Pierwszy etap - podczyszczanie
Polega na wstępnym oczyszczeniu ścieków w zamkniętych i szczelnych zbiornikach – osadnikach gnilnych (wstępnych). Cięższe od wody cząsteczki zanieczyszczeń sedymentują – opadają na dno zbiornika – tworząc osad. Bez dostępu tlenu osad powoli fermentuje, w wyniku czego część zanieczyszczeń rozkłada się na substancje rozpuszczalne w wodzie, a część na nierozpuszczalne związki mineralne, pozostające na dnie osadnika. Zanieczyszczenia lżejsze od wody (na przykład tłuszcze) wypływają na powierzchnię i tworzą kożuch. Po wydzieleniu się osadu i kożucha wstępnie oczyszczone ścieki, w postaci „szarej wody”, mogą być poddane dalszemu oczyszczaniu.
Redukcja zanieczyszczeń. W prawidłowo eksploatowanym osadniku już podczas podczyszczania można uzyskać znaczne (nawet do 60%) zmniejszenie zanieczyszczeń zawartych w ściekach.
Osadniki
Różnią się od siebie pojemnością, budową (liczbą komór, materiałem, kształtem), wyposażeniem dodatkowym.
Pojemność. Na pojemność osadnika składają się dwie wielkości:
- pojemność czynna - suma objętości ścieków, osadu i kożucha;
- pojemność powietrzna - między poziomem ścieków a sklepieniem osadnika.
Pojemność czynna powinna być tak dobrana, aby ścieki odpowiednio długo przebywały w osadniku (optymalnie 3 doby). Dla pięcioosobowej rodziny wystarcza zwykle osadnik o pojemności czynnej 2,5 m3 (0,4-0,5 m3 pojemności czynnej osadnika na jednego mieszkańca).
Budowa. Osadniki gnilne wykonuje się najczęściej z tworzyw sztucznych lub kręgów betonowych. Osadniki z tworzyw, zwykle monolityczne, są znacznie lżejsze (zbiornik o pojemności 3 m3 waży około 120 kg), a więc łatwiej je transportować i montować. Na osadnik gnilny można również zaadaptować istniejące szambo.
Uwaga! Niezależnie od rodzaju materiału osadnik musi być całkowicie szczelny, sztywny i trwały oraz odporny na korozję i substancje agresywne, zawarte w ściekach.
Osadniki gnilne mogą składać się z jednej, dwóch, trzech, a nawet czterech komór. Im dłuższa droga przejścia ścieków przez osadnik, tym ich oczyszczanie jest bardziej skuteczne. Osadniki muszą być odpowietrzane – zwykle wystarcza wywiewka wewnętrznej instalacji kanalizacyjnej. Ale osadnik może mieć również własną wywiewkę. Dostęp do wnętrza zbiornika umożliwiają włazy. Osadnik może być wyposażony w filtr doczyszczający, najczęściej siatkowy lub w postaci specjalnego kosza z wyjmowanym wkładem lub z materiałem filtracyjnym. Podczyszczone ścieki odpływające z osadnika przepływają przez filtr, który zatrzymuje zawarte w nich resztki zawiesin. Osadnik gnilny powinien znajdować się możliwie najbliżej domu (ale muszą być zachowane minimalne odległości od ujęć wody, źródeł, granic działki itd). Ma to zapobiec przymarzaniu ścieków bądź osadzaniu się tłuszczów w rurze kanalizacyjnej, prowadzącej od domu do zbiornika. W ciepłych ściekach procesy fermentacyjne są bardziej intensywne. Dodatkowym urządzeniem, ale stosowanym raczej rzadko, jest separator tłuszczów pozwalający na wydzielenie ze ścieków tłuszczów i części ciał stałych. Separator przeznaczony jest wyłącznie do ścieków gospodarczych, wymaga więc oddzielnego odprowadzania ścieków fekalnych i gospodarczych. Separatory stosuje się, by polepszyć pracę osadnika lub gdy osadnik jest znacznie oddalony od domu.
  |
| Osadnik powinien się znajdować możliwie blisko domu. Autor: SOTRALENTZ |
Obsługa osadnika gnilnego. Polega na okresowym wywożenia osadu wozem asenizacyjnym (popularnie zwanym szambiarką) do oczyszczalni zbiorczej, punktu zlewnego lub na wysypisko odpadów. Robi się to zwykle nie częściej niż dwa razy w roku, ale nie rzadziej niż raz na dwa lata. Niezbędna jest również kontrola filtra doczyszczającego i jego ewentualne płukanie.
 |
| W osadniku gnilnym odbywa się pierwszy etap oczyszczania ścieków: podczyszczanie. Osadnik może współpracować z separatorem tłuszczów. Autor: JPR SYSTEM-PURFLO |
Drugi etap – doczyszczanie
Doczyszczanie ścieków, wstępnie podczyszczonych w osadniku gnilnym, ma na celu takie obniżenie zawartości zanieczyszczeń, aby ścieki można było odprowadzać do odbiorników naturalnych. Jest kilka metod doczyszczania ścieków. Efekty oczyszczania, jakie można uzyskać za ich pomocą, są różne.
Wybór odpowiedniego sposobu doczyszczania zależy od wielu czynników, z których najważniejsze to:
- warunki gruntowo-wodne na działce (wysokość zwierciadła wód gruntowych, wodoprzepuszczalność gruntu);
- dostępna powierzchnia terenu i jego ukształtowanie;
- występowanie w okolicy stref ochronnych źródeł i ujęć wody;
- szczególne wymagania odbiornika co do jakości odprowadzanych ścieków, na przykład gdy położony jest na terenie parku narodowego lub krajobrazowego, rezerwatu przyrody, w granicach uzdrowisk, nad jeziorem w strefie ochronnej.
Minimalne odległości
Lokalizacja przydomowej oczyszczalni ścieków wymaga uwzględnienia minimalnych odległości od różnych obiektów i wód gruntowych. Związane jest to z możliwością rozprzestrzeniania się mikroorganizmów chorobotwórczych oraz innych zanieczyszczeń. Wymagane i zalecane odległości przedstawiono na rysunku.
 |
| Autor: Agnieszka Sternicka , Marek Sternicki |
* Przepływowe, szczelne osadniki podziemne, stanowiące część indywidualnego urządzenia do biologicznego oczyszczania ścieków bytowo-gospodarczych, służące do wstępnego ich oczyszczania, mogą być sytuowane w bezpośrednim sąsiedztwie budynków jednorodzinnych, pod warunkiem wyprowadzenia ich odpowietrzenia przez instalację kanalizacyjną co najmniej 0,6 m powyżej górnej krawędzi okien i drzwi zewnętrznych w tych budynkach.
Drenaż rozsączający
To rozwiązanie najprostsze, najczęściej stosowane i bezpieczne pod względem sanitarnym. Nie wymaga zasilania w energię elektryczną, ale potrzebuje znacznej powierzchni.
 |
| Ścieki z osadnika gnilnego trafiają na drenaż rozsączający. Autor: JPR SYSTEM-PURFLO |
Redukcja zanieczyszczeń
Drenaż rozsączający zapewnia bardzo skuteczne doczyszczenie ścieków, zwłaszcza z mikroorganizmów.
Jak działa?
Drenaż rozsączający to układ drenów – perforowanych rur, ułożonych pod powierzchnią terenu. Ścieki z osadnika gnilnego przez rozdzielacz (komorę lub studzienkę rozdzielczą) rozprowadzane są do poszczególnych ciągów drenarskich. Układem drenów ścieki są równomiernie wprowadzane do gruntu, gdzie rozkładane są w proste związki mineralne. Liczba i długość ciągów drenarskich zależy od ilości powstających ścieków i warunków gruntowych (na przykład wodoprzepuszczalności gruntu). Dla pięcioosobowej rodziny potrzebny jest drenaż składający się z 3-4 ciągów, długości 15-18 m każdy. Rury zwykle układa się w rowach, ze spadkiem od 0,5 do 1,5%, i otacza obsypką z kruszywa. Ścieki przepływają przez kolejne warstwy gruntu i już całkowicie oczyszczone przenikają do wody gruntowej. Ciągi rur drenarskich zakończone są kominkami napowietrzającymi. Umożliwiają one także kontrolę poziomu ścieków.
Uwaga! Drenaż rozsączający wymaga znacznej powierzchni (dla pięcioosobowej rodziny – 50-90 m2). Drenażu nie można zrobić na terenach okresowo zalewanych.
 | |  |
| Drenaż układa się w rowach i otacza obsypką z kruszywa. Autor: NEVEXPOL | | Ciągi drenarskie zakończone są kominkami napowietrzającymi. Autor: JPR SYSTEM-PURFLO |
Drenaż a grunt
Najkorzystniejsze warunki dla oczyszczalni z drenażem rozsączającym to: płaski teren, grunt przepuszczalny i niski poziom wód gruntowych. Drenaż można wtedy ułożyć na niewielkiej głębokości (lepszy jest dostęp tlenu do ścieków). Jeżeli grunt jest trudno przepuszczalny lub zbyt łatwo przepuszczalny, trzeba go wymienić na piasek i dopiero na jego powierzchni ułożyć drenaż rozsączający. Gdy poziom wód gruntowych jest wysoki, wykonuje się tak zwany kopiec filtracyjny. Drenaż rozsączający układa się na nasypie o wysokości zapewniającej wymaganą odległość od wód gruntowych (czyli co najmniej 1,5 m). Przykrywa się go warstwą ziemi, która ma chronić przed mrozem i wodami opadowymi. Takie rozwiązanie zwykle wymaga przepompowywania ścieków.
Eksploatacja
Drenaż rozsączający prawie nie wymaga obsługi. Trzeba jedynie średnio 4 razy w roku skontrolować studzienkę rozdzielczą i usunąć z niej osady.
Uwaga! Gdy brak jest dostatecznej powierzchni, ścieki można doczyszczać na tak zwanych pakietach (złożach zraszanych). Wewnątrz prostopadłościennej ramy z tworzywa ułożone są kształtki, pokryte włókniną. Bytują tam mikroorganizmy, które oczyszczają przepływające ścieki. Pakiet pozwala 2-3-krotnie zmniejszyć powierzchnię potrzebną na oczyszczalnię, wymaga jednak dobrze przepuszczalnych gruntów.
 |
| Uwaga! W każdej z opisanych sytuacji są możliwe jeszcze inne rozwiązania. Które będzie najlepsze, oceni doradca techniczny w firmie oferującej oczyszczalnie ścieków lub uprawniony projektant. |
Filtr gruntowy
Stosuje się, gdy naturalne warunki gruntowo-wodne wykluczają filtrację, na przykład gdy przepuszczalność gruntu naturalnego jest słaba lub odległość od wody gruntowej zbyt mała.
Redukcja zanieczyszczeń
Filtr gruntowy gwarantuje równomierne i stabilne oczyszczanie ścieków w stopniu zbliżonym lub nieco niższym niż drenaż rozsączający. Dobrze redukuje BZT5, zawiesiny i mikroorganizmy, ale słabo – azot. Redukcja fosforu początkowo wysoka z biegiem czasu wyraźnie maleje.
Jak działa?
Filtr gruntowy to złoże piaskowe, w którym oczyszczane są ścieki. Ścieki doprowadzane są do filtra rurami drenarskimi i rozsączane. Po przejściu przez warstwę piasku zbierane są za pomocą drugiego systemu drenaży i odprowadzane do odbiornika – zwykle do wód powierzchniowych (rzek, rowów). Filtr gruntowy może być ułożony w jednym szerokim wykopie bądź w kilku rowach. Gdy dopuszcza się tylko minimalne oddziaływanie oczyszczalni na środowisko, stosuje się szczelne filtry gruntowe. Wtedy dno wykopu wykłada się folią i ścieki nie przenikają do wód gruntowych.
 | |  |
| Dno filtra gruntowego wykłada się folią, a na niej układa rury drenarskie. Autor: SOTRALENTZ | | Rury drenarskie ułożone w wykopie przysypuje się żwirem, a następnie warstwą piasku. Autor: SOTRALENTZ |
Eksploatacja
Niezbędne czynności kontrolne i konserwacyjne oraz ich częstotliwość są podobne jak dla drenaży rozsączających. Dodatkowo, co około 20 lat, trzeba przepłukać lub ewentualnie wymienić filtr.
Filtr gruntowo-korzeniowy
Nie potrzebuje dużego terenu – minimum 5-6 m2 na jedną osobę. Można go rozbudowywać w miarę wzrastania potrzeb. Nie wymaga stref ochronnych. Ten rodzaj oczyszczalni dodatkowo wzbogaca krajobraz.
 |
| W oczyszczalni z filtrem gruntowo-korzeniowym wykorzystuje się rośliny wodne lub występujące na terenach podmokłych. Autor: ESOS |
Redukcja zanieczyszczeń
Czas przepływu ścieków przez filtr gruntowo-korzeniowy wynosi od kilku dni do dwóch tygodni, a to gwarantuje wysoką redukcję zanieczyszczeń. Metoda przewyższa pozostałe systemy pod względem jakości usuwania związków azotu i fosforu. Zimą oczyszczanie nie ustaje, jednak nieznacznie obniża się jakość oczyszczanych ścieków.
 |
| Przekrój przez filtr gruntowo-korzeniowy. Autor: ESOS |
Jak działa?
Oczyszczanie ścieków na filtrze gruntowo-korzeniowym wykorzystuje współpracę bytujących w glebie mikroorganizmów i porastających ją roślin. Mikroorganizmy rozkładają zanieczyszczenia do prostych związków mineralnych, rośliny dzięki swoim systemom korzeniowym zapewniają dobrą przepuszczalność gruntu i dostarczają niezbędny mikroorganizmom tlen. Same również asymilują część zanieczyszczeń.
Filtr gruntowo-korzeniowy tworzy się z odpowiednio uzdatnionej gleby, porośniętej roślinami typowo wodnymi lub występującymi na terenach podmokłych (trzcina, sitowie, pałka wodna). Ściany i dno wykłada się folią. Ścieki najczęściej rozsącza się po całej powierzchni filtra systemem drenaży rozprowadzających (filtracja ścieków odbywa się pionowo) i odbiera się już oczyszczone drenażem zbierającym. Można je także rozprowadzać z jednej strony filtra, a odbierać z przeciwnej (filtracja odbywa się wówczas poziomo). Oczyszczone ścieki rozsącza się do gruntu pod oczyszczalnią lub odprowadza do rzeki lub rowu.
Eksploatacja
Oczyszczalnia nie wymaga stałego dozoru. Trzeba przestrzegać zaleceń producenta zawartych w instrukcji obsługi oczyszczalni. Na przykład wiosną filtr zalać nadmiarem ścieków, aby w ten sposób nie dopuścić do jego zachwaszczenia. Zimą powierzchnia oczyszczalni zamarza, tworząc lodową pokrywę. Pod nią cały czas utrzymuje się dodatnia temperatura, dzięki czemu oczyszczanie może się stale odbywać. Skuteczność obniża się jednak około 15%.
Złoże biologiczne
Złoże biologiczne jest dobrym rozwiązaniem na terenach o zwartej zabudowie, gdyż nie wymaga dużej powierzchni. Jest także niewrażliwe na zmiany przepływu ścieków w ciągu dnia i kilkudniowy całkowity brak dopływu.
Redukcja zanieczyszczeń
Stopień oczyszczania na złożu jest wysoki. W porównaniu z innymi metodami oczyszczania umożliwia znaczną redukcję fosforu.
Jak działa
Ścieki z osadnika gnilnego doprowadzane są (grawitacyjnie lub z użyciem pompy) do zamkniętej komory złoża, gdzie za pomocą systemu zraszającego rozdeszczowuje się je po powierzchni złoża. Proces oczyszczania zachodzi w trakcie przepływu ścieków przez złoże i przez kontakt z błoną biologiczną, która tworzy się samoczynnie na powierzchni materiału wypełniającego złoże. Oczyszczone ścieki odbierane są przewodem dolnym i odprowadzane do gruntu lub odbiornika powierzchniowego. Jeśli urządzenie wyposażone jest w osadnik wtórny, z oczyszczonych ścieków oddzielane są dodatkowo zawiesiny i cząstki błony biologicznej. Powstały osad przepompowuje się do osadnika gnilnego. Złoże biologiczne najczęściej wypełnia się materiałami naturalnymi (np. skałą wulkaniczną) lub specjalnymi kształtkami z tworzywa sztucznego. Złoże wymaga odpowiedniej wentylacji.
 |
| Złoże biologiczne może być wypełnione kształtkami z tworzywa. Autor: BIOPAN |
Przepływ powietrza jest grawitacyjny lub wymuszony przez wentylator. Komorę trzeba zaizolować cieplnie. Oczyszczalnia ma zwykle jedno złoże biologiczne, ale jeśli jest taka potrzeba (podwyższone wymagania co do jakości oczyszczanych ścieków), można ją rozbudowywać o kolejne moduły (drugie złoże biologiczne).
 |
| Złoże biologiczne jest dobrym rozwiązaniem na terenach o zwartej zabudowie. Autor: Agnieszka Sternicka , Marek Sternicki |
Eksploatacja
Automatyczne sterowanie procesami oczyszczania ścieków wymaga kontroli. Do tego służy specjalna tablica kontrolno-sterująca. Gdy przestój oczyszczalni ma być dłuższy niż kilka dni, należy ją wyłączyć i uruchomić ponownie, gdy będzie potrzebna. Raz w roku złoże trzeba przepłukać. Zwykle nie przewiduje się wymiany złoża podczas całego okresu eksploatacji oczyszczalni.
Osad czynny
Bioreaktor z osadem czynnym nie wymaga dużej powierzchni. Jest wrażliwy na nierównomierny dopływ ścieków, który może niekorzystnie wpływać na efekt oczyszczania.
Redukcja zanieczyszczeń
W metodzie tej uzyskuje się bardzo wysoki stopień oczyszczania ścieków.
Jak działa
Oczyszczanie ścieków odbywa się w bioreaktorze, w którym wolno pływające mikroorganizmy rozkładają zawarte w ściekach zanieczyszczenia. Rozłożone zanieczyszczenia i obumarła część mikroflory opadają na dno w postaci osadu. Ciecz nadosadowa, czyli oczyszczone ścieki, odprowadzana jest do wód powierzchniowych lub drenażem do gruntu. Bioreaktor może być dwukomorowy: komora wewnętrzna jest komorą osadu czynnego, a zewnętrzna – osadnikiem wtórnym. Zazwyczaj wszystkie rozwiązania zaopatrzone są w układ recyrkulacyjny, zawracający nadmiar osadu czynnego do osadnika wstępnego.
Aby uzyskać odpowiednią mikroflorę, bioreaktor powinno się zaszczepić wyselekcjonowaną biomasą kultur bakteryjnych. Bioreaktory są stale napowietrzane.
 |
| W bioreaktorze mikroorganizmy rozkładają zanieczyszczenia zawarte w ściekach. Autor: ECOPARTNER |
Eksploatacja
Sterowanie pracą oczyszczalni odbywa się automatycznie. Oczyszczalnia nie wymaga więc stałej obsługi, a jedynie okresowej kontroli. Jeśli osad recyrkuluje do osadnika wstępnego, nie trzeba go okresowo usuwać.
Montaż i rozruchoczyszczalni
Niektóre przydomowe oczyszczalnie ścieków można montować samodzielnie. Trzeba wówczas postępować zgodnie z instrukcją otrzymaną od producenta. Instalacje układów bardziej skomplikowanych lepiej powierzyć firmie, która jest dostawcą urządzenia. Po zamontowaniu oczyszczalni i podłączeniu na przykład do zasilania trzeba jeszcze wyregulować parametry pracy. Zakres niezbędnych czynności podaje również instrukcja.
Koszty
Koszt budowy przydomowej oczyszczalni ścieków dla pięcioosobowej rodziny wynosi od kilku do kilkunastu tysięcy złotych (tabela). Różnice w cenie zależą przede wszystkim od przyjętego wariantu doczyszczania oraz rejonu kraju, w którym inwestycja jest realizowana. Zwykle 50-70% ceny oczyszczalni stanowią koszty materiałów. Projekt kosztuje średnio 300-800 zł. Gdy zdecydujemy się na samodzielny montaż oczyszczalni, możemy zaoszczędzić nawet do 40% wydatków. Eksploatacja oczyszczalni, obejmująca przede wszystkim okresowy wywóz osadu i zużycie energii, to wydatek rzędu od kilkunastu do kilkudziesięciu złotych miesięcznie, a czasami nawet mniej. Porównanie z kosztami budowy i eksploatacji popularnych u nas szamb wskazuje, że budowa oczyszczalni może zwrócić się już po trzech latach.
5 kroków prawnych do przydomowej oczyszczalni
Jeśli zdecydowałeś się na budowę i korzystanie z przydomowej oczyszczalni, musisz się do tego odpowiednio przygotować i uzyskać stosowne pozwolenia. Pięć kolejnych kroków, które doprowadzą cię do celu, to:
1. Sprawdzenie w gminie, czy miejscowe przepisy dopuszczają wykonanie oczyszczalni.
2. Uzyskanie decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu w wydziale architektury w urzędzie miasta lub gminy.
3. Rozpoznanie warunków gruntowo-wodnych i możliwości zastosowania konkretnej oczyszczalni; wykonanie projektu technicznego.
4. Uzyskanie pozwolenia wodnoprawnego na wykonanie i eksploatację oczyszczalni i ewentualnie na odprowadzanie ścieków do odbiornika powierzchniowego w wydziale ochrony środowiska starostwa powiatowego.
5. Jeśli nie jest wymagane pozwolenie wodnoprawne – uzyskanie pozwolenia na budowę oczyszczalni w wydziale architektury urzędu gminy lub starostwa powiatowego (oczyszczalnie o wydajności do 5 m3 na dobę na działkach siedliskowych nie wymagają takiego pozwolenia).
Właścicielu oczyszczalni – pamiętaj!
- Wybór oczyszczalni powinien być zawsze skonsultowany ze specjalistą z dziedziny inżynierii sanitarnej.
- Niezbędne jest uzyskanie pozwoleń na budowę i eksploatację oczyszczalni.
- Samodzielna instalacja oczyszczalni wymaga bezwzględnego przestrzegania zasad podanych w instrukcji montażu.
- Do instalacji oczyszczającej ścieki bytowo-gospodarcze nie powinny być doprowadzone wody opadowe i drenażowe.
- Aby oczyszczalnia pracowała prawidłowo, trzeba okresowo (w terminach zalecanych przez producenta) kontrolować urządzenia.
 |
| |
Wskaźniki zanieczyszczeń ścieków; zawartość w nieoczyszczonych ściekach
BZT5 – ilość tlenu niezbędna do biochemicznego rozłożenia zanieczyszczeń w ściekach do prostych związków mineralnych, w ciągu 5 dni; 100-400 mgO2/l
Zawiesiny – zanieczyszczenia stałe, nierozpuszczalne w wodzie; tworzą kożuch, osad lub są swobodnie zawieszone; 100-400 mgO2/l
Azot i fosfor – substancje stymulujące wzrost roślin. Nadmiar może powodować zarastanie wód. Azot jest szkodliwy dla człowieka; azot 30-80 mgN/l, fosfor – 10-40 mgP/l
Bakterie, grzyby, wirusy – mikroorganizmy chorobotwórcze, których eliminacja jest ważna, ze względu na niebezpieczeństwo skażenia ujęć wody. Wskaźnikiem zanieczyszczenia nimi jest zawartość bakterii coli typu kałowego.
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz