Uwaga! Azbest

W wielu domach i budynkach gospodarczych są elementy zawierające azbest. Do najczęściej spotykanych należą eternitowe pokrycia dachu. Czy wiesz, jak je zabezpieczyć, aby nie stanowiły zagrożenia dla zdrowia twojej rodziny i sąsiadów?

Wyroby zawierające azbest były w latach 60. i 70. powszechnie stosowane w budownictwie. Wykorzystywano je do produkcji płyt eternitowych (falistych i płaskich typu „karo”), gąsiorów dachowych, płyt elewacyjnych, kanałów wentylacyjnych i spalinowych i wielu innych elementów. W rezultacie w Polsce są ogromne ilości wyrobów zawierających azbest. Nie ma ich ewidencji, więc nie wiadomo dokładnie, gdzie są i w jakim stanie. Nie wszyscy też zdają sobie sprawę ze szkodliwości azbestu i nie dbają o jego odpowiednie zabezpieczenie. Poza tym właściciele domów pokrytych eternitem często nie mają wystarczających środków, aby wymienić pokrycie dachowe. Im bardziej zniszczony jest eternit na dachu, tym większa możliwość trującego pylenia.
W Polsce jest duże skażenie środowiska pyłem azbestu pochodzącym z tak zwanych dzikich wysypisk odpadów – szczególnie w lasach i odkrytych wyrobiskach. Wciąż nie brak niezabezpieczonych placów i dróg utwardzonych odpadami zawierającymi azbest.
W związku z tym w 1998 roku wyszło rozporządzenie ministra gospodarki w sprawie sposobów bezpiecznego użytkowania oraz warunków usuwania wyrobów zawierających azbest (Dz. U. z 1998 r. nr 138, poz. 895). Przewiduje się, że usuwanie azbestu będzie trwało w Polsce jeszcze co najmniej 30 lat. Dlatego ważne jest kontrolowanie obiektów, w których znajdują się wyroby zawierające azbest, i zabezpieczenie ich, aby nie stwarzały zagrożenia w dalszych latach eksploatacji.

Autor: Andrzej T. Papliński		Autor: Mariusz Bykowski

Smutna rzeczywistość
Ponieważ rozporządzenie nie określa wysokości grzywny za niedokonanie oceny stanu technicznego eternitowego pokrycia, niewielu właścicieli stosuje się do niego. W Polsce są całe wsie „pokryte” eternitem. Nawet w urzędach gmin nie wszyscy słyszeli o rządowym programie usuwania azbestu.
Na podwórkach i poboczach leżą niezabezpieczone płyty, które ktoś kiedyś zdjął, i nie wiedział, co z nimi zrobić.

Co można zrobić z dachem, na którym jest pokrycie zawierające azbest?
Najlepiej usunąć stare pokrycie i zastąpić je nowym. Demontaż płyt zawierających azbest należy powierzyć wyspecjalizowanej firmie mającej zezwolenie na wytwarzanie odpadów niebezpiecznych.

Pamiętaj! W Polsce obowiązuje zakaz stosowania materiałów budowlanych zawierających azbest. Nawet jeżeli masz zapasy płyt azbestowo-cementowych, w żadnym wypadku nie możesz ich wykorzystać!

Przykryć szczelnie innym pokryciem. Na płytach azbestowo-cementowych można ułożyć lekkie pokrycie z płyt falistych (na przykład: Eurofala 9 firmy Izopol, Onduline Tile firmy Onduline). W Muratorze 10/02 opisaliśmy krok po kroku, jak zamontować płyty Onduline Tile bez demontażu eternitu.

Doraźnie konserwować. Jeśli dach jest w dobrym stanie, można pokryć powierzchnię płyt azbestowo-cementowych środkiem zabezpieczającym przed pyleniem azbestu. Do malowania służą:
- wodorozcieńczalne farby akrylowe lub akrylowo-silikonowe – zabezpieczają przed łuszczeniem się powierzchni eternitu i pyleniem azbestu (na przykład farba akrylowa RENOVA DACH firmy Tikkurila, farba akrylowo-silikonowa AS-LAK firmy Aksil);
- płynne folie – tworzą na powierzchni eternitu nieprzepuszczalną i jednocześnie bardzo elastyczną powłokę (na przykład SUPERFLEX FDF firmy Deitermann Polska).

Pamiętaj! Eternit jest najbardziej szkodliwy podczas obróbki mechanicznej, a prace malarskie wiążą się właśnie z taką obróbką. Maska, okulary i odzież ochronna są nieodzowne.

Jeśli eternit w wielu miejscach jest popękany lub wyszczerbiony, ani farba, ani płynna folia nie pomogą. Pozostaje go jedynie usunąć.

Autor: Andrzej Szandomirski		Autor: Andrzej T. Papliński

Azbest jest rakotwórczy!
Kontakt z azbestem może być przyczyną zmian skórnych oraz wielu chorób układu oddechowego: raka płuc, opłucnej i krtani. Azbest nie przenika przez skórę. Może się natomiast dostać do organizmu przez układ oddechowy i pokarmowy. Z układu pokarmowego jest wydalany, ale z oddechowego – nie. Włókna przenikają do pęcherzyków płucnych. Szkodliwe działanie azbestu polega na długotrwałym drażnieniu tkanki miękkiej – ma więc charakter fizyczny, a nie chemiczny. Zgodnie z raportem WHO z 1986 roku nie można określić bezpiecznej dawki zanieczyszczenia powietrza włóknami azbestu, którą może przejąć organizm bez ujemnych skutków zdrowotnych.

Obowiązki właścicieli domów z dachami pokrytymi azbestem

Właściciele lub zarządcy obiektów i urządzeń budowlanych z wbudowanymi wyrobami zawierającymi azbest powinni dokonać przeglądu technicznego tych wyrobów, na podstawie którego powinni sporządzić (w dwóch egzemplarzach) ocenę stanu i możliwości bezpiecznego ich użytkowania. Wypełniony formularz należy złożyć w biurze nadzoru budowlanego urzędu gminy. Dzięki temu administracja rządowa i samorządowa będzie mogła określić, ile jest takich budynków, i które z nich są w najgorszym stanie technicznym i trzeba się nimi zająć w pierwszej kolejności. Wzór oceny stanu i możliwości bezpiecznego użytkowania wyrobów zawierających azbest określa załącznik nr 1 do rozporządzenia (Dz. U. z 1998 r. nr 138, poz. 895). We wzorze oceny stanu pokrycia są między innymi pytania na temat sposobu zastosowania azbestu w budynku, rodzaju wyrobów zawierających azbest, stopnia uszkodzenia płyt, liczby osób, które regularnie korzystają z zagrożonych pomieszczeń itd.