Energia elektryczna - dostępna i wygodna, ale droga. Jakie paliwo wybrać

Wygoda, niskie koszty inwestycyjne lub brak innych źródeł ciepła to najczęstsze powody, dla których wybieramy energię elektryczną do ogrzewania domu.

Czym ogrzewać dom, jeśli w pobliżu nie ma sieci gazowej, nie chcemy zbiornika z gazem płynnym w ogródku, a na kocioł olejowy ze zbiornikiem nie ma miejsca? A na dodatek zależy nam, by ogrzewanie nie wymagało naszej stałej obsługi. Rozwiązanie jest proste - energia elektryczna.

Energia elektryczna jest dostępna praktycznie na terenie całego kraju, ale bliskie sąsiedztwo linii wysokiego napięcia nie zawsze nas cieszy. Autor: Grzegorz Otwinowski

Plusy i minusy

Niskie koszty inwestycyjne. Instalację elektryczną wykonuje się w każdym domu. Koszty budowy przyłącza i instalacji wewnętrznej tak czy inaczej poniesiemy. Oczywiście jeśli zdecydujemy się na ogrzewanie domu prądem, instalacja będzie droższa niż standardowa, przeznaczona tylko do oświetlenia i zasilania urządzeń elektrycznych używanych w gospodarstwie domowym. Będą potrzebne dodatkowe obwody i większa tablica z zabezpieczeniami, ale i tak instalacja taka będzie o blisko 50% tańsza od instalacji wodnej z kotłem i grzejnikami. Nie będzie potrzebny komin i wkład kominowy ze stali kwasoodpornej ani specjalne pomieszczenie wydzielone na kotłownię lub magazyn oleju czy skład paliwa stałego. Nie będzie też trzeba budować przyłącza gazowego lub instalować zbiornika z gazem.

Wygoda. Energia elektryczna jest wygodnym źródłem energii. Dostarczana jest w takiej ilości, jaką zużywamy. Nie trzeba sprawdzać stanu paliwa ani pamiętać o kolejnych dostawach.
Niepokój mogą budzić ewentualne przerwy w dostawie energii elektrycznej. Domy mają jednak pewną akumulacyjność cieplną, dzięki której krótkie przerwy w dostawie prądu (do około 30 minut) nie powinny być odczuwane przez mieszkańców. Pamiętajmy również, że działanie nowoczesnych instalacji c.o., dla których źródłem ciepła jest gaz lub olej, jest także uzależnione od energii elektrycznej, która zasila pompę obiegową i automatykę kotła.
Konserwacja instalacji ogrzewania elektrycznego jest znacznie prostsza niż okresowe przeglądy i ewentualne naprawy wodnych systemów c.o. Instalacja nie koroduje, jej przewody nie zarastają, nie ma problemów z odpowietrzaniem układu i nie trzeba uzupełniać wody w instalacji. Nie ma wreszcie niebezpieczeństwa zalania domu wodą wyciekającą z nieszczelnej instalacji.
Według Prawa budowlanego instalacja elektryczna powinna być kontrolowana raz na pięć lat, co w porównaniu z corocznym sprawdzaniem urządzeń gazowych i kontrolą kominiarską nie jest uciążliwe.
           
Dostępność. Podłączenie domu do sieci elektrycznej jest możliwe na terenie całego kraju, chociaż nie wszędzie jest tak samo łatwe. Teoretycznie nie powinno być także ograniczeń w wykorzystywaniu prądu do ogrzewania domu.
Niestety, na terenach wiejskich i słabiej zaludnionych nie zawsze jest możliwe uzyskania odpowiedniego przydziału mocy z powodów technicznych. Zakłady energetyczne są jednostkami niezależnymi i na swoim terenie ustalają własne zasady przydziału mocy. Czasem jest on uzależniony od partycypowania w kosztach rozbudowy sieci elektrycznej.

Bezpieczeństwo. Inwestorzy, którzy wybierają prąd, cenią sobie również bezpieczeństwo związane z jego użytkowaniem. Nie muszą obawiać się zagrożenia wybuchem (jak w przypadku nieumiejętnego korzystania z instalacji gazowej) lub zaczadzenia (na przykład z powodu niesprawnych przewodów kominowych). Warunek - wykonanie instalacji elektrycznej trzeba powierzyć osobie wykwalifikowanej.
           
Łatwość regulacji. Urządzenia elektryczne mają sprawność bliską 100%. Ciepło powstaje w miejscu wytwarzania, nie ma zatem strat przesyłu. Jeśli zastosujemy grzejniki elektryczne lub ogrzewacze z dynamicznym rozładowaniem, będzie można łatwo regulować ilość oddawanego ciepła do pomieszczenia dzięki automatycznej regulacji. Ponadto grzejniki mają niewielką bezwładność, co wpływa na szybkość regulacji. Możliwe jest również indywidualne ustawienie temperatury w każdym pomieszczeniu.
Grzejniki elektryczne lub piece akumulacyjne pracują niezależnie. Awaria jednego nie wyklucza pracy pozostałych. Inaczej niż w instalacji z kotłem, którego uszkodzenie unieruchamia całą instalację grzewczą.
           
Kosztowna eksploatacja. Mimo wielu zalet ogrzewanie elektryczne jest instalowane rzadko, a jeśli już, to raczej z braku innych możliwości niż z wyboru. Przyszłych użytkowników odstraszają koszty eksploatacyjne: przy korzystaniu z I taryfy są najwyższe wśród dostępnych nośników energii - około 0,30 zł/kWh. Można je obniżyć, instalując piece akumulacyjne i liczniki dwutaryfowe.

Regulacja temperatury odbywa się za pomocą termostatów, również takich z możliwością programowania dziennego lub tygodniowego. Autor: GLAMOX

           
Przyłącze

Przyłącze do sieci energetycznej może być napowietrzne lub kablowe. Rodzaj przyłącza zależy od tego, jaka sieć przebiega w pobliżu domu. W dużych miastach i w części małych miejscowości są sieci kablowe. Na pozostałych terenach przewody rozpina się na słupach.
O możliwości podłączenia domu do sieci energetycznej decyduje lokalny zakład energetyczny, w którym trzeba złożyć wniosek o warunki przyłączenia. Określa się w nim moc przyłączeniową i przewidywane roczne zużycie energii elektrycznej. Do wniosku należy dołączyć dokument potwierdzający tytuł prawny do nieruchomości oraz plan zabudowy i szkic sytuacyjny. Po podpisaniu umowy o przyłączenie wykonuje się projekt, a według niego - przyłącze.
Opłata za przyłączenie do sieci zależy od mocy przyłączeniowej i wynosi około 90 zł/kW. W ramach tej opłaty zakład energetyczny wykonuje zazwyczaj prace projektowe i geodezyjne, uzgadnia dokumentację, uzyskuje pozwolenie na budowę oraz pokrywa koszty materiałów i wykonania odcinka od sieci do miejsca rozgraniczenia własności instalacji, czyli na przykład złącza umieszczonego w skrzynce w ogrodzeniu.

Przyłącze napowietrzne. Autor: Wiesław Rudolf		Złącze elektryczne kablowe umieszczone w skrzynce w ogrodzeniu. Autor: Rafał Czyżewski

Grzejnik, piec akumulacyjny czy ogrzewanie podłogowe?
Grzejniki elektryczne. Są przeznaczone do zainstalowania na stałe na ścianie lub przenośne. Do ogrzewania domu lepiej wybrać te pierwsze. Mają zazwyczaj większe możliwości regulacji oraz tak zwane osłonięte elementy grzejne, które nie wysuszają nadmiernie powietrza i nie przypiekają kurzu. Grzejniki elektryczne przyłącza się najczęściej bezpośrednio do instalacji elektrycznej. Są przystosowane do napięcia 230 V. Mogą mieć moc grzewczą od 300 do 3000 W, łatwo je więc dobrać do każdego pomieszczenia. Za grzejnik konwekcyjny o mocy 1000 W trzeba zapłacić 200-500 zł. Płyta promieniująca o podobnej mocy będzie droższa. Jej koszt to około 600 zł. Grzejniki elektryczne nie akumulują ciepła. Ich moc powinna odpowiadać stratom ciepła w pomieszczeniu.

Ogrzewacze akumulacyjne. Są zasilane okresowo, a ciepło oddają przez całą dobę. Dlatego najlepiej stosować je tam, gdzie można korzystać z licznika dwustrefowego i „ładować” ogrzewacz w nocy oraz w godzinach południowych, kiedy energia jest tańsza.
Moc ogrzewacza musi być jednak większa niż straty ciepła w ogrzewanym pomieszczeniu. Większość firm stosuje przelicznik zwiększający równy 2,2 (gdy straty ciepła w pomieszczeniu wynoszą 1000 W, ogrzewacz powinien mieć moc 2200 W).
Ogrzewacze akumulacyjne trudno jest dobrać do małych, dobrze ocieplonych pomieszczeń. Najmniejsze dostępne w sprzedaży urządzenia mają moc 0,80 kW, czyli przeznaczone są do pomieszczeń, w których straty ciepła sięgają 400 W (pomieszczenia o powierzchni 6-10 m²). W małych pomieszczeniach, na przykład łazienkach, WC, przedsionkach, lepiej zainstalować grzejniki elektryczne lub ogrzewanie podłogowe.
Ogrzewacze akumulacyjne produkowane są w dwóch wersjach:
- z rozładowaniem statycznym - są to urządzenia o prostej budowie, niewielkich możliwościach regulacji, stosowane raczej w obiektach użyteczności publicznej. Ich zaletą jest niska cena - urządzenie o mocy 2 kW kosztuje około 1000 zł,
- z rozładowaniem dynamicznym - oddawanie ciepła do pomieszczenia jest wspomagane przez wentylator, który wymusza przepływ powietrza wokół elementu grzejnego. Dzięki temu regulacja temperatury w pomieszczeniu jest precyzyjna. Z tymi ogrzewaczami mogą współpracować termostaty z programem dziennym i tygodniowym. Ogrzewacze dynamiczne są droższe niż statyczne - ogrzewacz o mocy 2 kW  kosztuje 1500-2000 zł. Ogrzewacze akumulacyjne mogą być zasilane prądem jedno- lub trójfazowym.

Wśród grzejników naściennychnajwiększą grupę stanowią konwektory. Element grzejny umieszczony jest za estetyczną obudową, która intensyfikuje przepływ powietrza. Autor: Krzysztof Zasuwik		Rzadziej oferowane są grzejniki oddające ciepło przez promieniowanie, tak zwane płyty promieniujące. Autor: ARLEC		Ogrzewacze akumulacyjne pobierają energię elektryczną nocą, gdy jest tańsza, oddają całą dobę. Autor: Krzysztof Zasuwik

Ogrzewanie podłogowe. Często jest stosowane jako system dogrzewający, chociaż może również stanowić podstawowe ogrzewanie domu. Elementem grzejnym są kable lub maty grzejne zasilane napięciem 230 V.
Kable są około dwa-trzy razy tańsze niż maty. Za 1 m² ogrzewania podłogowego wykonanego przy użyciu kabla zapłacimy 50-80 zł, a z wykorzystaniem maty - 100-300 zł.
Zaletą elektrycznego ogrzewania podłogowego jest komfort użytkowania - korzystny rozkład temperatury w pomieszczeniu oraz łatwość regulacji za pomocą termostatów. Wszystkie elementy ogrzewania są niewidoczne. Montaż jest łatwy i szybki.
Ogrzewanie podłogowe ma pewną akumulacyjność cieplną, niestety, nie tak dużą, by możliwe było korzystanie tylko z tańszej, II taryfy. Ciepło jest zwykle najbardziej potrzebne po południu, gdy domownicy wracają do domu z pracy i ze szkoły, a do tego czasu podłoga nagrzana nocą nie będzie już dostatecznie ciepła, by oddać do pomieszczenia jego odpowiednią ilość. Niektóre firmy proponują rozwiązania akumulacyjne, ale muszą one współpracować z automatyką, która zapewnia odpowiedni pobór energii elektrycznej. Ponadto grubość warstwy jastrychu wynosi wówczas 9-10 cm.

Elementem grzejnym w ogrzewaniu podłogowym mogą być kable. Autor: Krzysztof Zasuwik		Elementem grzejnym w ogrzewaniu podłogowym mogą być również maty grzejne. Autor: Krzysztof Zasuwik

Jak duża moc przyłączeniowa?

Określając moc przyłączeniową, należy wziąć po uwagę wszystkie zainstalowane w domu odbiorniki energii elektrycznej: oświetlenie, sprzęty AGD, podgrzewacze wody, pompy studzienne, przenośne odbiorniki energii (na przykład suszarkę do włosów, nawilżacz itp.). Przeciętnie w domu jednorodzinnym suma mocy tych urządzeń wynosi około 20 kW. Jeśli dom jest ogrzewany energią elektryczną, trzeba dodatkowo doliczyć moc urządzeń używanych do ogrzewania domu:
- w domu ogrzewanym grzejnikami elektrycznymi albo elektrycznym ogrzewaniem podłogowym moc ta będzie równa zapotrzebowaniu na ciepło (w domach jednorodzinnych budowanych według obecnie obowiązujących norm cieplnych straty ciepła wynoszą około 50-70 W/m², co pomnożone przez powierzchnię domu daje zapotrzebowanie domu na ciepło, na przykład 60 W/m² x 150 m² = 9000 W = 9 kW),
- w domu ogrzewanym piecami akumulacyjnymi zasilanymi energią elektryczną według tak zwanej taryfy nocnej (II) - będzie około dwukrotnie większa.

Po zsumowaniu mocy potrzebnej do ogrzewania i mocy przewidzianej dla innych odbiorników otrzymamy około 30 kW. Nie wszystkie urządzenia będą pracować jednocześnie, dlatego tak duży przydział mocy nie jest konieczny. Z tego powodu przyjmuje się tak zwany współczynnik jednoczesności rozbioru, na przykład 0,6.
Moc przyłączeniowa wyniesie zatem 0,6 x 30 kW = 18 kW. Otrzymana wartość musi być większa niż moc pobierana przez urządzenia do ogrzewania domu, ponieważ konieczny jest zapas mocy dla innych urządzeń, gdy wszystkie grzejniki lub piece akumulacyjne będą pracowały z maksymalnym obciążeniem. Warto więc zastosować tak zwane przełączniki priorytetowe, które ustalają hierarchię ważności odbiorników podczas dużego poboru energii w domu, wyłączając te mniej ważne. W domach jednorodzinnych ogrzewanych energią elektryczną moc przyłączeniową przyjmuje się średnio na poziomie 25 kW.

Kotły elektryczne
Innym sposobem ogrzewania domu wykorzystującym energię elektryczną jest kocioł elektryczny zasilający instalację wodną centralnego ogrzewania.
Takie rozwiązanie jest droższe niż np. instalacja z grzejnikami elektrycznymi. Zakup samego kotła elektrycznego to wydatek około 1500-2000 zł, dodatkowo musimy zainwestować w grzejniki, rury i zawory.
Ponadto instalacje wodne mają większą bezwładność niż grzejniki elektryczne. Instalowanie kotła elektrycznego jest uzasadnione jako rozwiązanie tymczasowe, gdy zamierzamy w przyszłości wymienić go na urządzenie gazowe. Często stosowany jest również jako źródło wspomagające przy pompie ciepła lub kominku z płaszczem wodnym.

Kocioł elektryczny nie wymaga specjalnego pomieszczenia. Autor: KOSPEL

Ogrzewanie energią elektryczną:

- jest tanie inwestycyjnie,
- jest dostępne,
- jest wygodne,
- daje się łatwo regulować,
- nie wymaga wydzielania pomieszczeń na kotłownię i skład opału ani budowy komina,
ale:
- wymaga odpowiednio dużego przydziału energii elektrycznej,
- jest drogie w eksploatacji.