Zanim zaczniesz murować - wybierz zaprawę. Przegląd gotowych zapraw murarskich

Przygotowanie zaprawy murarskiej na placu budowy jest czasochłonne i nie zawsze ma ona dobrą jakość. Szybciej rozpoczniemy murowanie, gdy zastosujemy zaprawy gotowe.

Gotowe zaprawy murarskie to suche mieszanki spoiwa, drobnego kruszywa i dodatków uszlachetniających. Stosuje się je po wymieszaniu z wodą i uzyskaniu jednorodnej konsystencji. Ich zaletą jest nie tylko łatwość przygotowania, ale także to, że zawarte w nich składniki są dobrane we właściwych proporcjach, co nie zawsze udaje się osiągnąć, wykonując zaprawę w tradycyjny sposób na budowie.
Gotowe zaprawy nie wymagają kłopotliwego składowania na budowie poszczególnych składników, takich jak piasek czy cement. Szczególnie przydatne okazują się w sytuacjach, gdy potrzebne są niewielkie porcje zaprawy.

Rodzaje gotowych zapraw murarskich

W poszukiwaniu odpowiedniej zaprawy można natrafić na zaprawy o podobnym składzie, ale różnym zastosowaniu. Są dwa zasadnicze rodzaje gotowych zapraw murarskich. Pierwsze to zaprawy do murowania na grube spoiny (grubości 10-15 mm). Należą do nich:
- tradycyjne zaprawy - cementowe i cementowo-wapienne, wzbogacone o różnego typu domieszki i plastyfikatory,
- zaprawy ciepłochronne - o niskim współczynniku przewodzenia ciepła λ, na lekkich kruszywach naturalnych, z dodatkami uszlachetniającymi.
Druga grupa to zaprawy do murowania na cienkie spoiny (grubości 1-5 mm), tak zwane zaprawy klejowe.

Jaka powinna być zaprawa?
Zaprawy używane do murowania muszą połączyć elementy, z których wykonywana jest ściana, w trwałą konstrukcję, zdolną do przenoszenia obciążeń. Każda ma swoją markę, na przykład M4, M8. Im wyższy numer, tym większą wytrzymałość ma zaprawa.
Świeża zaprawa, przygotowana do użycia, powinna odznaczać się dobrą urabialnością. Nie może wykazywać tendencji do oddzielania się poszczególnych składników. Ponadto powinna mieć dobrą przyczepność do podłoża, a po związaniu i stwardnieniu osiągnąć projektowaną wytrzymałość (na rozciąganie i ściskanie).
Zaprawy dostępne na rynku mogą mieć różną nasiąkliwość, odporność na działanie mrozu, paroprzepuszczalność i współczynnik przewodzenia ciepła λ. Wpływ na właściwości zapraw mają zastosowane domieszki - uszlachetniające, uszczelniające, przyśpieszające wiązanie, plastyfikatory, środki napowietrzające, materiały włókniste.
Przy zakupie trzeba zwrócić uwagę, czy znajdujące się w sprzedaży zaprawy mają Certyfikaty lub Deklarację Zgodności z Polską Normą albo z aprobatą techniczną oraz Atest Higieniczny PZH.

Zaprawy do murowania na grube spoiny

Zaprawy cementowe To suche mieszanki cementu, kruszywa mineralnego oraz domieszek uplastyczniających i napowietrzających, które poprawiają właściwości zapraw. Mają dużą wytrzymałość na ściskanie (minimum 7-8 MPa) i bardzo dobrą przyczepność do podłoża. Są mrozoodporne i wodoodporne. Układa się je warstwą grubości od 6 do 40 mm.
Z racji dobrych parametrów wytrzymałościowych zaprawy cementowe stosuje się wszędzie tam, gdzie potrzebne są mocne zaprawy. Przeznaczone są więc do murowania zewnętrznych i wewnętrznych ścian konstrukcyjnych, osłonowych, działowych oraz słupów, a także ścian fundamentowych i piwnic. Można na nich murować elementy ceramiczne, wapienno-piaskowe, bloczki betonowe, żużlobetonowe, z betonu komórkowego czy keramzytowe.

Tradycyjne zaprawy cementowe i cenentowo-wapienne najcześciej stosuje się do murowania ścian dwu-... Autor: Piotr Mastalerz		...i trójwarstwowych. Autor: Piotr Mastalerz		Wewnętrzna ściana murowana na grubą spoinę. Autor: Piotr Mastalerz

Przygotowanie zaprawy i murowanie. Suchą mieszankę należy zmieszać z odpowiednią ilością wody i w zależności od typu zużyć w ciągu 2-4 godzin. Nie powinno się zmieniać jej składu przez dodawanie piasku, cementu lub zwiększanie ilości wody. Zbyt duża jej ilość może pogorszyć właściwości zaprawy: przyczepność, wytrzymałość, czas wiązania.
Zaprawę po wymieszaniu nanosi się kielnią. Gdy ściany są murowane na przykład z bloczków keramzytowych czy elementów z ceramiki poryzowanej, dla uzyskania lepszych parametrów cieplnych można wykonać dwie równoległe spoiny z pustką powietrzną między nimi. Robi się to za pomocą specjalnej skrzynki, w której umieszcza się zaprawę do murowania. Temperatura otoczenia i podłoża w trakcie murowania i przez następne 7 dni powinna być wyższa od temperatury minimalnej, podanej na opakowaniu. Czas rozpoczęcia murowania następnej kondygnacji na wykonanych ścianach zależy od marki użytej zaprawy i grubości muru. Dla zapraw cementowych zwykle jest to od 3 do 5 dni.



Zaprawy cementowo-wapienne
Zawierają cement, wapno i piasek oraz dodatki mineralne w ściśle dobranych proporcjach. W odróżnieniu od zapraw cementowych są lepiej urabialne i mają lepszy współczynnik przewodzenia ciepła λ. Przeznaczone są do murowania ścian budynków z cegieł i pustaków ceramicznych, wapienno-piaskowych i z betonu komórkowego. Można je również stosować do murowania kominów ceramicznych lub betonowych. Niektóre mieszanki cementowo-wapienne stosuje się także do murowania  ścian fundamentowych i piwnic.

Przygotowanie zaprawy i murowanie. Zaprawy cementowo-wapienne przygotowuje się tak samo jak cementowe. Murowanie należy przeprowadzać w temperaturze od +5°C do +30°C. Obciążanie stropem i murowanie kolejnej kondygnacji można rozpocząć po 3-7 dniach.

Zaprawy do specjalnych zastosowańNa rynku są zaprawy cementowe i cementowo-wapienne przeznaczone do wykonywania murów z dowolnego rodzaju materiałów ściennych, ale także do konkretnego materiału lub specyficznych warunków murowania.
Zaprawy do klinkieru. Aby zmniejszyć ryzyko powstawania wykwitów na cegle i innych wad na powierzchni spoin, zamiast zwykłych zapraw, lepiej stosować te przeznaczone specjalnie do klinkieru. Jest to ważne zwłaszcza wtedy, gdy nie będzie już używana zaprawa do spoinowania.
Zaprawy do klinkieru mogą być stosowane w temperaturze powyżej +5°C (niektórzy producenci zalecają od +10°C). Można na nie murować ściany konstrukcyjne, fundamentowe, elewacyjne, ogrodzenia, kominy i inne elementy wewnątrz i na zewnątrz domu. Dostępne są w różnych kolorach, na przykład szarym, brązowym, czerwonym, grafitowym. Ponieważ zawierają  pigmenty, prace należy prowadzić z dużą starannością. Wszelkie zabrudzenia trzeba natychmiast usuwać z powierzchni cegieł.

Cegły klinkierowe można układać na niepełne spoiny... Autor: Leszek Łagoda		...lub na pełne, stosując zaprawę kolorową. Autor: OPTIROC

Zaprawy zimowe. Są przystosowane wyłącznie do murowania w warunkach zimowych. Można je stosować w temperaturze od –15°C do +5°C. Różnią się też od pozostałych sposobem przygotowania: po wymieszaniu z wodą pozostawia się je na 5 minut i ponownie miesza, dodając wody. Do przygotowania należy używać tylko zimnej wody. Zapraw zimowych nie wolno używać do cegieł klinkierowych i elewacyjnych.





Zaprawy ciepłochronne
Coraz popularniejsze staje się budowanie domów z materiałów przeznaczonych do wznoszenia ścian jednowarstwowych. Aby ściany były ciepłe, konieczne jest stosowanie zapraw o współczynniku przewodzenia ciepła λ zbliżonym do tego, jaki mają materiały ścienne. Tradycyjne zaprawy cementowe i cementowo-wapienne nie spełniają tego wymagania. Wykonane z nich spoiny stają się bowiem mostkami termicznymi i ściana może w tych miejscach przemarzać. Opracowano więc lekkie zaprawy ciepłochronne.
Gotowe zaprawy ciepłochronne to sypkie mieszanki cementowe lub cementowo-wapienne z dodatkami poprawiającymi ich izolacyjność cieplną. Najczęściej są to dodatki mineralne, takie jak  perlit, który jest naturalnie spienioną skałą pochodzenia wulkanicznego, czy keramzyt. Są też mieszanki z granulkami styropianu. Dzięki dodatkom zaprawa ma mały ciężar objętościowy, dlatego jest nazywana lekką.

