Izolujemy ściany fundamentowe

Samo wzniesienie ścian fundamentowych to tylko połowa sukcesu. Najczęściej trzeba je jeszcze zabezpieczyć przed wilgocią i ocieplić. Dzięki temu te ważne elementy konstrukcyjne budynku będą chronione przed niszczącym działaniem wody, a dom przed nadmiernymi stratami ciepła.

Inwestorzy, którzy prowadzą budowę systemem gospodarczym, stają przed dylematem - jak poprawnie wykonać izolacje? Potrzebne im są szczegółowe rysunki, a projekty budowlane ich nie zawierają, ponieważ z założenia są przeznaczone dla fachowych wykonawców. Na podstawie rysunków w skali 1:50 i skąpych informacji z opisu technicznego laikowi trudno jest stwierdzić poprawność wykonanych robót, a co dopiero pokusić się o ich samodzielną realizację.
Przedstawiamy trzy najczęściej spotykane rozwiązania projektowe. Pierwsze dotyczy ścian jednowarstwowych, drugie - ścian dwuwarstwowych, a trzecie trójwarstwowych. Zakładamy, że dom bez piwnic posadowiony będzie na gruncie przepuszczalnym co najmniej 1 m powyżej poziomu wody gruntowej. W takich warunkach wystarczające będą izolacje przeciwwilgociowe typu lekkiego chroniące ściany fundamentowe jedynie przed wilgocią z gruntu oraz przed wodą opadową.

Izolacja przeciwwilgociowa
Najpierw warto odpowiedzieć na pytanie - czy można jej nie robić? Tak, ale tylko wtedy, gdy jest to ściana murowana z kamieni lub wykonana z wodoszczelnego betonu. W pozostałych przypadkach, czyli w ścianach murowanych z cegieł, bloczków betonowych, pustaków zasypowych lub w ścianach monolitycznych z betonu zwykłego, powinno się wykonać izolację przeciwwilgociową.

Gdzie ją ułożyć?
Pionowe i poziome izolacje przeciwwilgociowe w ścianach fundamentowych powinno się wykonywać w trzech miejscach. Poziome - na styku z ławami fundamentowymi i ścianami parteru. Pionowe - na całej zewnętrznej powierzchni ścian fundamentowych.

Izolacja termiczna

Zgodnie z obowiązującą normą ściany fundamentowe powinny być ocieplane do głębokości 1 m poniżej poziomu terenu. Można ich nie ocieplać, ale pod warunkiem że zaizolowany zostanie 1 m pasa podłogi na gruncie przylegający do ścian zewnętrznych. W praktyce architekci najczęściej każą ocieplać ściany fundamentowe i całą podłogę na gruncie. Nakłady inwestycyjne są wówczas niewielkie, a znacznie ograniczy się ucieczkę ciepła z wnętrza domu do gruntu.
Izolację termiczną na ścianie fundamentowej najlepiej układać od zewnętrznej strony domu, choć ułożenie jej od środka jest również możliwe i nie jest błędem.

Jak gruba warstwa?
Żeby spełnić wymagania normowe, na ścianach fundamentowych lub podłodze na gruncie wystarczy ułożyć 3 do 4 cm pianki poliuretanowej lub polistyrenu ekstrudowanego, 5 cm styropianu albo 6 cm wełny mineralnej. Natomiast grubość warstwy keramzytu zależy od tego, czy będzie luźno nasypany i zagęszczony, czy też ułożony w postaci lekkiego keramzytobetonu. W pierwszym przypadku wystarczy warstwa o grubości około 20 cm, a w drugim - około 45 cm. Jednak trzeba pamiętać, że są to wartości minimalne, w dużym stopniu zależne od konstrukcji ściany lub podłogi. W trosce o jak najniższe koszty eksploatacyjne domu grubości materiałów izolacji termicznej przyjmowane przez projektantów są często większe, niż przewiduje norma.

Projekt, czyli rysunki i opis techniczny
Projekt domu powinien zawierać rysunki pokazujące, w jaki sposób mają być zaizolowane ściany fundamentowe. Do dokumentacji projektowej musi być dołączony opis techniczny, który jest dopełnieniem informacji zawartych na rysunkach. Zawiera on wykaz potrzebnych materiałów oraz wskazówki dla wykonawcy. Dowiemy się z niego między innymi:
- z czego wykonana ma być ściana fundamentowa - w opisie będą więc wymienione materiały potrzebne do jej wzniesienia. Cegły i bloczki będą miały podane wymiary, beton - klasę, a zaprawa - markę;
- z czego ma być wykonana termoizolacja - opis zawiera rodzaj i wymaganą grubość materiału termo-izolacyjnego;
- z czego ma być wykonana izolacja przeciwwilgociowa - z opisu dowiemy się, w którym miejscu zastosować jaki rodzaj materiału hydroizolacyjnego. Podane też będzie, ile warstw powinniśmy ułożyć, czym je połączyć, jakiej szerokości zakłady wykonać. Jeśli do izolowania powinniśmy użyć na przykład tynku z dodatkiem uszczelniającym, jego nazwa też znajdzie się w opisie.

Jak zaizolować ścianę jednowarstwową?

Czego dowiemy się z projektu?

Autor: Agnieszka Sternicka , Marek Sternicki

Szczegół A - Murator podpowiada, co jeszcze powinieneś wiedzieć

Autor: Agnieszka Sternicka , Marek Sternicki

Jak zaizolować ścianę dwuwarstwową?
Czego dowiemy się z projektu?

Autor: Agnieszka Sternicka , Marek Sternicki

Szczegół A - Murator podpowiada, co jeszcze powinieneś wiedzieć

Autor: Agnieszka Sternicka , Marek Sternicki

Szczegół B - Murator podpowiada, co jeszcze powinieneś wiedzieć

Autor: Agnieszka Sternicka , Marek Sternicki

Jak zaizolować ścianę trójwarstwową?
Czego dowiemy się z projektu?

Autor: Agnieszka Sternicka , Marek Sternicki

Szczegół D - Murator podpowiada, co jeszcze powinieneś wiedzieć

Autor: Agnieszka Sternicka , Marek Sternicki

Z czego zrobić izolację przeciwwilgociową?
W projektach króluje papa i lepik asfaltowy, mimo że ilość dostępnych na rynku materiałów hydroizolacyjnych zarówno do izolacji poziomych, jak i pionowych jest ogromna. Trzeba jednak zdawać sobie sprawę, że są rozwiązania bardziej skuteczne niż papa i lepik i niekoniecznie droższe.

Dodatki do betonów i zapraw. Dodane do betonu sprawiają, że staje się on wodoszczelny. Po zmieszaniu ich z tradycyjną zaprawą cementowo-wapienną można wykonać z niej tynk wodoszczelny. Dzięki temu przypadkowe mechaniczne uszkodzenie ściany nie powoduje utraty jej szczelności. Dodatki najczęściej sprzedawane są w postaci suchych mieszanek, czyli proszku, który na budowie dosypuje się do cementu lub wody zarobowej.

Masy i membrany. Z reguły są to półpłynne masy, które po wyschnięciu tworzą na ścianie elastyczną i wodoszczelną powłokę. Najbardziej popularne to roztwory, lepiki i masy asfaltowe. Jednak dostępne są również zaprawy cementowe modyfikowane żywicami syntetycznymi, dyspersje akrylowe, emulsje silikonowe oraz kauczukowo-bitumiczne.
Wszystkie nanosi się za pomocą pędzla, wałka lub packi. Dobrze spełniają swoje zadanie, gdy starannie pokryje się nimi równe podłoże. Dlatego ściany murowane trzeba wcześniej wstępnie otynkować, czyli nałożyć tak zwaną rapówkę. Wadą mas i membran jest to, że każda przypadkowa nieszczelność, która powstanie podczas ich układania lub na skutek mechanicznego uszkodzenia, na przykład podczas obsypywania ścian gruntem, sprzyja zawilgoceniu konstrukcji domu. Znalezienie miejsca przecieku jest później bardzo trudne.
Masy i membrany różnią się nie tylko ceną i parametrami technicznymi, ale również właściwościami, na przykład niektóre można układać na wilgotnym podłożu.

Papy i folie hydroizolacyjne. Materiały te mają dużą wytrzymałość mechaniczną i dobrą elastyczność, dlatego rzadko ulegają uszkodzeniu zarówno w czasie układania, jak i podczas eksploatacji. Są odporne na czynniki chemiczne lub promieniowanie UV. Na budowach wciąż stosuje się tradycyjne papy asfaltowe. Różnią się one między sobą osnową, gramaturą i oczywiście ceną. Najtańsze są papy na osnowie z tektury, które zwykle układa się w dwóch-trzech warstwach na lepiku asfaltowym. Nieco droższe, ale i o lepszych parametrach technicznych są papy na osnowie z włókien poliestrowych. Najdroższe, ale i najlepsze są papy termozgrzewalne na osnowie z włókna szklanego, których wystarczy tylko jedna warstwa. Coraz częściej papy zastępuje się różnego rodzaju foliami polietylenowymi płaskimi lub tłoczonymi. Izolacje te mogą być samoprzylepne lub wciskane w zaprawę. Układa się je na zakład, który następnie jest klejony, zgrzewany lub łączony na odpowiednio wyprofilowane zatrzaski. Folie tłoczone w celu zamocowania do ściany wymagają stosowania dodatkowych elementów takich jak listwy, podkładki czy taśmy. Ten rodzaj izolacji szczególnie dobrze sprawdza się na dużych i równych płaszczyznach.

Dobrze wykonana pionowa izolacja przeciwwilgociowa zabezpieczy ścianę fundamentową przed wodą znajdującą się w gruncie Autor: Mariusz Bykowski		Pozioma izolacja przeciwwilgociowa wykonywana jest po to, by w przypadku zawilgocenia ściany fundamentowej woda nie przedostała się do ścian parteru Autor: Mariusz Bykowski		Zakład pozostawiony podczas układania izolacji poziomej posłuży do połączenia jej z izolacją przeciwwilgociową podłogi. Autor: Jolanta Pietrucha

Z czego zrobić izolację termiczną?
Jako izolację termiczną układaną w podziemnych częściach budynku należy stosować przede wszystkim materiały odporne na zawilgocenie, gnicie oraz działanie grzybów i pleśni. Powinny również charakteryzować się niewielką ściśliwością i dużą odpornością na uszkodzenia mechaniczne. Wybór nie jest tak wielki jak w przypadku materiałów hydroizolacyjnych, ale za to rozpiętość cenowa duża.

Pianki poliuretanowe. To materiały izolacyjne charakteryzujące się wysoką wytrzymałością mechaniczną oraz dużą odpornością na działanie związków chemicznych i temperatury. Pianki mogą mieć postać gotowych sztywnych płyt, które przykleja się do ściany lub układa na podkładzie betonowym w podłodze na gruncie. Mogą być również natryskiwane na ścianę bezpośrednio na placu budowy. Ten drugi sposób jest szczególnie polecany, jeśli fundamenty mają skomplikowany kształt, ponieważ pozwala to wyeliminować wszelkie mostki termiczne. Tak ułożoną izolację należy jeszcze zabezpieczyć, na przykład farbą poliuretanową.

Polistyren ekstrudowany. To materiał, który jest lekki i bardzo twardy, a przy tym ma bardzo dobre właściwości termoizolacyjne. Podobnie jak styropian jest bardzo wrażliwy na temperaturę powyżej +80^oC oraz kontakt z materiałami zawierającymi rozpuszczalniki i oleje (smoła, lepik na zimno, ksylamit itp.) oraz ich oparami. Substancje te powodują jego rozpuszczanie. Polistyreny zwykle przykleja się do ścian, używając lepiku asfaltowego na gorąco, ale bez wypełniaczy mineralnych. Można również stosować do tego celu odpowiednie kleje.

Twarde płyty z polistyrenu ekstrudowanego dobrze zabezpieczają przed utratą ciepła z wnętrza domu i są odporne na uszkodzenia mechaniczne Autor: Jolanta Pietrucha

Styropian (polistyren ekspandowany). Od polistyrenu ekstrudowanego różni się nie tylko sposobem wytwarzania, ale również gorszymi właściwościami termoizolacyjnymi i mniejszą odpornością na uszkodzenia mechaniczne. Przy budowie domów jednorodzinnych można stosować płyty odmiany FS 20, co oznacza, że będą wykonane ze styropianu samogasnącego o minimalnym ciężarze 20 kg/m³. Najwygodniej jest używać płyt, które są jednostronnie fabrycznie wykończone papą asfaltową.
Dobrze jest stosować płyty z frezowanymi krawędziami, łatwo wtedy uniknąć tworzenia się mostków termicznych na styku płyt. Powyżej poziomu terenu izolacja ze styropianu i polistyrenu ekstrudowanego powinna być osłonięta warstwą licową z kamienia, cegieł czy też płytek ceramicznych. Jest to potrzebne, ponieważ materiały te są ulubionym miejscem gnieżdżenia się owadów i gryzoni.

Wełna mineralna i szklana. Materiały te zasadniczo służą do izolacji nadziemnych części budynku. Jednak niektórzy producenci wytwarzają specjalnie spreparowane twarde płyty nadające się do izolacji ścian fundamentowych i podłóg na gruncie. Charakteryzują się one gęstością powyżej 110 kg/m³, małą ściśliwością i nasiąkliwością. Dobrze spełniają swoją zadania szczególnie w trójwarstwowych ścianach fundamentowych.

Keramzyt. To kruszywo sztuczne o dość dobrych właściwościach izolacyjnych. Jest chemicznie obojętny, odporny na mróz, wilgoć, ogień, pleśń i grzyby. Nie jest niszczony przez owady i gryzonie. Bardzo dobrze nadaje się do zastosowania jako zasypka wykopów fundamentowych od strony wewnętrznej domu oraz zamiast piasku jako podkład podłogi na gruncie. Może wtedy spełniać funkcję izolacji termicznej.

Warstwa zewnętrzna w trójwarstwowej ścianie fundamentowej ma za zadanie dobrze docisnąć materiał termoizolacyjny do warstwy nośnej. Autor: Jolanta Pietrucha		Frezowane krawędzie płyt styropianowych nie dopuszczają do tworzenia się mostków termicznych w miejscach ich połączeń Autor: Mariusz Bykowski