Ogród na trzy sposoby

Każdy ogród trzeba pielęgnować, ale to, ile pracy trzeba mu będzie poświęcić, wynika ze sposobu jego urządzenia.

Ogród, a więc stworzona na ograniczonym obszarze kompozycja złożona z ziemi, wody, skał i roślin, zawsze wymaga pielęgnacji. Nawet ogrody bez roślin, na przykład japońskie ogrody zen złożone ze skał i żwiru, też wymagają wielu starań. Jednak nie każdy ogród wymaga tyle samo pracy. Sposób urządzania ogrodu warto więc wybierać zgodnie z tym, ile czasu możemy i chcemy mu poświęcać. Poniżej - na trzech przykładach projektów tego samego ogrodu, zakładanego wokół parterowego domu z garażem, na typowej działce podmiejskiej - pokażemy, jak urządzenie ogrodu może wpłynąć na sposób jego pielęgnacji i potrzebną na to ilość czasu. Działka, na której powstaje ogród, położona jest na terenach porolniczych, z glebą IV klasy (mało żyzną, piaszczystą i słabo zatrzymującą wodę z opadów). Projekty różnią się nie tylko sposobem utrzymania ogrodu. Prezentują też odmienne style, tak aby każdy zainteresowany Czytelnik mógł znaleźć w nich coś dla siebie.






Projekt pierwszy

Autor: Magda Baranowska

Autor: Magda Baranowska

Drzewa:
1. Sosna czarna odmiana austriacka
2. Sosna wejmutka
3. Sosna żółta
4. Brzoza brodawkowata
5. Jabłoń purpurowa "Rudolf"
6. Wierzba argentyńska
7. Wierzba iwa "Pendula"
Krzewy:
8. Kosodrzewina - odmiany
9. Sosna Waterera
10. Żywotnik zachodni "Globosa"
11. Bez czarny
12. Dereń rozłogowy "Flaviramea"
13. Śnieguliczka Chenaulta
14. Wierzba "Hakuro-Nishiki"
15. Wierzba płożąca
16. Wierzba purpurowa "Nana Gracilis"
17. Wierzba szwajcarska
Byliny:18. Rozchodnik okazały
19. Rudbekia lśniąca
20. Szałwia omszona
21. Wilczomlecz lśniący
Turzyce:22. Turzyca Graya
23. Turzyca zwisła
Pnącze:
24. Powojnik pnący

Trawnik zajmuje tu znikomą część powierzchni ogrodu. W naturze niska, gęsta murawa występuje tylko tam, gdzie tworząca ją trawa jest nieustannie zjadana przez pasące się zwierzęta. W małym ogrodzie, w którym chcemy mieć mało pracy, trawnik warto zakładać tylko tam, gdzie będzie pełnił funkcję nawierzchni. W tym ogrodzie dominują rośliny iglaste, które nie gubią liści na zimę - nie trzeba więc ich grabić. Trzon kompozycji roślinnej stanowią sosny - najmniej wymagający rodzaj drzew i krzewów iglastych. Sosny drzewa to przede wszystkim odporna na choroby, szkodniki i zanieczyszczenia powietrza sosna czarna odmiana austriacka. Dla urozmaicenia przy tarasie zaproponowano wejmutkę. Pamiętajmy, że sosny rosną dość wolno, na duże drzewa trzeba będzie czekać około 20 lat. Sosny krzewy to głównie odmiany kosodrzewiny o różnej sile wzrostu oraz karłowa odmiana sosny pospolitej o błękitnym zabarwieniu igieł - sosna Waterera. Sosnom towarzyszą wierzby. To też rośliny o dużych zdolnościach adaptacyjnych. Nie wszystkie wymagają wilgotnych siedlisk łęgów i łozowisk. Jest szereg gatunków wierzb, które można sadzić na suchej i słabej glebie, gdzie często dadzą efekt dekoracyjny lepszy niż inne rośliny. Spośród tych gatunków wykorzystano tu wierzby - iwę i jej "płaczącą" odmianę "Pendula", bardzo oryginalną wierzbę argentyńską o pogiętych pędach, wierzbę purpurową i jej karłową odmianę o srebrzystych liściach "Nana Gracilis" oraz srebrzystą wierzbę szwajcarską. W projekcie tym krzewy wierzb i sosen sadzone są w grupach po kilka wzdłuż ścieżki oprowadzającej po ogrodzie. Uzupełnieniem kompozycji są mało wymagające byliny oraz ozdobne trawy i turzyce. Ogrodzenie obsadzone jest dzikim gatunkiem powojnika - powojnikiem pnącym. Dzięki temu w ogrodzie będzie zagwarantowana intymność bez konieczności strzyżenia żywopłotów. Naturalne formy roślin oraz ich swobodny układ nie wymagają częstych korekt. Z założenia jedne rośliny mają przenikać się z innymi. Nawet jeśli ogród zostanie "zapuszczony" i wśród roślin ogrodowych pojawią się chwasty, nie zostanie  zaburzony porządek kompozycji, gdyż jej regułą jest swoboda.

Kosodrzewina. Autor: Mariusz Pasek		Powojnik pnący. Autor: Piotr Gorączko

Wierzba iwa "Pendula". Autor: Magdalena Niezabitowska-Krogulec		Wierzba "Hakuro-Nishiki". Autor: Jerzy Romanowski

Konieczne zabiegi pielęgnacyjne:
- usuwanie chwastów - w sezonie wegetacyjnym,
- koszenie, podlewanie i nawożenie niewielkiego trawnika przy tarasie - w sezonie wegetacyjnym,
- podlewanie bylin i usuwanie przekwitłych kwiatostanów - w całym sezonie wegetacyjnym, oraz usuwanie zaschniętych pędów bylin - co roku wiosną,
- grabienie liści - jesienią,
- wycinanie najstarszych pędów z krzewów wierzb - raz na dwa, trzy lata.

Projekt drugi

Autor: Magda Baranowska

Autor: Magda Baranowska

Drzewa:
1. Brzoza brodawkowata
2. Jabłoń purpurowa "Rudolf"
3. Katalpa pospolita "Aurea"
4. Klon pospolity
Krzewy:
5. Żywotnik zachodni - żywopłot
6. Żywotnik zachodni "Danica"
7. Bukszpan wieczniezielony
8. Bukszpan wieczniezielony - obwódki (niskie żywopłoty)
9. Ligustr pospolity - żywopłot
10. Lilak pospolity (bez)
11. Perukowiec podolski "Royal Purple"
Byliny:
12. Aster krzaczasty
13. Bodziszek wielkopłatkowy
14. Funkia Siebolda
15. Goryczka siedmiodzielna
16. Języczka pomarańczowa
17. Kosaciec bródkowy
18. Liatra kłosowa
19. Ostróżka ogrodowa
20. Parzydło leśne
21. Piwonia (peonia) chińska
22. Przywrotnik ostroklapowy
23. Rozchodnik okazały
24. Szałwia omszona
25. Tawułka Arendsa
Turzyce:
26. Turzyca zwisła

Kompozycja ogrodu jest geometryczna, bardzo prosta i czytelna. Trawnika jest tu dużo. Ogród jest otoczony żywopłotem, wewnątrz pojawiają się strzyżone formy roślin. Pracy będzie sporo, lecz będą to proste, "mechaniczne" zabiegi - przede wszystkim: koszenie trawnika, strzyżenie żywopłotu i niskich obwódek otaczających rabaty. Prosta kompozycja na planie koncentrycznych okręgów i linii prostych ułatwia pielęgnację. Tu wszystko da się zrobić "pod sznurek". Jest to ogród dla ludzi lubiących porządek i jednocześnie słabo znających się na ogrodnictwie. Każda roślina ma swoje miejsce i łatwo skorygować pojawiające się nieprawidłowości. Rośliny sadzone są w dużych grupach, dlatego można je traktować w jednakowy sposób. Aby przełamać sztywną kompozycję, zaproponowano tu rośliny liściaste. Będą zmieniać się wraz z porami roku, na przekór niezmiennym kształtom rabat i żywopłotów. Są to rośliny odporne, mało wymagające i efektowne. Drzewa to: brzozy, jabłonie purpurowe, katalpy i klon pospolity; krzewy to: lilaki, perukowiec i kuliste odmiany żywotników. Przestrzeń między żywopłotem z żywotników a obwódką ze strzyżonych bukszpanów wypełniają mało wymagające byliny, trawy ozdobne i turzyce.
Konieczne zabiegi pielęgnacyjne:
- strzyżenie żywopłotów - wiosną i późnym latem,
- usuwanie chwastów - w całym sezonie wegetacyjnym,
- koszenie, podlewanie i nawożenie trawnika - w sezonie wegetacyjnym,
- podlewanie bylin i krzewów - w okresach suszy,
- usuwanie zaschniętych pędów bylin - wiosną i przekwitłych kwiatostanów - w sezonie wegetacyjnym,
- grabienie liści - jesienią,
- nawożenie bylin i krzewów - wiosną i wczesnym latem.

Katalpa pospolita "Aurea". Autor: Piotr Gorączko		Perukowiec podolski "Royal Purple". Autor: Piotr Gorączko		Jabłoń purpurowa. Autor: Mariusz Pasek

Projekt trzeci

Autor: Magda Baranowska

Autor: Magda Baranowska

Drzewa:
1. Sosna wejmutka
2. Brzoza brodawkowata
3. Katalpa pospolita "Aurea"
4. Perukowiec podolski "Royal Purple"
5. Sumak octowiec
6. Robinia akacjowa "Frisia"
Krzewy:7. Żywotnik zachodni - żywopłot
8. Żywotnik zachodni "Danica"
9. Żywotnik zachodni "Globosa"
10. Kosodrzewina - odmiany
11. Berberys Thunberga
12. Bez czarny "Aurea"
13. Krzewuszka cudowna
14. Tawuła japońska "Goldflame"
15. Tawuła japońska "Little princess"
16. Śnieguliczka Chenaulta
Byliny:
17. Bodziszek wielkopłatkowy
18. Dziurawiec gęstokwiatowy
19. Funkia Siebolda
20. Grążel żółty
21. Jeżówka purpurowa
22. Języczka pomarańczowa
23. Kocimiętka Faassena
24. Kosaciec bródkowy
25. Kosaciec żółty
26. Lilia wodna (grzybień biały)
27. Liliowce
28. Pałka wąskolistna
29. Przywrotnik ostroklapowy
30. Szałwia omszona
31. Tawułka Arendsa
32. Wilczomlecz lśniący

Ten projekt przeznaczony jest dla najbardziej wtajemniczonych i zapalonych ogrodników. Pracy w takim ogrodzie będzie dużo, ale też efekt wart ponoszenia trudów. W centralnej części dominuje staw z ozdobnymi roślinami wodnymi. Jego utrzymanie przysparza wiele pracy i kosztów. Staw taki jak ten wymaga instalacji filtrującej wodę. Może to być zespół filtrów biologiczno-mechanicznych, ukrytych pod deskowaniem tarasu.
W tym ogrodzie nie ma utwardzonych ścieżek. Zamiast tego pomiędzy rabatami bylin i krzewów są wąskie pasy trawnika. Trzeba dużej dbałości, aby nie powstały na nich plamy wydeptanej ziemi. Ponieważ ta wersja projektu z założenia przeznaczona jest dla mniej leniwych ogrodników, zaprojektowano tu dużą rozmaitość roślin, a wśród nich takie, które wymagają umiejętnego traktowania. Jest tu pięć sumaków, które mają efektowny, parasolowaty pokrój i jesienią pięknie się przebarwiają, lecz mają tę wadę, że tworzą podziemne rozłogi. Jeśli w porę się ich nie wytnie, sumaki rozrosną się po całym ogrodzie. Są tu też byliny: języczki, funkie, parzydła, tawułki i irysy, wymagające intensywnego podlewania i nawożenia.
Konieczne zabiegi:
- zbieranie z powierzchni wody opadłych liści drzew - nawet codziennie,
- wyławianie glonów nitkowatych i ewentualnie stosowanie środków przeciw glonom jednokomórkowym - w miarę potrzeb,
- uzupełnianie odparowanej wody - w miarę potrzeb,
- kontrolowanie co jakiś czas parametrów wody: odczynu pH, poziomu azotynów i azotanów oraz regulowanie ich, przez dodawanie do wody odpowiednich substancji - w przypadku nieprawidłowości,
- płukanie złoża filtru w stawie - raz w roku,
- dzielenie i przesadzanie roślin wodnych - raz na dwa, trzy lata,
- jeśli w stawie są ryby, dokarmianie - wiosną, latem i jesienią, oraz wycinanie przerębli i odpompowywanie wody spod lodu - zimą,
- strzyżenie żywopłotu z żywotnika i obwódek bukszpanowych - wiosną i późnym latem,
- podlewanie, koszenie i nawożenie ścieżek trawiastych - przez cały sezon wegetacyjny,
- podlewanie bylin i krzewów,
- obcinanie przekwitłych kwiatostanów bylin - przez cały sezon wegetacyjny, oraz zeschniętych pędów - wiosną,
- usuwanie chwastów - przez cały sezon wegetacyjny,
- grabienie liści - jesienią,
- nawożenie bylin i krzewów - wiosną i wczesnym latem.

Krzewuszka cudowna. Autor: Piotr Gorączko		Bez czarny "Aurea". Autor: Mirosław Krogulec		Sumak octowiec. Autor: Mariusz Pasek

Kosaciec bródkowy. Autor: Jerzy Romanowski		Funkia Siebolda. Autor: Mariusz Pasek		Tawułka Arendsa. Autor: Mariusz Pasek

Prawdy uniwersalne:
- najmniej pracy trzeba włożyć w utrzymanie ogrodu naśladującego układ naturalnej roślinności, która występowałaby w tym miejscu;
- każdy ogród w kilku pierwszych latach po założeniu wymaga dużo pracy. Dopóki młode rośliny nie ukorzenią się i nie rozrosną, wymagają częstego podlewania i pielenia;
- trawnik to jeden z najbardziej pracochłonnych elementów ogrodu. Z uwagi na konieczność częstego koszenia, podlewania i nawożenia utrzymanie zadbanego trawnika o powierzchni 100 m² wymaga 60-100 godzin pracy rocznie;
- powierzchnia obsadzona krzewami okrywowymi w pierwszym roku będzie wymagała podobnego nakładu pracy co trawnik, a w następnych latach stopniowo coraz mniej - do kilkunastu godzin w ciągu roku;
- na strzyżenie żywopłotu wysokości 1,8 m, szerokości 0,7 m i długości 50 m za pomocą tradycyjnych nożyc trzeba przeznaczyć 2-3 razy w roku około 8 godzin. Używając nożyc elektrycznych lub spalinowych, można skrócić ten czas o połowę, a nawet do jednej trzeciej;
- stawem w ogrodzie trzeba się zajmować nawet około godziny dziennie.