Ogrzewamy dom pompą ciepła. Jakie paliwo wybrać

Zainteresowanie pompami ciepła stale rośnie, ale wysoka cena instalacji wciąż jeszcze dla wielu inwestorów stanowi barierę nie do pokonania. Nawet jeśli "kupują" za nią naprawdę niskie koszty eksploatacji.

W artykułach z cyklu "Jakie paliwo wybrać" przedstawiamy koszty inwestycyjne i eksploatacyjne instalacji centralnego ogrzewania i ciepłej wody użytkowej zasilanych różnymi paliwami. Koszty te obliczamy dla dwóch domów wybranych z kolekcji projektów gotowych . Wybraliśmy dom Na 102 - parterowy o powierzchni 102 m² - oraz dom  Solidny - z poddaszem użytkowym, o powierzchni 200,1 m².
W tym numerze prezentujemy pompę ciepła, mimo że tak naprawdę nie jest to rodzaj paliwa, ale sposób na ogrzewanie domu. Naturalne zasoby ciepła są nieograniczone. Wykorzystanie ich do ogrzewania domów za pomocą pomp ciepła zasługuje na szczególną uwagę ze względów ekologicznych.

Pomieszczenie techniczne, w którym zainstalowano pompę ciepła i zasobnik c.w.u., nie musi spełniać warunków szczególnych przepisów. Autor: EKONTECH

Koszty inwestycyjne
W Polsce najpopularniejsze są układy z pompą ciepła typu grunt-woda z kolektorem płaskim lub pionowym. Poniżej przedstawiamy koszty materiałów i wykonania pompy ciepła w obu wariantach dla domu „Na 102”. Są to koszty orientacyjne. Koszty rzeczywiste zależą w dużej mierze od lokalnych warunków gruntowych.

Centralne ogrzewanie. Parametrem technicznym charakteryzującym pompę ciepła jest tak zwany stopień efektywności (e), czyli stosunek uzyskanej energii cieplnej (Q) do pobranej przez pompę (sprężarkę pompy) energii elektrycznej (Q_e):
e = Q : Q_e
Wynosi on od 3 do 5.
Stopień efektywności zależy przede wszystkim od różnicy temperatury dolnego i górnego źródła. Im jest ona mniejsza, tym wyższy stopień efektywności. Dlatego z pompą ciepła najlepiej współpracują tak zwane niskotemperaturowe ogrzewania wodne, na przykład ogrzewanie podłogowe.
Średni koszt materiałów potrzebnych do wykonania 1 m² ogrzewania wynosi 70 zł (uwzględniono: izolację termiczną i przeciwwilgociową, rury z systemem montażu, taśmę brzegową, automatykę, pominięto koszt jastrychu), zaś wykonania - 25-50 zł/m².
W instalacjach z pompą ciepła można również stosować tak zwane zasobniki buforowe o pojemności 200-900 l, w których gromadzona jest woda grzewcza wykorzystywana w okresach zwiększonego zapotrzebowania na ciepło. Taki zasobnik może być ładowany w nocy, kiedy pompa ciepła może korzystać z tańszej energii elektrycznej (II taryfy). Zakup zasobnika buforowego o pojemności 200 l to wydatek około 1900 zł. Uwzględniono go w koszcie inwestycji.

Ciepła woda użytkowa. Jeśli maksymalna temperatura wody zasilającej zasobnik wynosi tylko 55°C, wodę użytkową można podgrzać do około 45°C i czas podgrzewania jest długi. Dlatego do współpracy z pompą ciepła są przeznaczone zasobniki z podwójną wężownicą. Uzyskanie ciepłej wody o temperaturze wyższej niż 45°C wymaga wspomagania pompy ciepła grzałką elektryczną. W kalkulacji kosztów inwestycyjnych przyjęto zasobnik o pojemności 300 l z podwójną wężownicą, który kosztuje około 1600 zł.








Koszty eksploatacyjne
Centralne ogrzewanie. Do obliczeń przyjęto, że współczynnik efektywności cieplnej pompy ciepła wynosi 4, a energia elektryczna zasilająca pompę ciepła rozliczana jest według I taryfy.
Przypomnijmy, że straty ciepła w omawianych domach wynoszą:
- dom Na 102 - 6,956 kW,
- dom Solidny - 11,105 kW.
Odpowiada to sezonowemu zapotrzebowaniu na ciepło:
- dom Na 102 - 16 716 kWh/rok,
- dom Solidny – 26 652 kWh/rok.
Kalkulacje przeprowadzono dla III strefy klimatycznej, czyli temperatury zewnętrznej -20°C.  Dzieląc sezonowe zapotrzebowanie na ciepło przez współczynnik efektywności 4, otrzymamy ilość potrzebnej energii elektrycznej.
Na cele grzewcze zużyjemy w ciągu roku:
- 4 179 kWh energii elektrycznej  w domu Na 102,
- 6 663 kWh energii elektrycznej w domu Solidny.

Ciepła woda użytkowa. Założyliśmy, że rodzina składa się z czterech osób i każda zużywa 60 l ciepłej wody dziennie, do podgrzania której potrzeba 2,5 kWh.
Do podgrzewania wody będzie potrzeba 3650 kWh energii rocznie (2,5 x 4 x 365 = 3650). Zakładamy, że woda będzie przygotowywana tylko przez pompę ciepła o współczynniku efektywności 4, bez wspomagania grzałkami elektrycznymi. Przez rok zużyjemy więc 3650 : 4 = 913 kWh energii elektrycznej.

Przygotowanie posiłków. Przyjmujemy, że posiłki są przygotowywane na kuchence elektrycznej. Rocznie na ten cel zużyjemy około 800 kWh.

"Na 102". Autor projektu: architekt Paweł Wład Kowalski. Autor: Agnieszka Sternicka , Marek Sternicki		Powierzchnia: - zabudowy 122 m2 - netto 102 m2. Kubatura 510 m3. Autor: Agnieszka Sternicka , Marek Sternicki

Na 102. Schemat instalacji wodnego ogrzewania podłogowego. Autor: Agnieszka Sternicka , Marek Sternicki

Solidny. Autor projektu: architekt Piotr Matuszewski. Autor: Agnieszka Sternicka , Marek Sternicki		Powierzchnia: - zabudowy 172,4 m2 - netto 200,1 m2 Kubatura 846 m3 Autor: Agnieszka Sternicka , Marek Sternicki

Solidny. Schemat instalacji wodnego ogrzewania podłogowego. Autor: Agnieszka Sternicka , Marek Sternicki

Podsumowanie
Koszty ogrzewania domu pompą ciepła są zdecydowanie niższe niż kotłami na gaz ziemny, olej lub propan. W porównaniu z najtańszym paliwem - gazem ziemnym - nawet o 50%. Przypomnijmy, że teoretyczne koszty ogrzewania, przygotowania ciepłej wody i posiłków z wykorzystaniem gazu ziemnego wyniosły dla domu Na 102 - 2515 zł, zaś Solidnego - 3585 zł .Jeśli w tych domach zastosujemy pompę ciepła, koszty eksploatacyjne wyniosą odpowiednio: 1885 zł i 2680 zł (tabela). Gdybyśmy płacili za energię elektryczną według II taryfy, byłyby one jeszcze niższe.
Zainstalowanie pompy ciepła jest - niestety - kosztowne. Mimo niewielkich rachunków za energię elektryczną zasilającą pompę zwrot kosztów inwestycyjnych może więc nastąpić dopiero po wielu latach. Im większy obiekt, tym szybciej zwrócą się wydatki poniesione na inwestycję. Kredyty udzielane przez banki na przedsięwzięcia proekologiczne (na przykład pompę ciepła) nie są na tyle atrakcyjne, by zachęcić większą liczbę inwestorów. To właśnie względy finansowe powodują, że pompy ciepła nie są jeszcze tak popularne, jak na to zasługują.

* przy założeniu: średni stopień efektywności 4, I taryfa energii elektrycznej.

Gdzie po kredyt na pompę ciepła (asz)

- Bank Ochrony Środowiska SA we współpracy z wojewódzkimi funduszami ochrony środowiska i gospodarki wodnej udziela kredytów na zakup i instalację urządzeń wykorzystujących odnawialne źródła energii. O kredyt na pompę ciepła mogą ubiegać się inwestorzy z województw: kujawsko-pomorskiego, śląskiego, zachodnio-pomorskiego, warmińsko-mazurskiego i opolskiego. Warunki kredytowania są różne w poszczególnych województwach, ale zawsze atrakcyjne. Oprocentowanie wynosi 0,3-0,5 stopy redyskonta weksli, okres kredytowania (czas pomiędzy postawieniem środków do dyspozycji kredytobiorcy a spłatą ostatniej raty kredytu) jest dość długi – nawet do 7,5 roku – z 6-12-miesięcznym okresem karencji w spłacie kapitału (karencja liczona jest od daty zakończenia inwestycji). Kwota kredytu jest na ogół ograniczona do 50 lub 70% wartości inwestycji.

- W 28 bankach (tych, które podpisały umowy o współpracy z BGK; można ubiegać się o kredyt termomodernizacyjny z premią (25% kwoty kredytu przekazywanej przez BGK po zakończeniu inwestycji do banku kredytującego). Kredyt może być udzielony na zamianę konwencjonalnego źródła energii na niekonwencjonalne (w tym odnawialne), czyli na przykład na wymianę starego kotła węglowego na pompę ciepła. Kredyt może pokryć 80% kosztów inwestycji, można go spłacać do 10 lat.

- Warto też odwiedzić najbliższy oddział Banku Ochrony Środowiska i dowiedzieć się, jakie firmy sprzedające lub produkujące pompy ciepła mają podpisane porozumienie z bankiem. Porozumienie takie umożliwia obniżenie oprocentowania zwykłego komercyjnego kredytu na zakup pompy danej firmy do 1% w skali roku. Kwota kredytu może stanowić nawet 100% kosztu zakupu pompy ciepła. Z kredytu może być również finansowany montaż urządzenia. Okres kredytowania zależy od warunków porozumienia, lecz nie jest dłuższy niż 5 lat.