Zastosowanie. Ze względu na bardzo dobry współczynnik przewodzenia ciepła λ, zaprawy ciepłochronne można stosować wszędzie tam, gdzie trzeba wybudować mury o dobrych właściwościach termoizolacyjnych. Mają one nieco mniejszą wytrzymałość, ale wystarczającą do wybudowania domu jednorodzinnego.
Przeznaczone są do murowania na grubą spoinę ścian zewnętrznych z nowoczesnych termoizolacyjnych materiałów budowlanych: bloczków z betonu komórkowego i pustaków z ceramiki poryzowanej, styrobetonu, trocinobetonu, keramzytobetonu. Mogą też służyć do wypełniania szczelin.
Nie wolno ich natomiast używać do murowania fundamentów, ścian piwnic oraz innych murów, stykających się z ziemią lub znajdujących się do 50 cm ponad poziomem terenu, jak również kominów.

Przygotowanie zaprawy i murowanie. Zwykle zaprawy ciepłochronne są gotowe do użycia bezpośrednio po zmieszaniu z odpowiednią ilością wody, inne jednak dopiero po kilku minutach. Niektóre w trakcie murowania wymagają częstego mieszania. Różny dla poszczególnych produktów jest także czas użycia przygotowanej zaprawy – swoje właściwości zachowują przez 2 do 5 godzin. Podczas murowania powinno się zachować jednakową grubość spoin poziomych i pionowych we wszystkich warstwach muru (8-12 mm w zależności od rodzaju zaprawy). Gdy mur jest wykonywany z betonu komórkowego, trzeba bezpośrednio przed murowaniem zmoczyć wodą powierzchnie łączonych bloczków. Na ścianach przeznaczonych do tynkowania zaleca się pozostawienie nie wypełnionych spoin na głębokości około 1 cm.
W okresie upałów i bezdeszczowej pogody mury trzeba zraszać wodą przez około 3 dni. Nie wolno ich obciążać stropami przynajmniej przez 7 dni.



Zaprawy do murowania na cienkie spoiny

W odróżnieniu od zapraw do murowania na grube spoiny, praktycznie nie ma możliwości przygotowania zaprawy cienkowarstwowej z własnych składników na budowie.
Podstawowymi składnikami suchej mieszanki są: cement, spoiwa polimerowe, wypełniacze i dodatki. Można też spotkać zaprawy zawierające: cement, wapno, kruszywa i środki modyfikujące, dzięki którym zaprawy są mrozo- i wodoodporne. Są zaprawy umożliwiające wykonywanie spoin grubości od 1-3 mm oraz od 2-5 mm. Dzięki tak cienkiej spoinie zużycie zaprawy na 1 m² muru jest niewielkie.

Zastosowanie. Zaprawy murarskie do cienkich spoin stosowane są przede wszystkim w tych rodzajach murów, gdzie ze względu na możliwość powstawania mostków termicznych w pasach spoin, ich grubość pomiędzy elementami ściennymi musi być jak najmniejsza. Można je jednak stosować wyłącznie do elementów produkowanych z dużą dokładnością wymiarów i kształtu, ewentualnie takich, które można łatwo wyrównywać. Ważne jest bowiem, by zaprawą klejącą nie nadrabiać niedokładności, bo mogłoby to pogorszyć izolacyjność ścian. W wypadku znacznych różnic w wymiarach elementów ściennych, trudno byłoby uzyskać w każdej warstwie równą płaszczyznę poziomą, konieczną do wykonania cienkiej spoiny. Najlepiej sprawdzają się w murach z betonu komórkowego, który jest materiałem łatwym w obróbce i można go bez trudu wyrównać czy przeszlifować. Można je też stosować do wykonywania murów z bloczków i cegieł silikatowych, bloczków i pustaków keramzytowych, szlifowanych elementów z ceramiki poryzowanej.

Przed ułożeniem zaprawy do cienkich spoin powierzchnię bloczków trzeba przeszlifować, aby usunąć wszelkie nierówności. Autor: Leszek Łagoda		Z bloczków z betonu komórkowego układanych na cienką spoinę wznosi się też ściany wewnętrzne. Autor: Leszek Łagoda

Przygotowanie zaprawy i murowanie. Po wymieszaniu z wodą zaprawę pozostawia się na kilka minut, po czym należy ją ponownie zamieszać. Tak przygotowana zaprawa jest przydatna do użycia przez około 4 godziny i nie wolno jej w tym czasie rozrzedzać wodą, można ją jedynie od czasu do czasu zamieszać. Murować należy w temperaturze od +5°C do + 25°C. Czas, w którym można korygować ustawienie murowanych elementów, jest krótki: 7-15 minut.
Należy zawsze pamiętać o dokładnym odpyleniu powierzchni, na której ma zostać ułożona zaprawa. Najmniejsze drobinki piasku, pyłu, resztek zeszlifowanego materiału o średnicy większej niż 1 mm, pozostawione między elementami lub warstwami, mogą uniemożliwić przyklejenie murowanego materiału na tak cienką spoinę. Nanoszenie zaprawy ułatwiają specjalne narzędzia: kielnie z ząbkami lub skrzynki. Dzięki znajdującym się na nich ogranicznikom oraz odpowiedniemu systemowi dozowania, zaprawę rozprowadza się tylko tam, gdzie jest potrzebna i tylko w odpowiedniej grubości. Innym sposobem nanoszenia jest zanurzanie murowanych elementów w pojemniku z zaprawą bądź nakładanie jej pacą zębatą. Następnie wystarczy już tylko układać elementy ścienne, lekko je dociskając i korygując ich położenie za pomocą gumowego młotka.
Gdy ściany z silikatów murowanych na zaprawę zawierającą biały cement nie będą już tynkowane, trzeba pamiętać o używaniu czystych naczyń i narzędzi.

Dzięki skrzynce do murowania na cienką spoinę grubość zaprawy zawsze będzie taka sama. Autor: Krzysztof Zasuwik		Zaprawę do cienkich spoin można nanosić poprzez zanurzenie w niej murowanego elementu. Autor: RÖBEN CERAMIKA BUDOWLANA

Ważne przy zakupie zapraw do cienkich spoin. Wytrzymałość na ściskanie zapraw murarskich ma stosunkowo mały wpływ na wytrzymałość całego muru, wykonanego na cienkie spoiny. Można więc stosować je bez przeszkód, jednak z zastrzeżeniem, że wytrzymałość na ściskanie takich zapraw będzie nie mniejsza niż 5 MPa. Takie informacje każdy z producentów podaje w danych technicznych załączanych do opisu produktu.




Ważne λ

Każdy materiał w mniejszym lub większym stopniu przewodzi ciepło. Im mniej go przewodzi, tym mniejszy ma współczynnik przewodzenia ciepła λ. Tradycyjne zaprawy do murowania na grubą spoinę są zimne: ich współczynnik przewodzenia ciepła λ wynosi 0,7-1,1 W/(m·K). Dlatego jeśli chcemy wymurować ciepłą ścianę z grubymi spoinami bez dodatkowego ocieplenia, warto zastosować zaprawy ciepłochronne. Mają one współczynnik przewodzenia ciepła kilkakrotnie mniejszy (czyli lepszy) od zapraw tradycyjnych: wynosi on 0,2-0,4 W/(m·K).
Uwaga! Określając właściwości cieplne gotowej ściany, najczęściej używa się współczynnika przenikania ciepła U. Zależy on od współczynników przewodzenia ciepła λ materiałów użytych do jej wykonania i grubości ściany.

Zużycie zaprawy

Ilość zaprawy potrzebna do wymurowania ściany zależy od rodzaju materiału, z którego będzie wykonana i sposobu murowania – na cienkie czy na grube spoiny. Oto przykładowe zużycie zaprawy dla kilku wybranych ścian:
- ściana z bloczków z betonu komórkowego, grubości 36,5 cm, murowana na cienką spoinę grubości 1-2 mm - około 3-4 kg/m² ściany;
- ściana z bloczków z betonu komórkowego lub silikatów grubości 24 cm, murowana na grubą, jednocentymetrową spoinę - około 15-20 kg/m² ściany;
- ściana z pustaków z ceramiki poryzowanej, grubości 38 cm, murowana na grubą, ciepłą spoinę - około 10 kg/m² ściany;
- ściana z pustaków z ceramiki zwykłej lub poryzowanej, grubości 25 cm, murowana na grubą, jednocentymetrową spoinę - około 20-25 kg/m² ściany.
Zużycie obliczono zakładając, że wszystkie elementy mają wpusty i wypusty, czyli ściany muruje się tylko na spoiny poziome.