa się przycięte na miarę odcinki bednarki, czyli stalowej taśmy grubości 1-2 mm i szerokości 20-30 mm, lub gładkich prętów ze stali o średnicy 5-8 mm i częściowo wypełnia się je zaprawą cementową. Po wymurowaniu całego sklepienia spoiny dopełnia się zaprawą cementową i po 14 dniach rozbiera deskowanie.
Do wykonania nadproża używa się cegieł pełnych klasy 10 lub 15. Aby zapewnić stali wystarczającą otulinę betonową, grubość spoin powinna wynosić przynajmniej 2 cm. Zbrojenie z bednarki lub prętów powinno wnikać w ściany na co najmniej 20 cm z każdej strony. Wskazane jest, aby jego końce były zagięte pod kątem prostym po około 3 cm. Odległość zbrojenia od spodu nadproża nie powinna być większa niż 1 cm.
 |
| Nadproże Kleina wykonuje się z cegły i zbroi stalowymi prętami. Autor: Andrzej T. Papliński |
Nadproża systemowe
To płaskie nadproża ceglane wzmocnione stalowymi elementami konstrukcyjnymi montowanymi tak, że pozostają niewidoczne. Rozwiązania części nośnej nadproża mogą być różne w zależności od firmy, która je oferuje.
 |
| Nadproże systemowe. Autor: Agnieszka Sternicka , Marek Sternicki |
Zastosowanie. Nadproża systemowe stosuje się w ścianach osłonowych, które nie będą tynkowane i konstrukcja nadproża musi pozostać niewidoczna, ponieważ szpeciłaby elewację, a jednocześnie zależy nam na tym, aby nadproże było płaskie. Zwykle dotyczy to elewacji z cegieł klinkierowych lub wapienno-piaskowych. Ścianą osłonową może być warstwa elewacyjna ściany trójwarstwowej lub wykończenie z cegieł ściany szkieletowej.
Wykonanie. Kształt stalowych elementów w poszczególnych systemach może być różny, ale zasada ich montażu i funkcjonowania jest taka sama. Pręty zbrojeniowe lub stalowe profile nośne ukrywa się w poziomych spoinach ponad pierwszą warstwą cegieł. Dodatkowe elementy w postaci wyprofilowanych blaszek umieszcza się w spoinach pionowych. Ich zadaniem jest utrzymanie spodniej warstwy cegieł po demontażu deskowania.
 |
| Rozwiązania systemowe pozwalają na równoległe ułożenie cegieł w ścianie osłonowej, a wzmacniające je elementy nośne pozostają niewidoczne. Autor: Ewa Trusewicz |
Po co są nadproża w ścianach
Nadproże jest elementem konstrukcyjnym, usytuowanym nad otworem okiennym lub drzwiowym. Jego zadaniem jest przeniesieniem ciężaru ścian i stropów wyższych kondygnacji oraz dachu i obciążeń zewnętrznych działających na te elementy konstrukcyjne. Dodatkowo nadproże dość często jest wykorzystywane przez architektów jako element dekoracyjny budynku.
 |
| Autor: Agnieszka Sternicka , Marek Sternicki |
Łuki kamienne
W obecnie budowanych domach praktycznie się ich nie wykonuje w klasycznej formie. Są jednak stosowane przy remontach lub renowacjach zabytkowych domów. Wykonuje się je według tych samych zasad, co ceglane. Klińce, czyli odpowiednio przycięte i dobrane kamienie w kształcie klinów, powinny mieć wysokość równą grubości nadproża.
 |
| Częściej zamiast łuków kamiennych można spotkać ich imitacje wykonane z odpowiednio przyciętych płytek elewacyjnych, naklejonych na nadproża ceglane lub żelbetowe. Autor: Wiesław Rudolf |
Nadproża wielorzędowe
Są odmianą nadproży Kleina. Różnią się od nich tym, że mają cegły ułożone na płask, nie na sztorc i że bednarka nie jest umieszczona pomiędzy, tylko pod cegłami. Można je stosować, gdy:
- ich rozpiętość nie przekracza 2 m i do murowania zastosuje się zaprawę marki minimum 30,
- wysokość nadproża wynosi co najmniej 5 warstw cegieł i nie mniej niż 1/4 jego rozpiętości.
 |
| Nadproże wielorzędowe. |
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz