Nadproża łukowe

Kiedyś łukowe nadproża okienne i drzwiowe były bardzo popularne. W obecnie budowanych domach spotyka się je dużo rzadziej. Nic więc dziwnego, że mało jest fachowców, którzy takie nadproża potrafią dobrze zrobić.

Wbrew pozorom wykonanie nadproża łukowego  wcale nie jest proste, zwłaszcza gdy dom ma ściany trójwarstwowe. Trzeba wówczas wykonać właściwie dwa nadproża: jedno w warstwie nośnej ściany i drugie – w warstwie elewacyjnej.

Sentyment do dawnego, dobrego budowania: okno zwieńczone łukiem. Autor: Wiesław Rudolf		Przygotowanie odpowiednich deskowań zwanych krążynami to gwarancja poprawnego wykonania nadproża łukowego. Autor: Wiesław Rudolf

Deskowanie
Nadproża łukowe muruje się na specjalnie wyprofilowanym deskowaniu. Jego wierzch wykonuje się najczęściej ze sklejki lub twardej płyty pilśniowej, a konstrukcję, czyli krążyny – z odpowiednio przyciętych desek, których dolna krawędź jest prosta, a górna odtwarza zaprojektowaną krzywiznę nadproża (najczęściej odcinek koła lub półkole). Promień r odcinka koła oblicza się według wzoru:

promień r = s²/8h + h/2

w którym: s – szerokość otworu okiennego (lub drzwiowego) w świetle muru (ościeży); h – wysokość odcinka koła.

Otwór okienny z łukowym nadprożem, będącym odcinkiem koła. Autor: Marek Sternicki , Agnieszka Sternicka

Przykład. Otwór okienny szerokości s = 120 cm ma być zwieńczony nadprożem łukowym w kształcie odcinka koła wysokości h = 20 cm. Obliczony z podanego wcześniej wzoru promień r, niezbędny do wyznaczenia krzywizny deskowania, wynosi:

r = 120²/8^.20 + 20/2 = 14 400/160 + 10 = 90 + 10 = 100 cm W otworze okiennym z węgarkiem (czyli takim, w którym w warstwie elewacyjnej jest mniejszy otwór niż w warstwie nośnej), promień krzywizny r (odcinka koła) jest taki sam w obu warstwach ściany, z tym że krążynę w warstwie elewacyjnej trzeba opuścić niżej o odcinek równy grubości węgarka (3-5 cm).
Wyznaczanie krzywizny deskowania upraszcza się, gdy nadproże (i górna część okna) ma kształt półkola. Wtedy wysokość h = r, a szerokość s = 2 r.

Otwór okienny z półokrągłym nadprożem. Autor: Marek Sternicki , Agnieszka Sternicka

Przykład z życia
Przedstawione na zdjęciach nadproże składa się z dwóch części. Pod ścianą nośną jest nadproże żelbetowe osłonięte od strony wewnętrznej cegłami pełnymi.

Budowa nadproża łukowego w ścianie trójwarstwowej. Autor: Marek Sternicki , Agnieszka Sternicka

Dla uzyskania jednolitego podkładu pod tynk wewnętrzny nadproże żelbetowe od strony wnętrza domu wyłożono cegłami. Autor: Wiesław Rudolf

Całkowicie niezbrojone jest natomiast nadproże w ścianie elewacyjnej wykonane z cegieł klinkierowych. Spód tego nadproża jest opuszczony w stosunku do nadproża w ścianie nośnej o 5 cm, i tworzy węgarek osłaniający górną krawędź okna.
Cegły klinkierowe wysunięte są także na zewnątrz w stosunku do lica ściany o 2 cm. Po ułożeniu na ścianie tynku cementowo-wapiennego nadproże z cegieł klinkierowych będzie wyraźnie widoczne na tle jasnej elewacji.
Nadproże z cegieł jest połączone z betonowymi strzemionami z prętów średnicy 6 mm umieszczonymi w co czwartej spoinie pionowej.

Prostokątne okno pod łukiem?
Okna zakończone od góry łukiem lub półkolem są droższe od prostokątnych co najmniej o 35%. To właśnie z tego powodu najczęściej kupowane i produkowane są okna prostokątne. Czy takie zwyczajne okno można wstawić pod łukowe nadproże? Owszem.Wystarczy przestrzeń nad górną ościeżnicą wypełnić styropianem i pokryć go od zewnątrz cienkowarstwowym tynkiem na siatce, a od wewnątrz – płytami suchego tynku.

Nadproże łukowe nad oknem prostokątnym - widok. Autor: Agnieszka Sternicka , Marek Sternicki		Nadproże łukowe nad oknem prostokątnym - detal wypełnienia przestrzeni pomiędzy łukowym nadprożem i poziomą ościeżnicą okna. Autor: Agnieszka Sternicka , Marek Sternicki