Ze względu na mały format dachówki nadają się do krycia dachów nawet o bardzo skomplikowanych kształtach – pozwalają uniknąć dużej ilości odpadów. Taki dach, jeśli tylko pokrycie nie było układane na zaprawę, łatwo też wyremontować. Wystarczy zdjąć całe pokrycie, wyczyścić i ułożyć z powrotem, wymieniając uszkodzone dachówki na nowe. Bardzo łatwo wymienić też pojedyncze elementy.
Dachówki ceramiczne zaliczane są do ciężkich materiałów pokryciowych. Metr kwadratowy wykonanego z nich pokrycia waży od 35 do 80 kg w zależności od typu dachówki. Jednak dzięki swojej masie dobrze trzymają się na dachu oraz tłumią hałasy z zewnątrz, nie słychać też odgłosów uderzeń kropel deszczu. Dachówki ceramiczne są zdrowe, bo do ich produkcji stosuje się tylko surowce naturalne. Odpady ceramiczne mogą być w całości wykorzystane na przykład do wyrobu mączki ceramicznej.
Kolory i wykończenie powierzchni
Dachówki ceramiczne zawdzięczają swoją kolorystykę glinie, z której są produkowane, a także dodatkom mineralnym i substancjom nanoszonym na ich powierzchnię przed wypalaniem.
Naturalne. Dachówki w kolorze naturalnym są przeważnie ceglastoczerwone. Barwa ta, określana przez producentów jako czerwień naturalna, jest wynikiem obecności w glinie związków żelaza, które w trakcie wypalania nadają dachówce taką barwę.
Dachówki naturalne nie muszą być jednak tylko ceglastoczerwone.
Surowiec do wypału dachówki może zawierać inne związki chemiczne, barwiące dachówkę na kolory od ciemnoszarobrązowego do jasnożółtego. Uzyskanie innego efektu kolorystycznego, niż pozwala na to naturalny skład chemiczny gliny, wymaga innych metod barwienia.
Angobowane. To najpopularniejszy sposób zmiany wyglądu dachówki. Angobą, czyli płynną glinką z dodatkami tlenków, pokrywa się dachówki przed wypaleniem. Warstwa angoby zmienia kolor dachówek i pełni funkcję dodatkowego zabezpieczenia ich powierzchni przed czynnikami atmosferycznymi, a także wydłuża okres ich trwałości.
Typowe kolory angobowanych dachówek to czerwień miedziana, brąz, kasztan i antracyt.
Spotyka się dachówki, których powierzchnia powleczona jest dwoma rodzajami angoby, co daje efekt przenikania się różnych kolorów na powierzchni. Są też dachówki pokrywane angobą bezbarwną, która tylko chroni ich powierzchnię, nie zmieniając koloru.
Glazurowane. Innym sposobem wykończenia powierzchni i zmiany koloru dachówek jest ich glazurowanie (szkliwienie). Polega ono na pokrywaniu wypalonej dachówki szkliwem i ponownym jej wypaleniu. Uzyskuje się w ten sposób wysoki połysk oraz bardzo różnorodne kolory – granatowy, niebieski, a nawet różowy. Stosowane jest również szkliwienie bezbarwne, które nie zmienia naturalnej barwy, lecz pogłębia ją i nadaje dachówkom połysk. Można układać mozaiki z różnokolorowych glazurowanych dachówek. Najczęściej stosowane do tego karpiówki układa się na dachu według zaprojektowanego wcześniej wzoru lub rozmieszcza się dachówki o harmonizujących ze sobą barwach nieregularnie na całej powierzchni połaci dachowej.
  | |  | |  |
| Autor: RÖBEN CERAMIKA BUDOWLANA | | Autor: RÖBEN CERAMIKA BUDOWLANA | | Autor: RÖBEN CERAMIKA BUDOWLANA |
 | |  | |  |
| Autor: RÖBEN CERAMIKA BUDOWLANA | | Autor: RÖBEN CERAMIKA BUDOWLANA | | Autor: RÖBEN CERAMIKA BUDOWLANA |
Dachówki ceramiczne mogą mieć różne odcienie czerwieni, brązów, a także nietypowe dla tego rodzaju pokrycia kolory, jak czerń, zielony czy niebieski.
Typy dachówek
Mnich-mniszka
To jedyny typ pokrycia dachowego, które układa się z dwóch rodzajów dachówek. Są one długie i mają korytkowy, zwężający się kształt. Mniszki układa się bezpośrednio na łatach zwróconymi ku górze krawędziami bocznymi, a na nich mnichy, tak że zakrywają linię styku dwóch sąsiadujących ze sobą mniszek. Dachówki w kolejnych rzędach układa się z zakładem od 5 do 8 cm. Kiedyś dachówki mnich-mniszka układano na zaprawę, teraz są już na rynku takie, które mocuje się do łat za pomocą drutu lub klamer. Montaż ułatwiają wyprofilowane zakładki na krawędziach dachówek. Pokrycie z dachówek mnich-mniszka należy do pokryć samowentylujących, więc nie trzeba pozostawiać pod nim szczeliny wentylacyjnej. Jest najszczelniejszym spośród pokryć ceramicznych, ale także najdroższym: ze względu na duże zużycie samych dachówek oraz czasochłonną robociznę. Wykorzystywane jest przeważnie do renowacji zabytkowych dachów.
Na 1 m2 pokrycia wchodzi około 10-16 par mnich-mniszka. Ciężar 1 m2 pokrycia to 45-80 kg.
 | |  | |  |
| Ułożone na dachu mniszki tworzą od jego wierzchołka do okapu "rynny"... Autor: VON MÜLLER DACHÓWKI | | ...natomiast mnichy - "garby". Autor: Mirosław Krogulec | | Dachówki mnich-mniszka. |
Karpiówka
Obok mnicha-mniszki to jeden z najstarszych typów dachówek ceramicznych. Karpiówka to płaska i wąska dachówka. Jej dolna część, tak zwany nosek, ma proste, owalne lub ostre zakończenie. Te trzy podstawowe formy zakończeń mogą występować w różnych wariantach.
Powierzchnia licowa karpiówki może być gładka lub żłobkowana. Ze względu na swoje wymiary i kształt jest najbardziej „plastyczną” z dachówek. Można nią łatwo pokryć okna zwane wolimi okami czy też kosze, bez konieczności wykonywania obróbki blacharskiej. Karpiówka doskonale nadaje się także do krycia dachów stożkowych.
Karpiówkę można układać na dwa sposoby: w koronkę i w łuskę. Przy kryciu w koronkę na każdej łacie układa się dwa rzędy dachówek. Pierwszy rząd zaczepiony jest bezpośrednio o łatę, drugi – o górną krawędź pierwszego. Dachówki w poszczególnych rzędach układane są z mijaniem się styków.
Przy pokryciu w łuskę na każdej łacie leży jeden rząd dachówek. Poszczególne rzędy układane są z zachowaniem mijania się styków. Łaty rozstawione są na taką odległość, że dachówki z trzeciego kolejnego rzędu jeszcze lekko nachodzą na dachówki z pierwszego rzędu. W każdym miejscu pokrycia znajdują się w ten sposób trzy warstwy dachówek.
Na 1 m2 pokrycia karpiówką wchodzi 34-48 dachówek. Ciężar 1 m2 to 60-74 kg.
 | |  | |  |
| Karpiówki ułożone w koronkę. Autor: Zygmunt Stępiński | | Karpiówki ułożone w łuskę. Autor: Grzegorz Otwinowski | | Dachówki karpiówki. |
Esówka
Nazwa tej dachówki (zwanej też holenderką) związana jest z charakterystycznym kształtem przekroju poprzecznego, przypominającym literę S. Zapewnia on szczelność pokrycia i dobre odprowadzanie wody z dachu. Kształt esówki umożliwia też zmienną długość krycia. Wykonane z tolerancją zaczepy pozwalają na dobranie takiego rozstawu łat oraz takiego ułożenia dachówek w poziomych pasach, aby uniknąć docinania elementów. Takie dachówki nazywa się przesuwnymi. Tolerancja rozstawu łat dla esówek różnych producentów waha się od 2 do 4 cm. Są one niezastąpione zwłaszcza przy wymianie starych pokryć. Możliwość zmiennej szerokości krycia eliminuje w takich wypadkach potrzebę przebijania starych łat oraz skraca czas i koszty remontu dachu.
Na 1 m2 połaci przeciętnie wchodzi 13-16 dachówek. Ciężar 1 m2 pokrycia to 40-50 kg.
 | |  |
| Esówki – kiedyś bardzo popularne, teraz wypierane są przez dachówki zakładkowe. Autor: Piotr Mastalerz | | Dachówki esówki. |
Zakładkowa
Dzisiaj dachówki zakładkowe są obok karpiówki najpopularniejszym pokryciem ceramicznym dachów. Charakterystycznym elementem każdej dachówki zakładkowej są często pokaźnych rozmiarów, wyprofilowane zakładki na górnych i bocznych krawędziach. Wyprofilowane są również spody dachówek. Wyprofilowania tworzą zamki, które ułatwiają dopasowanie dachówek podczas układania oraz uszczelniają miejsca połączeń.
Jednym z pierwszych typów tej dachówki, który zdobył sobie wielką popularność, jest marsylka - dachówka o charakterystycznych dwóch wyżłobieniach. Inną najczęściej spotykaną formą licowej części dachówki zakładkowej jest fala. Są też dachówki zakładkowe wyglądem przypominające esówki, a nawet mnich-mniszkę.
Wśród dachówek zakładkowych są też dachówki przesuwne, dostosowane do różnego rozstawu łat.
Na 1 m2 wchodzi 14-15 dachówek zakładkowych. Produkowane są także dachówki wielkoformatowe, pozwalające na ułożenie 1 m2 z 10-12 elementów. 1 m2 pokrycia z dachówki zakładkowej waży 45-55 kg.
 | |  |
| Spośród dachówek zakładkowych bardzo popularne są marsylki. Autor: Piotr Mastalerz | | Dachówki zakładkowe. |
Elementy dodatkowe
Czasy, kiedy dach tworzyły dachówki podstawowe i gąsiory mamy już za sobą. Dziś producenci dachówek ceramicznych mają w swej ofercie wiele elementów uzupełniających, które ułatwiają układanie i zwiększają estetykę pokrycia. Należą do nich dachówki:
- boczne (szczytowe) lewe i prawe - zamykające płaszczyznę pokrycia na krawędziach szczytowych dachów;
- kalenicowe - do wykończenia ostatniego rzędu dachówek przykrytych częściowo przez gąsiory;
- wentylacyjne - do wentylacji połaci dachowych oraz kształtki do wentylacji poddasza i umożliwiające odpowietrzenie pionów kanalizacyjnych;
- z uchwytami do mocowania stopni, ław kominiarskich i barier przeciwśniegowych.
 | |  | |  |
| Dachówki boczne. Autor: Katarzyna Golańska-Hojnowska | | Dachówki kalenicowe. Autor: Krzysztof Zasuwik | | Dachówki wentylacyjne. Autor: Piotr Mastalerz |
 | |  |
| Dachówki umożliwiające odpowietrzanie pionów kanalizacyjnych. Autor: Mariusz Bykowski | | Dachówki z uchwytami. Autor: Mariusz Bykowski |
Są też dachówki:
- okapowe - do układania pierwszego rzędu nad okapem;
- połówkowe - zmieniające szerokość krycia przy dopasowywaniu dachówek w sąsiednich rzędach;
- pulpitowe - stosowane na dachach jednospadowych (pulpitowych) do krycia najwyższego rzędu dachówek - kalenicy pulpitowej;
- mansardowe i kolankowe - ukształtowane do pokrycia miejsca zmiany kąta nachylenia połaci dachowych, wykonywane na zamówienie na konkretny dach;
- antenowe - kształtki dachówkowe ułatwiające montaż anteny;
- przykominowe (przyścienne) - do układania w miejscach przejść przez połać dachową ścian kominów, lukarn, attyk itp.
Układanie dachówek
Na jaki dach?Producenci podają dla swoich dachówek zakresy kąta nachylenia dachu, na jakim można je układać. Zakresy te dla podobnych typów dachówek, ale od różnych producentów, mogą się nieznacznie różnić – jest to związane z odmiennymi rozwiązaniami zaczepów. Zwykle jest to jednak od 20 do 45°, co odpowiada najczęściej stosowanym spadkom dachów.
Jeśli dach ma mniejszy lub większy kąt nachylenia, dachówki można montować, ale trzeba wtedy zastosować specjalne rozwiązania. Przy kątach rzędu 10-18° musi być zapewniona szczelność dachu i możliwość odprowadzania wody. Dlatego trzeba wykonać sztywne poszycie z desek lub płyt drewnopochodnych i pokryć je papą lub folią dachową. Przy kątach powyżej 65° trzeba szczególnie zadbać o stabilność pokrycia. Należy więc zwiększyć przekroje łat i dodatkowo mocować każdą dachówkę drutem lub gwoździami. Takie szczególne przypadki wymagają konsultacji z producentami dachówek.
Na sztywnym poszyciu czy na folii?
Tradycyjnym typem poszycia pod dachówki jest deskowanie pokryte warstwą papy. Ze względu na wykorzystanie poddaszy do celów mieszkalnych dzisiaj odchodzi się już od tego rozwiązania i coraz częściej stosuje się tylko folię dachową lub deskowanie pokryte folią. Nie trzeba wtedy zostawiać szczeliny wentylacyjnej.
Wykonanie poszycia z deskowania i papy lub folii jest pracochłonne i kosztowne, a spełnia ono takie samo zadanie co folia. Często się jednak zdarza, że inwestorzy nie mają pieniędzy na kosztowne pokrycie dachu, ale chcą szybko, choćby tymczasowo, wykończyć dach i zamieszkać w domu. Dlatego decydują się na deskowanie i szczelne pokrycie bitumiczne, a dopiero po upływie 3-5 lat układają dachówki.
Jak układać?
Najpierw ruszt. Równolegle do krokwi przybija się drewniane kontrłaty, a prostopadle do nich łaty. Na tak powstałym ruszcie układa się dachówki, rozpoczynając od okapu. Dzięki mocowaniu łat na kontrłatach pomiędzy dachówkami a poszyciem dachu (deskowaniem lub folią) tworzy się szczelina wentylacyjna. Zapewnia ona szybsze obsychanie dachówki, eliminuje zagrożenie stałego zawilgocenia pokrycia, szczególnie na połaciach o ograniczonym dostępie słońca i wiatru. Zmniejsza się w ten sposób możliwość pojawienia się glonów czy mchów.
A teraz dachówki. Każda dachówka na spodzie ma wyprofilowane zaczepy, które umożliwiają zamocowanie jej na łacie. Dodatkowo niektóre dachówki mocuje się metalowymi klamrami, drutem lub przybija gwoździami. Zwykle mocuje się co trzecią dachówkę oraz wszystkie dachówki szczytowe. Nie zaszkodzi również zamocować dachówki wokół okien dachowych, kominów, wykuszy i lukarn oraz na okapach. Miejsca mocowań w kolejnych rzędach muszą się mijać. Wzdłuż kalenicy oraz na naroża dachu (miejsca przecięcia się połaci dachowych pod kątem większym niż 180°) układa się gąsiory. Stanowią one zwieńczenie ceramicznego pokrycia, a jednocześnie pełnią funkcję wentylacyjną (umożliwiają wywiew powietrza). Niegdyś gąsiory układano na zaprawę. Dzisiaj do belek kalenicowych i narożnych mocuje się je klamrami. Pod gąsiorami układa się elementy uszczelniająco-wentylacyjne w postaci taśm lub kształtek.
 | |  | |  |
| Coraz częściej zamiast sztywnego poszycia z desek i papy pod dachówki ceramiczne stosuje się folię dachową. Autor: Leszek Łagoda | | Układanie dachówek rozpoczyna się od okapu. Dachówki w wyższym rzędzie dociskają te w niższym, dzięki czemu całe pokrycie jest sztywne i stabilne. Autor: Mariusz Bykowski | | Taśmy stosowane obecnie pod gąsiory umożliwiają odprowadzenie wilgotnego powietrza na zewnątrz i zapobiegają dostawaniu się pod pokrycie wiatru i śniegu. Autor: Mariusz Bykowski |
Uwaga – zdarzają się naloty
- Czarny nalot zanieczyszczeń pojawia się na powierzchni dachówek najczęściej na terenach przemysłowych. Nie są go w stanie zmyć opady, będące zresztą także jedną z przyczyn ciemnej patyny. Ten chemiczny nalot, poza tym że szpeci powierzchnię dachu, powoduje powolne niszczenie warstwy wierzchniej dachówki.
- Ciemnienie jest naturalnym procesem. Dachówki ciemnieją wraz z upływem czasu. Jest to szczególnie widoczne na dachówkach naturalnych. Angoby i glazury ciemnieją tylko nieznacznie.
- Zacieki na dachówce są często wynikiem zastosowania na dachu materiałów, których produkty utleniania razem z wodą deszczową spływają po jego powierzchni. Z każdym opadem proces przebarwiania pogłębia się. Białe lub szare zacieki powstają przez wypłukiwanie i wykruszanie się zaprawy z tynkowanych ścian lukarn lub kominów. Radą jest tylko naprawa tynku lub zastąpienie go okładziną czy oblicówką.
- Zielony nalot na dachówkach może pojawiać się w miejscach słabo nasłonecznionych, pomiędzy drzewami lub osłoniętych niemal całkowicie od wiatru. Zdarza się to szczególnie na północnych połaciach dachowych. Zjawisko takie może być potęgowane przez złe osuszanie dachówki, spowodowane złym odprowadzaniem wody z dachu lub brakiem wentylacji od spodniej strony pokrycia.
Uwaga! Jeśli w pobliżu domu rosną modrzewie, sosny i wysokie drzewa liściaste, lepiej zrezygnować z dachówek w kolorze naturalnym bez angoby czy glazury. Spiek takiej dachówki nie jest bowiem tak mocny i od leżących na dachu igieł i liści mogą powstać przebarwienia.
Większość nalotów można usunąć specjalnie przeznaczonymi do tego preparatami.
Ciężkie pokrycie – mocniejsza, ale niekoniecznie droższa więźba (Karol Jachym, konstruktor)
Dachówki ceramiczne są ciężkie, dlatego więźba przygotowana pod takie pokrycie powinna być solidna. Jednak wbrew pozorom waga samego pokrycia nie stanowi najważniejszego czynnika obciążenia dachu. Znaczenie mają jeszcze: siły działające na połacie dachowe w wyniku parcia i ssania wiatru, ciężar maksymalnej grubości pokrywy śnieżnej oraz sposób wykorzystania poddasza. Na poddaszu użytkowym dodatkowe obciążenie konstrukcji dachu stanowią: izolacja cieplna, elementy wykończenia wewnętrznego, na przykład płyty gipsowo-kartonowe czy okna dachowe.
Różnica ciężaru pomiędzy pokryciem ciężkim, takim jak na przykład dachówka zakładkowa, i pokryciem lekkim, jak blachodachówka, może mieć wpływ na zmniejszenie przekroju krokwi – nawet do 25%. Jeżeli w projekcie konstrukcji dachu przy pokryciu dachówką zastosowano krokwie szerokości 8 cm i wysokości 16 cm, to przy pokryciu blachą dachówkową mogłyby wystarczyć krokwie o wymiarach 6 x 16 cm. Nie radzimy jednak podejmować decyzji na własną rękę, konieczne jest dokładne przeliczenie tych przekrojów przez projektanta.
Gdy więźba jest obliczona pod dachówkę, a chcemy zastosować blachę, można – nie zmieniając przekroju krokwi – zwiększyć między nimi rozstaw. Nie oznacza to jednak, że można go zwiększyć o 25%. Rozstaw krokwi zależeć będzie od kilku czynników, między innymi kąta nachylenia połaci dachu i wymiarów łat pod pokrycie. Nie obejdzie się więc bez konsultacji z projektantem.
Ciężar materiału, z którego wykonane jest pokrycie, będący składową wszystkich obciążeń działających na dach – ma wpływ na przekroje krokwi i płatwi. Na pozostałe elementy więźby – na przykład murłaty, słupki czy miecze – nie ma istotnego wpływu.
W związku z tym, że płatwie i krokwie są tylko częścią elementów użytych do wykonania więźby, zmniejszenie ich przekrojów nie jest jednoznaczne ze zmniejszeniem o 25% ilości całego drewna użytego do konstrukcji, a co za tym idzie: kosztu zakupu drewna na całą więźbę dachową o 25%. Przykładowo – dla dwuspadowego dachu o typowej konstrukcji więźby, wymiarach jednej połaci 8 x 10 m oraz powierzchni 160 m2 – oszczędności drewna na krokwiach przy zmianie pokrycia z dachówki na blachę dachówkową wyniosłyby – 0,5 m3, czyli około 300 zł. Trzeba jednak pamiętać, że zaprojektowanie mniejszych przekrojów krokwi i płatwi ograniczy możliwości późniejszej zmiany pokrycia.
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz