Dachówki z posypką. Przegląd dachówek bitumicznych

To estetyczne i trwałe pokrycie dachowe. Jest przy tym lekkie, tanie, a jego montaż nie sprawi trudności nawet domorosłym majsterkowiczom.

Gonty z papy

Dachówki bitumiczne zwane również gontami bitumicznymi to nic innego jak kolorowa papa nowej generacji pocięta w pasy z wykrojonymi wzorami bardziej lub mniej przypominającymi kształtem klasyczną dachówkę. Są lekkie, dzięki czemu nadają się na większość konstrukcji dachowych, nawet takich, które mają spadek połaci sięgający 70-80°. Nie obciążają zbytnio konstrukcji, tak że może być ona wykonana z belek o mniejszym przekroju niż pod pokrycia z dachówek ceramicznych lub cementowych. Mają grubość od 3 do 5 mm. Dobrze ułożone i konserwowane mogą zdobić dach przez 30-35, a niektóre nawet przez 50 lat (dachówki z masy bitumicznej modyfikowanej APP).

Dachówki bitumiczne pasują do domów o różnych stylach architektonicznych. Autor: Andrzej Szandomirski

Asfalt, posypki i welon
Jakość i wygląd dachówki bitumiczne zawdzięczają swojej warstwowej budowie. Składają się najczęściej z pięciu warstw, z których każda spełnia konkretne zadanie:
- rdzeń dachówki tworzy welon z włókna szklanego. Nadaje on dachówce wytrzymałość na rozciąganie. Zapobiega również tworzeniu się na jej powierzchni pęcherzy i sfałdowań. Nie gnije i jest ognioodporny;
- warstwy izolacyjne są zazwyczaj dwie. Wykonane są z masy bitumicznej (asfalt oksydowany lub modyfikowany APP) o dużej twardości z wypełniaczami mineralnymi zapewniającymi odpowiednią sztywność. Warstwy te sprawiają, że przez dachówkę nie przedostaje się wilgoć;
- podkład stanowi warstwa posypki piaskowej lub specjalnej folii. Ma ona zabezpieczać dachówki przed sklejaniem się w czasie transportu i składowania;
- warstwa wierzchnia to posypka mineralna (najczęściej bazaltowa) w dowolnym kolorze. Nadaje ona dachówce dekoracyjny wygląd i chroni przed działaniem promieni słonecznych. Niekiedy zamiast posypką producenci pokrywają dachówkę łupkiem kamiennym lub miedzią.

Budowa dachówki bitumicznej. Autor: Agnieszka Sternicka , Marek Sternicki		Produkowane są też dachówki, które zamiast tradycyjną posypką wykończone są cienką warstwą blachy miedzianej. Autor: TEGOLA POLONIA

Uwaga! Jeszcze nie tak dawno na rynku spotkać można było gonty bitumiczne na osnowie z tektury. Wyroby takie nie spełniają warunków postawionych przez aktualną normę i nie powinny być stosowane w budynkach mieszkalnych.
           
Samowulkanizacja

Dachówki bitumiczne po ułożeniu ulegają samowulkanizacji. Oznacza to, że poszczególne pasy gontów sklejają się, tworząc szczelne pokrycie. Dzięki temu silny wiatr nie podwiewa ich do góry i nie dostaje się pod nie woda i śnieg. Sklejenie umożliwia nieosłonięta warstwa asfaltu lub specjalny klej bitumiczny. Aby doszło do samowulkanizacji, wystarczy silne słońce. Jeśli zaś prace dekarskie prowadzone są w niskich temperaturach, sklejenie można przyspieszyć, stosując sztuczne ogrzewanie (palnikiem lub opalarką). W sprzedaży są gonty w trzech wersjach. Jedne w całości od spodu pokryte są klejem bitumicznym, drugie mają naniesione tylko kilka jego pasm na stronie wierzchniej, trzecie zaś nie mają kleju, a samowulkanizacja następuje po roztopieniu się spodniej warstwy bitumu osłaniającej rdzeń. Miejsca samowulkanizujące muszą być zabezpieczone przed sklejeniem się podczas transportu lub składowania. Dlatego klej osłaniany jest zrywalną folią, a bitum folią lub posypką piaskową. Dachówki, które są pokryte klejem na wierzchniej stronie, mają folię także od dołu. Jej jednak zrywać nie wolno.
           
Trzy dodatkowe zalety

Zachwalając dachówkę bitumiczną, podkreśla się jej niską cenę, nieduży ciężar i łatwy montaż. Ma ona jeszcze kilka innych cech dających jej przewagę nad innymi pokryciami dachowymi. Przede wszystkim dach, na którym ułożone są gonty bitumiczne, znacznie prościej jest przebudować bądź zmodyfikować. Dobudowując lukarnę lub montując okno dachowe, nie ma problemu z demontażem i późniejszym uzupełnianiem pokrycia. Dachówki bitumiczne są też odporne na uszkodzenia w trakcie transportu, montażu i użytkowania. Producenci wskazują na jeszcze jedną zaletę dachówek bitumicznych, która wyróżnia je, zwłaszcza w konkurencji z pokryciami metalowymi. Krople deszczu, drepczące ptaki lub gałęzie drzewa uderzające o dach nie powodują żadnego hałasu.
           
Aby dach był ładny

Pokrycie dachowe oprócz pełnienia swoich funkcji ochronnych powinno też stanowić ozdobę domu. Dlatego też producenci dachówek bitumicznych robią wszystko, by ich wyroby miały atrakcyjny wygląd i jak najmniej przypominały zwykłą papę.

Wzory. Kształtów dachówek jest bez liku. Mogą być prostokątne, półokrągłe, trapezowe i inne. Wytwórcy prześcigają się w wymyślaniu im wyszukanych nazw. Tak więc obok dachówek „klasycznych” i „standardowych” można spotkać dachówki „ogon bobra”, „karpiówki”, „karaty”, „pałacowe” lub „rybie łuski”. Jest więc w czym wybierać.

Kolory. Najczęściej gonty bitumiczne produkowane są w różnych odcieniach czerwieni, brązu, szarości i zieleni. Swoich zwolenników mają też dachówki o barwie ciemnografitowej. Interesujący efekt zapewnia pokrycie dachu gontami cieniowanymi. Oglądane z pewnej odległości sprawiają wrażenie grubszych, niż są w rzeczywistości, i imitują dachówkę cementową lub ceramiczną. Ciekawy efekt można uzyskać, stosując dachówki typu melanż. Jeden pas takich gontów ma różne odcienie danego koloru. Dzięki temu barwa dachu nie jest jednolita.

Gonty bitumiczne mają różne wzory. Autor: ICOPAL POLAND		Gonty bitumiczne mają różne wzory. Autor: ICOPAL POLAND		Gonty bitumiczne mają różne wzory. Autor: ICOPAL POLAND

Cieniowane dachówki bitumiczne sprawiają wrażenie grubszych, niż są w rzeczywistości. Autor: ICOPAL POLAND		Gonty mogą mieć kolor jednolity... Autor: IZOLACJA-MATIZOL		Gonty mogą też prezentować mieszankę kolorów i odcieni. Autor: TEGOLA POLONIA

Uwaga! Stosując dachówki w jednolitym kolorze, pamiętać trzeba, że między jednym opakowaniem a drugim mogą być subtelne różnice odcieni. Podczas układania powinno się więc mieszać gonty z różnych paczek. W ten sposób można zapobiec występowaniu na dachu jaśniejszych i ciemniejszych obszarów.

Elementy uzupełniające

Do prawidłowego wykonania pokrycia z dachówek bitumicznych potrzebne są też elementy dodatkowe:
- wywietrzniki – w dachu powinny być umieszczone otwory umożliwiające wentylację warstwy izolacji cieplnej znajdującej się pod poszyciem z drewna. W otworach tych montuje się plastikowe wywietrzniki. Są one tak skonstruowane, że nie przedostaje się przez nie woda. Umieszcza się je w kalenicy lub połaci dachowej;

W sprzedaży są dwa rodzaje wywietrzników: do dachów o małym nachyleniu połaci lub takich, które znajdują się w rejonach dużych opadów śniegu... Autor: TEGOLA POLONIA		...oraz nadające się do pozostałych dachów. Autor: TEGOLA POLONIA

- pasy kalenicowe i koszowe – zbudowane są podobnie jak dachówka, z tym że nie mają dekoracyjnych wycięć. Mocuje się je w miejscach, w których pokrycie jest bardziej narażone na zniszczenie. Stosowane są więc w koszach, na kalenicach, wokół kominów i na okapach;
- listwy okapowe z PCW – umieszcza się je pod dachówkami na okapie. Zapobiegają przedostawaniu się wody z rynien pod poszycie dachowe, pełnią więc funkcję obróbki blacharskiej;

Listwy okapowe z PCW mogą służyć do zabezpieczania okapów w miejscach mocowania rynien... Autor: ONDULINE		...oraz do wykańczania okapów w miejscach, gdzie rynien nie ma. Autor: ONDULINE

- stopery śnieżne – stosuje się je na terenach górzystych do gontów pokrytych folią miedzianą. Służą do przytrzymania pokrywy śnieżnej na dachu. Dzięki nim podczas roztopów zwały śniegu nie zsuwają się z dachu i nie obrywają rynien.

Stopery śnieżne aby spełniały swoją funkcję, muszą być gęsto rozmieszczone na dachu. Autor: TEGOLA POLONIA

Z papą czy bez

Dachówki bitumiczne same w sobie są materiałem dobrze izolującym przed wilgocią. Wielu producentów sugeruje jednak, żeby przed położeniem gontów pokryć podłoże warstwą papy, która zapewni właściwą szczelność dachu. Konieczne jest to, zwłaszcza gdy pokrycie zrobione jest z desek bez pióra i wpustu lub gdy dach ma niewielkie nachylenie połaci (20-30°) albo wówczas, gdy dom usytuowany jest na obszarze, gdzie wieją silne wiatry. Najlepsza do tego celu jest papa talkowana na osnowie z włókna szklanego.

Dodatkowe klejenie

Mimo że dachówki najczęściej pokryte są klejem bitumicznym (masą asfaltową), w niektórych miejscach warto je skleić dodatkowo. Dotyczy to takich miejsc jak załamania dachu, kosze, kalenice, kominy, miejsca styku z oknami dachowymi.

Pasy mają często z boku wycięcia ułatwiające wzajemne dopasowanie gontów w poziomie i są pokryte paskami kleju bitumicznego. Autor: ONDULINE

By gwarancja nie przepadła
Firmy produkujące dachówki bitumiczne udzielają na swoje wyroby gwarancji. Przeważnie jest ona ważna przez 10-15 lat. Obejmuje wady fabryczne i szczelność dachówek. Producenci jednak zastrzegają, że obowiązuje ona tylko wówczas, gdy transport, składowanie i montaż pokrycia dachowego odbędzie się zgodnie z ich wskazówkami. Są one wymienione w dokumencie gwarancyjnym. Powinien on więc stać się lekturą obowiązkową każdego nabywcy gontów.

Dachówki bitumiczne sprzedawane są w postaci długich pasów (około 1 m) pakowanych w paczki. Autor: ICOPAL POLAND

Nowa na starą
Gdy dachówka się już całkiem zniszczy lub gdy przestanie się podobać, można bezpośrednio na nią ułożyć nowe gonty. Nie trzeba wówczas zrywać starego pokrycia, co jest pracochłonne i stwarza problem z pozbyciem się niepotrzebnych odpadków. Można tak zrobić, gdyż gonty są lekkie (1 m² waży średnio 9-13 kg) i w tym wypadku nie obciążają znacznie więźby dachowej.

Ułożenie nowej dachówki bitumicznej na starej to czynność niewymagająca specjalistycznych umiejętności. Autor: Katarzyna Klimm

Naprawa i konserwacja

Konserwacja dachu pokrytego gontami bitumicznymi nie jest czynnością konieczną. Wystarczy jedynie oczyszczać dach z liści, gałęzi i innych śmieci naniesionych przez wiatr. Jeśli na dachówce pojawią się glony lub mchy, stosuje się specjalny preparat przeznaczony do ich usuwania. Później wystarczy oczyścić pokrycie silnym strumieniem wody. Pamiętać jednocześnie trzeba, że po dachówkach bitumicznych powinno się poruszać w obuwiu na miękkiej podeszwie.

Jak kupować gonty

Udając się do sklepu lub składu budowlanego po gonty, warto pamiętać, by nie kupować paczek pochodzących z różnych partii. Wszystkie powinny mieć jednakową datę produkcji. Ich właściwości i odcień kolorystyczny będą wówczas najbardziej zbliżone. Dane na ten temat umieszczone są na etykiecie dołączonej do każdej paczki.
Powierzchnia dachu może się nagrzewać do temperatury 80°C. Dachówki bitumiczne muszą więc być odporne na nagrzanie i wahania temperatury. Istotne jest więc, by przy wyborze sprawdzić, jaki jest zakres temperatur, przy których można je bez obawy stosować. Niektórzy producenci oferują bowiem dachówki w dwóch klasach. Druga klasa oznacza, że odporność gontów bitumicznych na temperaturę jest nieco niższa niż w klasie pierwszej.
Wybierając dachówki, trzeba też pamiętać o blasze do wykonywania obróbek blacharskich i o emulsji anionowej służącej do jej gruntowania. Kupić też trzeba nierdzewne gwoździe lub zszywki do montowania dachówek, drewno na pokrycie, papę do wykonania warstwy uszczelniającej oraz klej bitumiczny do podklejania dachówek.




Składowanie
Paczki gontów powinny czekać na ułożenie w miejscach chłodnych i zacienionych. Nie można ich składować bezpośrednio na gruncie. Powinny leżeć wierzchem do góry, nawet tuż przed ułożeniem. Gdy paczki umieszczone są na paletach drewnianych, nie wolno ustawiać jednej palety na drugiej. Dachówki powinny być dostarczane na dach małymi partiami.