Czy budować dom z balkonem?

Ładny i funkcjonalnie zaprojektowany balkon jest niewątpliwie ozdobą domu. Niestety, balkon nie dość, że kosztuje, to często sprawia dużo problemów wykonawczych i eksploatacyjnych. Jednocześnie tylko w niewielu przypadkach okazuje się naprawdę potrzebny. Czy warto go więc budować?

Gdy podróżujemy po Polsce, mijamy wiele niedawno wybudowanych i zasiedlonych domów. Przyglądając się ich balkonom, łatwo zauważyć dwie rzeczy. Po pierwsze, balkony te często nie nadają się do użytku, ponieważ nie są wykończone. Inwestorzy latami nie znajdują funduszy na wykonanie balustrad, bo bez balkonu da się mieszkać, a bez łazienki, kuchni, sypialni – nie.
Po drugie, niezależnie od stron świata, usytuowane są zwykle od strony szosy, chociaż to nie sprzyja wypoczynkowi w ciszy i spokoju. Te dwie obserwacje prowokują do zapytania – dlaczego właściwie je zbudowano?

Zanim zdecydujemy się na balkon zastanówmy się, czy będziemy z niego korzystać. Autor: Mirosław Krogulec

Czy balkon może być kłopotem?
Trzeba pamiętać, że posiadanie balkonu w domu jednorodzinnym to nie tylko letnie atrakcje i przyjemności, ale również obowiązek konserwacji i dodatkowe wydatki związane z jego eksploatacją (skrzynki na kwiaty, markizy, meble itp.).

Większy koszt budowy. Na budowę balkonu, podobnie jak i każdego innego elementu domu, trzeba wydać pieniądze. Cena zależy od wielkości balkonu, rozwiązań konstrukcyjnych, rodzaju zastosowanych materiałów wykończeniowych. Ale na tym nie koniec. Do tego rachunku należy dodać jeszcze koszt ewentualnego zadaszenia i drzwi balkonowych.

Zwiększone straty ciepła. Balkon zawsze będzie przyczyną zwiększonych strat ciepła (w porównaniu z podobnym budynkiem bez balkonu). Odpowiedzialne za to są drzwi balkonowe oraz mostki termiczne, które tworzą się w miejscach połączenia balkonu z bryłą budynku. Wielkość tych mostków zależy od przyjętych rozwiązań konstrukcyjnych. Na przykład dla konstrukcji balkonu w postaci żelbetowej płyty wspornikowej w większości przypadków będzie to potężny mostek liniowy (czyli biegnący wzdłuż całej długości balkonu). Taki mostek często powoduje przemarzanie ścian. Natomiast w przypadku konstrukcji niezależnej od konstrukcji domu można ten problem całkowicie wyeliminować.

Problemy z jakością wykonania. Balkon jest jednym z najtrudniejszych do wykonania elementów domu. Poprawne ułożenie wszystkich warstw izolacyjnych i wykończeniowych oraz obróbek blacharskich jest sztuką, którą posiadło niewielu wykonawców. Dlatego tak często zawilgocone ściany czy odpadające płytki są zmorą inwestorów.

Na co zwrócić uwagę przy projektowaniu balkonu?
Wielkość balkonu zależy przede wszystkim od tego, w jaki sposób zamierzamy z niego korzystać. Jeśli chcemy wietrzyć na nim pościel lub palić papierosy, to wystarczy naprawdę nieduży i wąski (o wysięgu 70-90 cm). Jeżeli ma być jedynie elementem ozdobnym domu, to w skrajnych przypadkach bywa ograniczany do portfenetru, czyli drzwi balkonowych i balustrady. Gdy zaś ma służyć do relaksu (opalania, przyjmowania gości czy choćby wieczornych rozmów przy lampce wina) – powinien być duży i szeroki (o wysięgu co najmniej 150 cm).

Zadaszenie. Może to być parasol lub dach. Dzięki parasolowi będziemy mogli korzystać z balkonu nawet przy mniej sprzyjającej pogodzie – ani palące słońce, ani majowy deszcz nie będą nam straszne. Przed wiatrem natomiast najlepiej ochroni nas dach, markiza lub boczne osłony upodabniające balkon do loggii. Takie rozwiązanie da również dodatkowy efekt psychologiczny – uwolnimy się od ciekawskich spojrzeń sąsiadów i przechodniów.

Szerokość drzwi balkonowych. Wąskie drzwi mogą skutecznie zniechęcić do korzystania nawet z najlepszego balkonu. Natomiast szerokie, dwuskrzydłowe – wręcz do tego zapraszają. Stają się bramą pomiędzy zamkniętą przestrzenią domu i otwartą – ogrodu.

Ustawność pomieszczeń. Balkon, a właściwie drzwi balkonowe mogą mieć na to istotny wpływ. Jest to najbardziej odczuwalne w małych i stosunkowo wąskich pokojach dziecinnych usytuowanych w szczycie budynku. Jeśli na dodatek pokoje te znajdują się na poddaszu – ich sensowne urządzenie będzie nie lada wyczynem. Gdy balkon dostępny jest z dużego holu lub szerokiego pokoju, sprawa jest znacznie łatwiejsza. Wtedy nawet dwuskrzydłowe drzwi balkonowe nie będą przeszkadzać w urządzeniu tych pomieszczeń.

Do wietrzenia pościeli wystarczy nawet niewielki balkon. Autor: Andrzej Szandomirski		Portfenetr - czyli drzwi balkonowe z balustradą. Autor: Grzegorz Otwinowski		Szerokie, dwuskrzydłowe drzwi zapraszają do wyjścia na balkon. Autor: Ewa Trusewicz

Jaką konstrukcję wybrać?
Wybór konstrukcji zależy nie tylko od wielkości i przeznaczenia balkonu, ale również od architektury domu. Generalnie należy unikać żelbetowych płyt wspornikowych, ponieważ są one przyczyną ogromnych strat ciepła i zawilgocenia, a nawet zagrzybienia ścian. Rzadko kiedy są ocieplone, gdyż wykonanie na nich prawidłowej izolacji termicznej jest skomplikowane i kosztowne. W takiej konstrukcji rozciągana (a więc narażona na mikropęknięcia) jest górna powierzchnia płyty. Ponieważ zbrojenie umieszczone jest właśnie w warstwie wierzchniej płyty – w przypadku wadliwie wykonanej lub uszkodzonej izolacji przeciwwodnej korozja zbrojenia postępuje bardzo szybko, co w konsekwencji może doprowadzić do zniszczenia całej konstrukcji. Znacznie lepszym rozwiązaniem są płyty balkonowe oparte na belkach wspornikowych. Szczególnie polecamy wykonanie takiej konstrukcji z drewna na wzór tradycyjnych domów alpejskich lub skandynawskich. Na wystające poza krawędź muru belki stropowe zwykle układa się ażurową podłogę z desek. Drewno ma znacznie lepsze właściwości termoizolacyjne od betonu czy stali, więc taka konstrukcja tylko w niewielkim stopniu będzie stanowić punktowy mostek termiczny. Nawet jeśli wykonamy taki balkon z ciężkich i zimnych materiałów (w konstrukcji żelbetowej lub stalowej), nadal będzie to korzystniejsze rozwiązanie od płyty wspornikowej. W znacznej mierze przyczyni się do tego oddylatowanie płyty balkonowej od konstrukcji budynku. Dodatkowo płyta ta ochroni rozciągane, czyli najbardziej narażone na zniszczenie, górne powierzchnie wsporników.
W obu opisanych konstrukcjach trudno jednak osiągnąć wysięg balkonu większy niż 120-150 cm. Dlatego najbardziej godny polecenia jest balkon wsparty na niezależnej konstrukcji. W takiej konstrukcji unika się wszelkich problemów związanych z izolacją termiczną, bez względu na rodzaj zastosowanych materiałów. Jednocześnie kształt i powierzchnia balkonu mogą być niemal dowolne. Rozwiązanie to nie jest zbyt często stosowane, ponieważ zabiera sporo cennej powierzchni działki, a poza tym umiejętne i atrakcyjne wkomponowanie tej konstrukcji w elewację budynku wcale nie jest łatwe.

Balkon o konstrukcji z żelbetowej płyty wspornikowej. Autor: Grzegorz Otwinowski		Balkon oparty na drewnianych belkach wspornikowych. Autor: Jan Suchodolski		Balkon o konstrukcji niezależnej od budynku. Autor: Zygmunt Stępiński

Czy wobec tego budować dom z balkonem?
Na to pytanie każdy musi odpowiedzieć sobie sam po przeanalizowaniu wszystkich „za” i „przeciw”.
Naszym zdaniem w małych i oszczędnych domach jednorodzinnych balkonów powinno się unikać. Brak skomplikowanych rozwiązań może być znacznie większą zaletą niż dyskusyjne często walory użytkowe balkonów. Nie polecamy ich również w domach usytuowanych na dużych działkach, na których jest wystarczająca ilość miejsca do budowy tarasu na parterze. Zachęcamy do projektowania dużych loggii w intensywnej – na przykład szeregowej – zabudowie, gdzie powierzchnia ogródka jest niewielka.
W dużych i kosztownych domach, w których ważniejsza od kłopotów związanych z realizacją jest wygoda, efektowny wygląd i chęć urzeczywistnienia marzeń – sprawa nie podlega dyskusji.

Jeśli już balkon, to zadbany - tak aby był prawdziwą ozdobą domu. Autor: Zygmunt Stępiński

Kiedy warto mieć balkon?

Balkon jest potrzebny przede wszystkim:
- gdy w domu chcemy stworzyć dodatkową przestrzeń. Wówczas duży, dostępny z holu balkon stanowić będzie dodatkowe pomieszczenie. W lecie chętnie będzie wykorzystywany jako miejsce spotkań młodzieży czy wypoczynku dziadków.
- gdy mamy piękny widok za oknem. Szczególnie gdy nasz dom stoi na małej działce w gęsto zabudowanym osiedlu. Wówczas inne budynki i różnego rodzaju ogrodzenia zasłaniają widok z tarasu lub pokoju dziennego na parterze.
- gdy mieszkamy w domu, w którym nie wszystkie pokoje są wystarczająco dobrze oświetlone. W takich przypadkach balkon będzie nieocenionym lekarstwem na przygnębienie spowodowane przebywaniem w zamkniętej przestrzeni, otwarciem na słońce i powietrze.
- ze względów estetycznych. Balkon urozmaica bryłę budynku, czasem jest ważnym elementem kompozycji architektonicznej.

Duży, zadaszony balkon w lecie spełnia funkcję dodatkowego pomieszczenia. Autor: Grzegorz Otwinowski		Balkon bywa ważnym elementem kompozycji architektonicznej. Autor: Jarosław Kąkol		W pomieszczeniach z oknami połaciowymi balkon jest oknem na świat, zapewnia kontakt z otoczeniem. Autor: Hanna Długosz