Zakończyłeś budowę? Czas urządzić ogród!

Koniec budowy. Z radością patrzysz na nowy dom. Już w nim nawet mieszkasz – szczęśliwy, że w końcu na swoim. Szkoda tylko, że ogród straszy pustką. Pędzisz do sklepu i wracasz objuczony roślinami. Potem biegasz z donicami od jednego rogu działki do drugiego i zastanawiasz się, gdzie to wszystko posadzić? Uspokój się! Postępuj zgodnie z planem.

ZANIM ZACZNIESZ DZIAŁAĆ - POMYŚL

Książki i magazyny ogrodnicze kuszą pięknymi zdjęciami ogrodów. Też chciałbyś taki mieć. Kipiący roślinami, z tajemniczą dróżką wijącą się wśród kwiatów i oczywiście wypielęgnowanym trawnikiem. Najpierw skonfrontuj marzenia z rzeczywistością.
Jaki jest twój wymarzony ogród?

Wybierz jego styl. Nie naśladuj jednak bez zastanowienia wzorów z książek. Ważne są twoje upodobania, ale też to, by ogród pasował do charakteru okolicy i architektury domu. Nawet najpiękniejszy ogród wiernie naśladujący ogrody antyczne albo barokowe nie będzie dobrze wyglądał w połączeniu ze współczesną architekturą budynku. Wiklinowe ogrodzenie wokół wiejskiej posiadłości zespala ją z otaczającym krajobrazem, takie samo ogrodzenie w dużym mieście wygląda pretensjonalnie.

Weź pod uwagę wielkość działki. W dużych ogrodach dobrze wyglądają rośliny posadzone w dużych, malowniczych grupach, a szkielet ogrodu powinny stanowić drzewa i krzewy. W małych, kameralnych ogrodach kompozycje roślinne powinny być spokojniejsze, większą rolę odgrywa też architektura ogrodowa.

Uwaga! O ile w dużych ogrodach tolerowany jest pewien nieład, o tyle małe ogrody - zawsze oglądane z bliska - powinny być bardzo starannie wypielęgnowane.

Zwróć uwagę na sąsiedztwo. Rozległa łąka za ogrodzeniem lub zaglądająca zza płotu ściana lasu mogą być tak samo ważnym elementem kompozycji ogrodu jak posadzone w nim rośliny. Jeśli to możliwe, włącz otaczający krajobraz do ogrodu - niezasłonięty litym ogrodzeniem będzie stanowił piękne tło, poszerzy też przestrzeń ogrodu.

Zamknięty między ścianami budynku piękny, mały ogród wewnętrzny (patio). Mimo pozornej nonszalancji - dokładnie przemyślany i starannie pielęgnowany. Autor: Mariusz Pasek		Równie starannie zaprojektowany, lecz pełen luzu ogród naturalny. Tu nie przeszkadzają chwasty wyłażące spomiędzy kamieni i niedokoszona trawa. Autor: Mariusz Pasek		Przykład harmonijnego połączenia trzech elementów: architektury drewnianego domu, sosnowego lasu,który otacza posesję i wchodzi do jej wnętrza, oraz prostego płotu z żerdzi. Autor: Piotr Gorączko

Ile czasu możesz mu poświęcić?
Jeśli nie masz zbyt wiele czasu na dłubanie w ziemi lub jesteś początkującym ogrodnikiem, zrezygnuj z roślin, które potrzebują starannej pielęgnacji: przesadzania, wykopywania, intensywnego nawożenia, okrywania na zimę i regularnego przycinania. Wybieraj przede wszystkim krzewy; są ładne przez cały rok i wymagają stosunkowo mało pielęgnacji. Nie daj się zwieść urodzie bylin - wypełniony nimi po brzegi ogród wygląda fantastycznie, ale pielęgnacja wielu z tych roślin pochłania dużo czasu. Dlatego dowiedz się wcześniej, czy kupowane przez ciebie rośliny są łatwe w uprawie. Bardzo pracochłonne jest utrzymanie w dobrym stanie trawnika. Zamiast niego - zwłaszcza na gorszej glebie - możesz posadzić rośliny okrywowe.

