Oblicówka zamiast tynku. Przegląd panelowych okładzin elewacyjnych

Oblicówka, jako tani i prosty do ułożenia rodzaj okładziny elewacyjnej, ma wielu zwolenników. Zarówno drewniana winylowa, jaki i metalowa, może skutecznie zabezpieczyć ściany zewnętrzne budynku przed wiatrem, słońcem i deszczem oraz nadać im estetyczny wygląd.

Oblicówka tradycyjnie wykonywana była z drewna. Obecnie coraz częściej układa się ją z paneli winylowych lub metalowych. W tej formie znana jest bardziej pod nazwą siding. Umiejętnie dopasowana do charakteru miejsca i formy budynku, może stanowić alternatywę dla powszechnie stosowanych tynków zewnętrznych.

Siding jest tani, trwały, funcjonalny i co równie ważne - estetyczny. Autor: Zygmunt Stępiński

Gdzie montować panele

Panele elewacyjne nadają się do wykonywania elewacji  zarówno nowych, jak i odnawianych budynków. Są też powszechnie stosowane do wykańczania domów o konstrukcji szkieletowej. Mogą być mocowane  poziomo lub pionowo na całej powierzchni ściany lub tylko na jej fragmentach, w sąsiedztwie innych materiałów elewacyjnych (na przykład cegły klinkierowej, tynku). Często wykonuje się z nich nową elewację po dociepleniu budynku.

Oblicówki drewniane

Wykonuje się je z desek świerkowych, sosnowych lub modrzewiowych, najczęściej takich nazywanych szalówkami. Ze względu na dość wysoki koszt materiału, obróbki i montażu (40-120 zł/m² gotowej elewacji bez ocieplenia) nie są tak popularne jak siding winylowy. Szalówki przygotowywane są w tartakach lub w zakładach stolarskich, gdzie można je zamówić według indywidualnego projektu.
Deski oblicówki drewnianej mogą mieć różne krawędzie: proste albo wyprofilowane we wpusty i wypusty lub wręby. Wyprofilowane krawędzie ułatwiają szczelne ułożenie oblicówki, deski z prostymi krawędziami trzeba układać na zakład.
Deski oblicówki mogą być montowane zarówno poziomo, jak i pionowo. Oblicówkę pionową z desek o prostych krawędziach najczęściej montuje się, stosując przy tym łaty. Powierzchnia desek bywa niekiedy żłobiona, co nadaje elewacji interesujący wygląd. Rzadziej stosowanym i droższym typem są oblicówki z gontów, czyli krótkich i szerokich płytek drewnianych, mocowanych w dwóch warstwach na podkładzie z desek.

Drewniane deski oblicówki łączy się na różne sposoby zależnie od kształtu ich krawędzi: deski z prostymi krawędziami ułożone na zakład, deski z wpustem i wypustem, deski z wrębem. Autor: Agnieszka Sternicka , Marek Sternicki

Deski oblicówki drewnianej w układzie pionowym najczęściej mocuje się na przemian z łatami: deska na łatę, łata na deskę. Autor: Agnieszka Sternicka , Marek Sternicki

Uwaga! Drewniane elementy okładziny elewacyjnej przed montażem powinny być dokładnie zaimpregnowane. Pamiętać też trzeba, że drewno wymaga zabiegów konserwacyjnych (malowania, rzadziej impregnowania) średnio co 4 lata.

Oblicówki winylowe
Panele winylowe imitują deski lub gonty drewniane. Są trwałe i nie wymagają skomplikowanej konserwacji. Zbudowane są z dwóch warstw PCW, zespalanych na gorąco. Wierzchnia warstwa jest barwiona oraz wzbogacana, na przykład dwutlenkiem tytanu, co zwiększa wytrzymałość oblicówki, trwałość barwy, odporność na słońce, mróz i deszcz. Spodnia, konstrukcyjna część, pozostaje zazwyczaj szara. W droższej wersji obie warstwy mają identyczną barwę. Najbardziej popularne są panele, przypominające ułożone na zakład deski. Są też grubsze, twardsze panele komorowe, które swym wyglądem przypominają deski łączone na obce pióro, jak boazeria.

Panele winylowe i metalowe mogą wyglądać jak jedna, dwie lub trzy deski: panel pojedynczy, panel podwójny, panel potrójny. Autor: Agnieszka Sternicka , Marek Sternicki

Panele mogą być różnie profilowane: panel podwójny pojedynczo łamany, panel podwójny podwójnie łamany. Autor: Agnieszka Sternicka , Marek Sternicki

Kolory i faktury. Producenci oferują panele w wielu kolorach. Najczęściej jasnych i pastelowych. Mogą być one półmatowe lub gładkie. Popularne są panele z wytłoczonymi słojami drzewnymi oraz przypominające gont i wióry drzewne. Od niedawna na rynku spotkać można także panele pokryte kruszywem kamiennym. Dzięki zastosowaniu tego rodzaju oblicówki uzyskuje się lekką elewację imitującą tynk mineralny lub kamień.

Oblicówki metalowe

Wyglądem przypominają siding winylowy. Ich budowa jest jednak inna. Panele wykonane są ze stali ocynkowanej lub aluminium (na zamówienie także z blachy miedzianej). Pokryte są najczęściej farbami akrylowymi, poliestrem bądź plastisolem.
Montuje się je, tak jak deski drewniane i panele winylowe, poziomo bądź pionowo. Panele metalowe do montażu poziomego nie mają otworów na gwoździe  czy kołki jak w panelach winylowych, dlatego do ich montażu potrzebne są elementy mocujące (wieszaki). Oblicówki metalowe są trwalsze i mocniejsze niż winylowe. Są też bardziej odporne na ogień. Niestety ich cena jest wysoka, są niemal dwa razy droższe niż panele z PCW, co zwykle odstrasza osoby budujące lub remontujące dom jednorodzinny.

Elementy dodatkowe

Producenci i dystrybutorzy elewacji z PCW i metalu oferują swoje produkty w kompletnych systemach wykończeniowych, zawierających oprócz paneli podstawowych wszelkie akcesoria uzupełniające.

Elementy oblicówki. Autor: Agnieszka Sternicka , Marek Sternicki

Oblicówka krok po kroku

Zasady montażu oblicówek drewnianych, winylowych i metalowych są bardzo podobne.

Przygotowanie podłoża. Najpierw trzeba naprawić uszkodzenia ścian i osuszyć ewentualne zawilgocenia. Dopiero po tym można przystąpić do montażu elewacji.

Zamocowanie rusztu. Drewniany, winylowy lub metalowy ruszt mocuje się stosownie do sposobu mocowania paneli, czyli pionowo – dla paneli układanych poziomo, lub poziomo – dla elewacji pionowej. Przy oblicówce drewnianej budowę rusztu rozpoczyna się od zamocowania listew na narożach zewnętrznych budynku, a słupków o przekroju kwadratowym – w narożach wewnętrznych. W przypadku paneli z PCW i metalowych zamiast listew i słupków stosuje się profile montażowe. Na domach drewnianych oblicówki drewniane i winylowe można także montować bezpośrednio do powierzchni ścian, nie powinno się tego robić z oblicówkami metalowymi ze względu na możliwość skraplania się pary wodnej na wewnętrznej powierzchni okładziny.

Montaż paneli. Oblicówkę mocuje się do rusztu za pomocą ocynkowanych lub aluminiowych gwoździ, albo wkrętów. Do mocowania komorowych paneli z twardego PCW należy używać specjalnych zapinek(zszywek). Układanie paneli winylowych i metalowych rozpoczyna się zawsze od zamocowania tak zwanej listwy startowej, a kończy zamocowaniem listwy końcowej.

Zabezpieczenie elewacji z paneli. Kiedy elewacja jest już gotowa, panele winylowe czyści się wodą z dodatkiem środków antystatycznych. Dzięki temu nie będą się one elektryzować i przyciągać kurzu.
Panele drewniane lakieruje się lub zabezpiecza dekoracyjnym preparatem impregnującym. Można je także pomalować farbą kryjącą.

Panele mogą być montowane poziomo... Autor: Wiesław Rudolf		... lub pionowo. Autor: Karolina Żółtowska		Na pierwszy rzut oka trudno niekiedy odróżnić oblicówkę drewnianą od winylowej lub metalowej - ta jest drewniana. Autor: Andrzej Szandomirski

Oblicówką można pokryć wybrane fragmenty ściany... Autor: Anna Wrońska		...nadaje się też do obudowy lukarn. Autor: Zygmunt Stępiński		Oblicówka doskonale komponuje się z innymi okładzinami elewacyjnymi, na przykład z cegłami klinkierowymi. Autor: Krzysztof Zasuwik

Jak kupować oblicówkę

Obliczając ilość potrzebnych paneli lub desek, należy zsumować powierzchnie wszystkich wykańczanych ścian, bez pomijania otworów i dodać około 10% na ubytki. Rodzaj niezbędnych akcesoriów wykończeniowych i montażowych pomoże określić doradca techniczny lub sprzedawca. Należy wybierać systemy i materiały elewacyjne, które mają Certyfikat lub Deklarację Zgodności z aprobatą techniczną.
Warto również zwracać uwagę na warunki gwarancji oferowane przez producentów, by mieć świadomość, że na przykład niektórzy producenci oblicówek winylowych dopuszczają rozbieżność koloru między elewacją a panelem wymienianym w ramach gwarancji. Warto też pamiętać, że panele winylowe, których grubość jest mniejsza niż 0,9 mm, nie nadają się do obudowy ścian.
Uwaga! Zawsze należy przestrzegać zaleceń producenta materiału elewacyjnego odnośnie zasad jego składowania, sposobu transportu i montażu.

Ocieplenie pod sidingiem

Planując wykonanie nowej elewacji z paneli, warto jednocześnie docieplić ściany domu. Wełnę lub styropian układa się między listwami rusztu. Jeśli na ocieplenie stosuje się wełnę, trzeba osłonić ją wiatroizolacją i między panelami a ociepleniem z wełny pozostawić szczelinę wentylacyjną. W przeciwnym razie wełna może ulec zawilgoceniu i stracić swoje właściwości termoizolacyjne. Mokra wełna stanie się też cięższa i będzie się osuwać, tworząc zgrubienia, które z czasem mogą spowodować wypaczenie się oblicówki.

Na co warto zwrócić uwagę przy układaniu sidingu

- Nie powinno się układać paneli w ciemnych kolorach na elewacje nasłonecznione, ponieważ łatwo się nagrzewają i mogą ulegać  deformacji.
- Najlepiej rozpoczynać montaż oblicówki od dużych płaszczyzn. Elementy pozostałe wtedy po przycinaniu długich paneli można wykorzystać na małych płaszczyznach, w załomach czy narożnikach.
- Nie należy mocować sidingu na sztywno, gdyż znacznie rozszerza się i kurczy pod wpływem zmian temperatury. Dlatego po ułożeniu paneli w listwach wykończeniowych powinny pozostawać luzy (0,5 cm przy montażu w temperaturze poniżej 4°C i około 1 cm – powyżej 4°C). Z tego samego powodu paneli nie wolno przybijać zbyt mocno (trzeba pozostawić luz między łebkami gwoździ a panelami), ani kleić ze sobą paneli czy listew wykończeniowych.