Jaka jest twoja działka?
Za długa i za wąska. Możesz ją optycznie skrócić przez kulisowanie przestrzeni, czyli częściowe przesłanianie widoku, tak by nie można było zobaczyć końca ogrodu. Przesłony można zrobić z trejaży obrośniętych pnączami, grup krzewów albo elementów małej architektury. Złudzenie, że ogród jest krótszy i szerszy niż w rzeczywistości, dają również niewysokie murki oporowe, które przecinają w poprzek jego przestrzeń.

Za mała. Ogród wyda się większy, jeśli jego przestrzeń podzielisz na kameralne wnętrza wyłaniające się jedno zza drugiego, tak by podczas spacerów po ogrodzie nigdy nie można było zobaczyć wszystkich jego końców. Mały ogród powiększą też optycznie nasypy wznoszące się w stronę ogrodzenia. Z tyłu nasypu posadź w dużych grupach wysokie rośliny będące tłem dla posadzonych z przodu różnorodnych niskich roślin. Skupienie blisko oglądającego wielu szczegółów oraz wznoszenie się terenu spowodują, że granica wyda się dalsza niż faktycznie. Wrażenie rozległej przestrzeni daje także pofałdowana powierzchnia trawnika i niewysokie wzniesienia podkreślone murkami oporowymi.

Ogród łatwy w obsłudze. Rośliny posadzone są w dużych grupach, przeważają niewymagające skomplikowanej pielęgnacji zimozielone krzewy iglaste. Autor: Piotr Gorączko		Tworzenie iluzji. Rośliny posadzone w grupach dzielą ogród na kameralne wnętrza, dzięki czemu sprawia on wrażenie większego, niż jest. Autor: Mariusz Pasek

Ile pieniędzy chcesz wydać?

Koszt założenia ogrodu zależy przede wszystkim od jego wyposażenia (oświetlenie, automatyczne nawadnianie) i elementów architektury (nawierzchnie, skarpy, staw, basen), a w znacznie mniejszym stopniu od roślin. Za urządzenie ogrodu na tysiąc-metrowej działce możesz zapłacić 20 tys. zł, ale też dziesięć razy więcej, jeśli planujesz mozaikowe nawierzchnie, budowle ogrodowe, basen albo skomplikowane układy wodne.
Jeśli nie stać cię, by twój ogród zakładała wyspecjalizowana firma, zleć jej chociaż wykonanie projektu - zwłaszcza jeśli dopiero zdobywasz ogrodnicze doświadczenie. Najprostszy projekt zagospodarowania tysiącmetrowej działki kosztuje około 1 tys. zł. Nawet jeśli zamierzasz urządzać ogród etapami, zaplanuj go jako całość.
           
Lubisz sport, warzywa i dzieci?
Dobry ogród jest nie tylko do oglądania i pielęgnacji, ale po to, by przyjemnie w nim odpoczywać. Jeśli lubisz grę w kometkę - wygospodaruj miejsce do uprawiania tego sportu. Nie rezygnuj z uprawy warzyw tylko dlatego, że jest niemodne. Starannie zaprojektowany warzywnik może być równie dekoracyjny jak rabaty obsadzone ozdobnymi roślinami. Nie zapominaj o dzieciach. Przeznacz osłonięty od słońca kawałek ogrodu na plac zabaw. Nie skazuj ich, by w poczuciu winy (ale jednak!) stawiały babki z ogrodowej ziemi wśród twoich ukochanych kwiatów.

Warzywnik inaczej. Obok rządka kapust posadzono trzykrotki wirginijskie. Bujne liście rosnących z tyłu buraczków stanowią dobre tło dla hortensji i pelargonii. Autor: Piotr Gorączko		Czasem wystarczy kilka roślin, by zmienić wygląd otoczenia. O ileż uboższy byłby ten dom bez roślin posadzonych na skrawku ziemi, przezornie pozostawionej między ścianą a podjazdem do garażu. Autor: Andrzej Szandomirski

Dojrzałość w cenie
Nie wycinaj starych, z pozoru niepotrzebnych drzew owocowych, samosiewów brzóz i innych „zwykłych”, a więc uważanych za nieatrakcyjne, drzew. Doceń rzucany przez nie cień i to, że dzięki nim działka nie sprawia wrażenia pustyni. Potraktuj duże drzewa jako element kompozycji - na rośliny podobnej wielkości będziesz musiał czekać wiele lat.
            
Uwaga, nowe przepisy! Czasami nie ma wyboru i trzeba wyciąć drzewo. Bez zezwolenia można wycinać drzewa owocowe i inne, których wiek nie przekracza 5 lat (a nie jak do niedawna 30 lat!). Na wycięcie drzew starszych trzeba uzyskać zgodę gminy (bez ponoszenia opłat).

Uwaga pies!
Niewychowany pies może poczynić w ogrodzie spore szkody. Od małego ucz go, by nie kopał dołów, i pilnuj, żeby nie „podlewał” roślin (mocz je niszczy). W zamian regularnie wyprowadzaj go na spacer, by mógł się wybiegać. Jeśli masz dużego psa podwórzowego, zbuduj dla niego wygodny wybieg i dobrze ocieploną budę.  DOJŚCIA, SCHODKI, MURKI I ŹRÓDEŁKO CZYLI OGRODOWA ARCHITEKTURA
Ogród to nie tylko rośliny. Równie ważne są elementy małej architektury. Zaplanuj je tak, byś potem nie musiał niczego zmieniać. Rośliny można przesadzić z jednego miejsca w drugie. Dużo trudniej jest "przesunąć" gotową, lecz źle wytyczoną ścieżkę lub pagórek usypany nie tam, gdzie trzeba.
Zacznij od planowania
Nadaj w wyobraźni kształt swojemu ogrodowi. Zastanów się, jakie chciałbyś w nim mieć urządzenia i elementy małej architektury: miejsce na ognisko, staw, źródełko, ukryty wśród roślin plac wypoczynkowy, a może skarpę umocnioną kamiennym murkiem? Znajdź dla nich w ogrodzie najlepsze miejsca, nie zapominaj jednak o tak prozaicznych rzeczach jak śmietnik, garaż czy wygodny podjazd do domu, z miejscem na manewrowanie samochodem. Najlepiej sporządź projekt na papierze.

Schowaj to, co jest nieładne. Śmietnik, kompostownik, pomieszczenia gospodarcze lub wybieg dla psa to konieczność. Nie są to elementy zwiększające atrakcyjność ogrodu - umieść je na uboczu działki i ukryj, na przykład za ekranem z zimozielonych roślin, trejażem obrośniętym pnączami albo - jeśli jest dostatecznie dużo miejsca – za nasypem ziemnym.

Wybierz to, co naturalne. Naprawdę szlachetnie wyglądają tylko materiały naturalne: kamień, drewno, wypalana glina, czyli klinkier i terakota. Unikaj rzucającej się w oczy sztuczności. Lepiej nie kupuj plastikowych mebli i donic, zrezygnuj z produkowanych masowo figurek i innych ogrodowych ozdób, nie umacniaj skarp betonowymi prefabrykatami.
Jeśli decydujesz się na wyłożenie podjazdu betonową kostką (jest tańsza niż kamień i praktyczniejsza niż żwir lub drewno), wybieraj dyskretne kolory i wzory, które nie przykuwają uwagi. Zamiast drogiej i niezbyt gustownej rzeźby ogrodowej połóż kamień – obrośnięty mchem i innymi roślinami stworzy klimat starego ogrodu. Pamiętaj, że nagromadzenie ozdób i elementów małej architektury graniczy z kiczem i stwarza wrażenie chaosu.

Zamiast rzeźby – funkia, lekko omszały kamień i przycupnięta obok latarenka. Smaku ogrodowi dodaje trawnik łagodnie łączący się z wodą, spod którego nie wystaje nawet kawałek uszczelniającej dno zbiornika folii. Autor: Elżbieta Borkowska-Gorączko

Przystąp do robót ziemnych
Posprzątaj. Usuń śmieci i inne zanieczyszczenia. Część materiałów pozostałych po budowie będziesz mógł wykorzystać do wypełnienia skarp.

Poprowadź instalację elektryczną. Jeśli zamierzasz założyć w ogrodzie oświetlenie, zaplanuj je już teraz, a następnie poprowadź w ziemi instalację elektryczną (układa się ją na głębokości 60-80 cm). Unikniesz w ten sposób w przyszłości niepotrzebnych spustoszeń – przesadzania roślin, rozkopywania rabat i niszczenia trawnika. Lampy (które są dość drogie) będziesz mógł dokupić później.

Wymodeluj teren. Wyrównaj powierzchnię działki, w przewidzianych w projekcie miejscach zrób wykop pod staw, usyp pagórki albo skarpy umocnione murkami oporowymi. Nawet niewielkie urozmaicenie rzeźby terenu doda ogrodowi naturalnego uroku i sprawi, że będzie się wydawał większy niż jest faktycznie.

Wykonaj elementy architektury ogrodowej

Wytycz i połóż nawierzchnie (ścieżki, podjazd, plac wypoczynkowy). W zaplanowanych wcześniej miejscach zbuduj schody, altanę, źródełko, podpory pod pnącza albo inne elementy architektury ogrodowej.

Nie zapomnij o kompostowniku! Załóż go w odosobnionej części ogrodu. Wyrzucając do niego resztki organiczne, zmniejszysz ilość trafiających do śmietnika odpadów i zdobędziesz cenny nawóz dla roślin.

Poprowadzony przez środek trawnika niewysoki kamienny murek przełamuje jego monotonię. Podobne murki przecinające długie i wąskie ogrody optycznie je skracają. Autor: Jerzy Romanowski		Krata porastająca pnączem to prosty, niedrogi, skuteczny i szybki sposób osłonięcia ogrodu przed ciekawskimi spojrzeniami sąsiadów. Autor: Jerzy Romanowski

Taras – miejsce dla rodziny

W ogrodzie powinno się znaleźć miejsce ze stołem do rodzinno-towarzyskich spotkań. Może to być taras. Zbudowany na poziomie ogrodu, otulony zaglądającymi zewsząd roślinami stanie się naturalnym łącznikiem wnętrza domu z ogrodem i ulubioną częścią posesji wszystkich domowników. Posadź w jego sąsiedztwie pachnące rośliny (możesz tu założyć ogródek ziołowy).

Autor: Mariusz Pasek

Spisz założenia

Planując ogród, łatwo dać się ponieść emocjom i przecenić własne możliwości. Dlatego wcześniej warto na chłodno ocenić:
- ile ogród będzie kosztował;
- ile czasu w przyszłości będziesz musiał poświęcić na jego pielęgnację.

Pamiętaj:
- ogród tani - nie ma tu wielu elementów ogrodowej architektury, nawierzchnie utwardzone są żwirem, drewnem lub kostką betonową. Przeważają popularne rośliny. Ponieważ sadzone są rośliny małe, na efekt
- ogród drogi - dużo w nim elementów architektury ogrodowej i wyrafinowanych roślin. Sadzone są duże rośliny, dlatego jest dojrzały już w chwili założenia;
- ogród wymagający - dużo tu rabat bylinowych i roślin, które potrzebują systematycznej pielęgnacji, jest w nim duży trawnik i oczko wodne;
- ogród mało wymagający - przeważają w nim krzewy (sporo jest krzewów zimozielonych) posadzone w dużych grupach, sporą część ogrodu wypełniają utwardzone nawierzchnie.

Co z gruzem i starymi cegłami?

Gruz, połamane resztki cegieł i inne pozostałości po budowie możesz wykorzystać do kształtowania terenu, na przykład tworzenia nasypów. W nasypach nie powinny się natomiast znaleźć: folia, papa, resztki impregnatów i innych preparatów chemicznych, drewno, trociny i wełna mineralna. Powodują one nierównomierne osiadanie  gruntu, mogą też mieć niekorzystny wpływ na rozwój korzeni oraz zanieczyszczać wody gruntowe.
Ze starych cegieł (pozostają po remoncie albo rozbiórce starego domu) możesz zbudować murki oporowe, a nawet utwardzić nimi place w ogrodzie. Wprawdzie nawierzchnie takie są mniej trwałe od kamiennych, betonowych lub zrobionych z cegły klinkierowej, ale szlachetnie się starzeją i pięknie komponują z roślinami.

Wejście do domu jest jego wizytówką. Warto zaprojektować je tak, by pasowało do reszty ogrodu. Tu szerokie schody zbudowano z kamieni połączonych zaprawą betonową. Podobne kamienne dróżki poprowadzono wokół budynku. Autor: Jerzy Romanowski		Wygodny podjazd do domu to konieczność. Tu, by go uatrakcyjnić, zostawiono w nawierzchni kawałek ziemi i posadzono rośliny. Taki podjazd nie przytłacza, lecz doskonale wpisuje się w klimat ogrodu. Autor: Mariusz Pasek

PRAWIE WSZYSTKO ZALEŻY OD ZIEMI Dobra gleba to skarb i trzy czwarte ogrodniczych sukcesów. Zwykle jednak odbiega ona od ideału - zwłaszcza w ogrodach, które powstają na niedawnych placach budów. Taką glebę można - i trzeba - poprawić jeszcze przed rozpoczęciem sadzenia roślin.
Pamiętaj o ogrodzie, zanim zaczniesz budować
Zabezpiecz ziemię. Z miejsca, gdzie będą prowadzone place budowlane, zdejmij humus (20-25 centymetrowa wierzchnia, urodzajna warstwa gleby) i zgromadź na pryzmie wysokości do 1,5 m i szerokości do 3 m. Po skończonej budowie rozłożysz ją w tych miejscach, gdzie będą sadzone rośliny. Ziemię z głębszych warstw wykopów (jest to gleba nieurodzajna zwana podglebiem albo martwicą) możesz zużyć do robienia nasypów. Jeśli nie masz jeszcze gotowego planu zagospodarowania działki, zgromadź ją w jednym miejscu – przyda ci się w przyszłości do modelowania terenu.

Tu jeszcze przed rozpoczęciem budowy ktoś pomyślał o ziemi i zgromadził na pryzmie zdjętą z wykopów jej wierzchnią, urodzajną warstwę. Kiedy prace budowlane zostaną skończone, ziemię tę będzie można rozłożyć w miejscu rabat i trawnika. Autor: Andrzej T. Papliński		Mieszkańców tego domu czeka sporo sprzątania. Porozrzucane resztki cegieł oraz innych materiałów i chemii budowlanej nie tylko szpecą, ale mogą też trwale zniszczyć ziemię, przez co posadzone w niej rośliny będą gorzej rosły. Autor: Andrzej T. Papliński

Uwaga! Martwicy nie wolno rozsypywać po powierzchni działki. Jeśli jesteś pewien, że nie będzie ci ona potrzebna - wywieź ją.

W miejscach, gdzie nie są prowadzone prace budowlane, posiej rośliny na nawóz zielony - użyźnią glebę i ochronią działkę przed zachwaszczeniem.

Zachowaj porządek. Pokruszone cegły, resztki wapna i innych materiałów budowlanych w glebie nie tylko szpecą otoczenie, ale mogą też hamować wzrost roślin. Dlatego składuj materiały budowlane w jednym miejscu, na paletach, by nie zanieczyszczały ziemi. Najlepiej wybierz miejsce, w którym w przyszłości będzie stał garaż, budynek gospodarczy lub planujesz założyć oczko wodne, a nie sadzić rośliny.

Chroń rośliny. W nowo zakładanym ogrodzie każde rosnące już w nim duże drzewo czy krzew ozdobny jest na wagę złota. W trakcie prowadzenia prac budowlanych łatwo o uszkodzenia kory i połamanie gałęzi roślin. Pnie drzew możesz owinąć słomianymi matami, a wokół krzewów postawić osłony z desek. Jeśli to możliwe, nie rób wykopów w pobliżu korzeni drzew, jeśli się tego nie da uniknąć – przypilnuj, by prace ziemne trwały jak najkrócej.      

Bardzo niebezpieczne dla drzewa są prowadzone w pobliżu korzeni prace ziemne, dlatego – o ile to możliwe – wszelkie wykopy należy robić w odległości od pnia nie mniejszej, niż pada rzut korony. Autor: Andrzej T. Papliński		Uszkodzenie i przesuszenie zbyt wielu korzeni mogą doprowadzić do uschnięcia drzewa. Autor: Rafał Kuchta		Obudowa z desek skutecznie chroni drzewo przed pracującą z zapałem brygadą budowlaną. Autor: Magdalena Niezabitowska-Krogulec

Twój wróg – chwasty
Zwykle działka po zakończeniu budowy zarośnięta jest licznymi chwastami. Najlepszy sposób pozbycia się ich z ogrodu to przekopanie ziemi i dokładne wybranie z niej kłączy, korzeni i rozłogów roślin (ziemię można przetrząsnąć widłami amerykańskimi). Jest to jednak dość uciążliwe. Jeśli twoja działka jest duża i bardzo zachwaszczona, możesz opryskać ją herbicydem (na przykład Avansem lub Roundupem, które niszczą wszystkie rośliny). Gdy zaczną schnąć liście chwastów, można przekopać ziemię.

Dobra gleba jest pulchna...

Ziemia na placu budowy jest zwykle bardzo ubita. Trzeba ją przekopać, najlepiej na głębokość dwóch szpadli, ale tak, aby nie wyrzucać na wierzch warstwy nieurodzajnej. Jeśli przekopujesz ziemię jesienią, nie grab jej, ale zostaw duże nierozkruszone bryły (mówi się, że ziemia jest w ostrej skibie). Zimą pod wpływem zamarzającej i rozmarzającej wody ziemia zacznie się kruszyć na niewielkie grudki, przybierając pulchną, gruzełkowatą postać. Ma to duże znaczenie zwłaszcza dla zbitych gleb gliniastych.
           
...i żyzna
W glebie bardzo ważna jest próchnica. Zawiera potrzebne roślinom składniki mineralne, chłonie wilgoć - co ma duże znaczenie dla łatwo przesychających gleb piaszczystych, oraz nadaje podłożu pulchność i zwiększa w nim ilość powietrza - co wpływa z kolei na polepszenie ciężkich gleb gliniastych. Źródłem próchnicy są nawozy organiczne. Najlepsze to:
- kompost - jest bogaty w minerały. Kupuje się go w zakładach zajmujących się jego produkcją oraz w sklepach ogrodniczych, gdzie sprzedawany jest na worki. Możesz go stosować jesienią lub wiosną w ilości 5 kg/m² (po rozłożeniu wymieszaj go z glebą);
- obornik - zawiera wszystkie potrzebne roślinom makro- i mikroelementy. Coraz trudniej go dostać, ale jeśli masz taką możliwość, zastosuj go jesienią w dawce 6 kg/m² i przekop glebę;
- nawozy zielone - są to rośliny szybko i bujnie rosnące, z których po rozłożeniu w ziemi powstaje dużo próchnicy. Poza tym silne korzenie tych roślin - przerastając glebę - spulchniają ją. Od wiosny do lipca siej: facelię, łubin, owies, seradelę i wykę - będzie je można przekopać jeszcze w tym samym roku. Od sierpnia do września siej: wykę ozimą i żyto - będzie je można przekopać w następnym roku wiosną.

Poza nawozami organicznymi możesz wiosną zasilić glebę wieloskładnikowymi nawozami mineralnymi, pamiętając, by na glebach gliniastych stosować najwyższą zalecaną przez producenta dawkę nawozu, a na piaszczystych - najniższą

Chwasty w małych ogrodach najlepiej usuwać ręcznie – spulchniaczem z długimi zębami. Można nim wyciągać całe rośliny – nie przecina korzeni i kłączy. Autor: Agnieszka Marosz		Wiele roślin dobrze rozwija się tylko w kwaśnej glebie. Tam, gdzie będą rosły, należy usunąć ziemię i nasypać specjalnego podłoża (można je kupić w sklepach ogrodniczych). Autor: Piotr Gorączko

Poznaj glebę

- gliniasta (ciężka) - jest zbita i słabo przepuszczalna. W czasie deszczu tworzą się na niej kałuże. Wodę chłonie wolno, ale gromadzi jej bardzo dużo. W czasie długotrwałej suszy staje się bardzo twarda. Glebę gliniastą można rozluźnić, dodając drobnego żwiru lub przekompostowanej kory (rozłożyć warstwę 5-10 cm i przekopać);
- piaszczysta (lekka) - łatwo przepuszcza powietrze i wodę. Woda szybko w nią wsiąka i przenika do warstw niedostępnych dla korzeni roślin, dlatego gleba ta szybko przesycha. W czasie suszy zamienia się w pył. Do gleby piaszczystej warto dodać ziemi gliniastej (rozłożyć warstwę 5-10 cm i przekopać).

Co to jest pH gleby?

Jest to jej odczyn. Możesz go zmierzyć kwasomierzem chemicznym lub elektronicznym. Większość roślin dobrze rośnie w glebie o odczynie lekko kwaśnym lub obojętnym (pH 6-7). Jeśli pH jest niższe (zdarza się to dość często, a oznaką są mech i skrzyp porastające działkę), zwapnuj glebę, dodając do niej najlepiej dolomitu. Jeśli pH jest zbyt wysokie, dodaj kwaśnego torfu.

Autor: Jacek Skórkowski

W KOŃCU MOŻNA POSADZIĆ ROŚLINY Na koniec, jak to często bywa, najprzyjemniejszy etap tworzenia ogrodu - sadzenie roślin. Nie ulegaj szałowi zakupów. Patrz na rośliny przez pryzmat swojego ogrodu. To trudne, bo rośliny w sklepach ogrodniczych kuszą urodą, ale działaj powściągliwie. Wybieraj je tak, by pasowały do siebie. Unikaj pstrokacizny. Tworzenie małych ogrodów botanicznych pozostaw entuzjastom.
Wybierz odpowiednie rośliny
Kupuj rośliny mało wymagające. Jeśli jesteś początkującym ogrodnikiem - kupuj rośliny, które są łatwe w uprawie. Zwróć uwagę, czy są odporne na mróz - wiele gatunków roślin, które dobrze znoszą zimy w południowo-zachodniej Polsce, w północno-wschodniej części kraju muszą być jesienią okrywane przed mrozem.

Dowiedz się, gdzie najlepiej rosną. Wybierając rośliny, zwróć uwagę, w jakich warunkach najlepiej rosną. Jedne rośliny lubią słońce, inne – cień, jedne wolą glebę piaszczystą i suchą, inne próchniczną i wilgotną. Sadź je zawsze zgodnie z przeznaczeniem! Obok siebie umieszczaj rośliny o podobnych wymaganiach, zwróć jednak uwagę, by gatunki ekspansywne, czyli szybko i bujnie rosnące, nie znalazły się obok takich, które rosną słabiej, gdyż mogłyby je zagłuszyć.

Dobierz rośliny tak, by zdobiły ogród przez cały rok. Ale nie sadź wyłącznie roślin zimozielonych. Zwróć uwagę na rośliny o ładnym pokroju i takie, których liście jesienią przybierają płomienne barwy. Pamiętaj, że wiele bylin po przekwitnięciu przestaje być dekoracyjnymi, a niektóre nawet znikają z powierzchni ziemi (maki, orliki, pełniki, serduszki okazałe, rośliny cebulowe). Sadź je w pobliżu roślin, które zamaskują puste miejsca.

Unikaj pstrokacizny. Jeśli lubisz kwiaty i zamierzasz wypełnić nimi przestrzeń wokół domu, zwróć uwagę, by pasowały do siebie kolorystycznie. Pięknie wyglądają ogrody utrzymane w jednej tonacji barw, na szaleństwo koloru możesz sobie pozwolić, jeśli twój ogród nawiązuje stylem do ogródków wiejskich.

Ogród pełen barw jesienią. Planując ogród, warto pamiętać o roślinach, których liście ładnie się przebarwiają jesienią. Niektórzy uważają, że takie jesienne ogrody są najładniejsze. Autor: Jerzy Romanowski		Ogród w różu, fiolecie i bieli - stonowany, elegancki i pełen harmonii. Pasuje wszędzie. Autor: Mariusz Pasek		Dojrzewające łany zbóż za drewnianym płotem i wypełniony plątaniną kolorowych kwiatów „wiejski” ogródek – doskonałe dopasowanie roślin do otoczenia. Autor: Mariusz Pasek

Posadź rośliny szybko rosnące. Jeśli twoja działka jest pusta, posadź kilka szybko rosnących drzew (brzoza, dąb czerwony, metasekwoja chińska, modrzew, oliwnik wąskolistny, sumak octowiec, świerk serbski) i krzewów (budleja Dawida, dereń biały, krzewuszka cudowna, pęcherznica kalinolistna, żylistek szorstki), które utworzą szkielet ogrodu. Nie zapominaj o pnączach, które w ciągu dwóch-trzech lat potrafią otulić ogród bujną zielenią pędów.

Kupuj tylko zdrowe
Po rośliny wybieraj się do dobrych sklepów ogrodniczych albo bezpośrednio do szkółek. Nie kupuj roślin, jeśli na liściach widać plamy, przebarwienia, nalot, dziury lub gdy są one zdeformowane, a także jeśli kora na drzewkach i krzewach się łuszczy, jest popękana lub przebarwiona. Sprawdź czy rośliny nie są przesuszone - latem wystarczy spojrzeć, czy nie są zwiędnięte liście (jeśli tak - nie kupuj rośliny), wczesną wiosną i jesienią, gdy pędy są jeszcze bezlistne - obejrzyj ziemię w doniczce (jeśli jest sucha - odstaw roślinę). Jeśli kupujesz rośliny z odkrytymi korzeniami (często sprzedawane są tak drzewka owocowe i powiązane w pęczki rośliny żywopłotowe) koniecznie sprawdź czy nie mają suchych korzeni (takie rośliny mogą się nie przyjąć), a jeśli korzenie zabezpieczone są siatką z torfem, sprawdź, czy jest on wilgotny.
           
Na koniec – posadź

Rośliny sprzedawane w pojemnikach możesz sadzić przez cały sezon. Drzewa i krzewy z odkrytymi korzeniami sadź tylko wtedy, gdy nie mają liści, czyli wczesną wiosną lub jesienią. Przygotuj starannie miejsce, w którym będą rosły drzewa i krzewy. Przekop ziemię w promieniu 50 cm i na głębokość 50-80 cm, dodając do niej kompostu (w proporcji 1:1). Jeśli zamierzasz sadzić rośliny lubiące kwaśną glebę (azalie, kalmie, pierisy, różaneczniki), wymień glebę na przeznaczoną specjalnie dla nich (można ją kupić w sklepie ogrodniczym).

Uwaga! Żeby osłonić się od świata żywopłotem, trzeba dużo roślin - jest to spory wydatek. Najtańsze rośliny żywopłotowe kupisz w szkółkach przy nadleśnictwach i niektórych szkółkach prywatnych.

Nie tylko trawnik
Są w ogrodzie miejsca, gdzie zanika trawa, na przykład w ocienionych zakątkach pod drzewami albo na piaszczystych skarpach. Nie zmuszaj jej do tego, by rosła wbrew swojej naturze, a siebie nie skazuj na wieczne podlewanie darni, zasilanie jej nawozami i obsiewanie pojawiających się łysin.
Posadź rośliny okrywowe:
- w miejscach słonecznych: czyśćce, goździki kropkowane, macierzanki, rogownice, rozchodniki; - w cieniu: barwinki, bluszcze, gajowce, jasnoty plamiste, mikrobioty syberyjskie, runianki, ułudki wiosenne.
Zaakceptuj mech. Ma piękny zielony kolor, tworzy duże połacie, nie wymaga pielęgnacji, wygląda bardzo naturalnie. Jest podstawowym elementem słynących z urody ogrodów japońskich.

Rośliny we właściwym miejscu

Piaszczysta i kwaśna gleba na polanach sosnowego lasu to doskonałe miejsce dla wielu traw ozdobnych i wrzosów. Pod koronami drzew dobrze będą rosły azalie, pierisy i różaneczniki. Autor: Mariusz Pasek		W cieniu, ale w próchnicznej i dość wilgotnej glebie dobrze będą rosły funkie, przywrotniki, tawułki i żurawki Autor: Piotr Gorączko		Rozchodniki nie są zbyt wymagające – wystarczą im suche piaski. Autor: Mariusz Pasek

Najważniejsza jest woda

Ładny wygląd roślin zależy przede wszystkim od dostatecznej ilości wody w glebie. Zwłaszcza na piaszczystych, szybko przesychających działkach podlewanie może stać się uciążliwym, w czasie upałów nawet codziennym, obowiązkiem. Dlatego pomyśl o nim jeszcze zanim posadzisz rośliny. Najwygodniej jest zamontować automatyczne nawadnianie, jeśli nie stać cię na nie – w miejscach, gdzie konieczne jest podlewanie, możesz rozłożyć na przykład tzw. roszące węże.

Co tu tak pachnie?
W roślinach doceniasz kształt liści i urodę kwiatów, zapominając, że wiele z nich przyjemnie pachnie. Często wystarczy jedna roślina, by powietrze w ogrodzie napełniło się miłą wonią. Posadź ją koło miejsca, w którym najczęściej przebywasz. Pięknie pachną:
- wiosną: azalie (pontyjskie i niektóre wielkokwiatowe), fiołki, hiacynty, jaśminowce, konwalie, piwonie;
- latem: laki, lewkonie, lilie, lipy, maciejki, rezedy, róże, tytoń ozdobny;
- przez cały rok: lawendy, macierzanki, melisy, mięty.

Lewkonia. Autor: Jerzy Romanowski		Tytoń. Autor: Jerzy Romanowski		Lak. Autor: Jerzy Romanowski