Projekt przebudowy domu-kostki. Dom-kostka. Przebudowa

Fundacja DOM DOSTĘPNY rozpocznie wkrótce przebudowę typowego domu z lat sześćdziesiątych. Projekt przebudowy wyłoniony został w drodze Konkursu.

Kostka do przebudowy
Dom, który będziemy przebudowywać, powstał w latach sześćdziesiątych. Jest piętrowy, z nieużytkowym poddaszem, w całości podpiwniczony. Piwnica jest wyniesiona ponad teren (poziom parteru jest na wysokości 160 cm) i stosunkowo jasna, z dużymi oknami nad ziemią.
Układ pomieszczeń na parterze i piętrze związany jest z konstrukcją domu, w którym nośna ściana dzieli wnętrze na dwa trakty: szerszy, południowy i węższy, północny. Po stronie południowej usytuowano podobne do siebie pokoje z dużymi oknami, w trakcie północnym mieszczą się schody i ciasne pomieszczenia pomocnicze: łazienka, kuchnia, WC, w ciągu lat różnie urządzane i adaptowane. Dom stoi na narożnej działce. Drzwi wejściowe znajdują się pośrodku krótszej, wschodniej elewacji.

Dom jednorodzinny w Aninie, czyli nasza kostka przed przebudową. Autor: Mariusz Bykowski		Dom ma wysoko wyniesioną, jasną piwnicę. Autor: Jolanta Pietrucha		Widok od wschodu - drzwi wejściowe. Autor: Andrzej Szandomirski

Od zachodu, w nasłonecznionej i atrakcyjnej części działki dobudowano garaż, tak że wejście i wjazd do domu zostały rozdzielone. Powiększono parter, tworząc nad garażem murowaną werandę.

Widok od zachodu - przybudówka i taras nad garażem. Autor: Jolanta Pietrucha

Przybudówka ta nie została jednak dobrze powiązana z wnętrzem parteru – dostępna tylko z jednego pomieszczenia, innemu zasłania dostęp do światła i powietrza. Na dachu tej przybudówki urządzono odkryty taras dostępny z jednego pokoju na piętrze. Elewacje domu są z szarej cegły silikatowej. Jedyny detal stanowią balustrady z wyginanych i spawanych prętów.

Plan działki. Autor: Marek Sternicki , Agnieszka Sternicka

Czego pragnie inwestor?
Przede wszystkim dokonania całkowitej modernizacji starego domu. Po przebudowie powinien on mieć nie mniej niż 220 m² powierzchni. W domu powinny znaleźć się: minimum cztery sypialnie, w tym jedna dwuosobowa z łazienką i garderobą, część dzienna, pokój do pracy (gabinet), pomieszczenie rekreacyjne, pomieszczenie gospodarcze z pralnią oraz schowek. Podkreślono, że dom musi być dostosowany do potrzeb niepełnosprawnego członka rodziny. Dom-kostka jest zamknięty, nie otwiera się na otaczającą go działkę. Dlatego powiązanie domu z ogrodem jest jednym z ważniejszych celów przebudowy.

Dom przed przebudową. Autor: Marek Sternicki , Agnieszka Sternicka

Jak przebudujemy kostkę?
Autorzy nagrodzonego projektu nie proponowali zburzenia starego domu. Przyjmując ograniczenia, jakie narzucał budżet, zdecydowali, że rozsądniej jest zmienić warunki życia w domu, usprawnić go i unowocześnić, niż wielkim nakładem kosztów nadawać mu kostium z innej epoki. Budynek, a szczególnie jego struktura budowlano-konstrukcyjna, jest świadectwem kłopotów techniczno-materiałowych w czasach, kiedy powstawał. Nadanie w trakcie przebudowy nowej jakości konstrukcji budynku było jednym z naszych priorytetów – napisali w opisie technicznym projektu. Autorzy projektu zaproponowali kostkę na nowe czasy – dom z zupełnie innym, lepiej dostosowanym do współczesnego życia i bardziej elastycznym układem funkcji. Jednocześnie zachowali to, co było istotną cechą starego budynku – podział na dwa trakty o różnej szerokości i funkcji. Zaproponowane zmiany porządkują układ domu i działki zgodnie z tą zasadą.

Widok od południa. Autor: Marek Sternicki , Agnieszka Sternicka		Widok od frontu. Autor: Marek Sternicki , Agnieszka Sternicka

Prostota bryły została zaakceptowana. Dom po przebudowie ma płaski dach! Uznano to za najbardziej racjonalne rozwiązanie – dziś wykonanie płaskiego dachu nie jest problemem, a dach spadzisty na piętrowym domu zbytnio podwyższyłby budynek. Powierzchnia zabudowy się nie powiększyła. Bryła pozostała niezmieniona, odtworzono nawet dobudówkę, podkreślając jej odrębność innym materiałem elewacyjnym. Jednocześnie architekci pokazali, jak można zmienić charakter domu, dodając do prostej bryły nowoczesny detal, który eksponuje urodę materiału i jakość wykończenia. Zaprojektowane nowe wejście do domu, taras, schody zewnętrzne to piękne ażurowe konstrukcje z drewna, przezroczystych płyt poliwęglanowych i ocynkowanej stali. Decyzje architektów odpowiadały oczekiwaniom inwestora. Nie walczymy ze starym domem – podnosimy go z upadku!

Plan zagospodarowania działki po przebudowie domu. Autor: Marek Sternicki , Agnieszka Sternicka

Dom podzielony na strefy
W stosunku do pierwotnego programu domu podstawowa zmiana polega na wyodrębnieniu i powiększeniu części dziennej budynku. Poprzednio wnętrze dzieliło się na duże pokoje i ciasne pomieszczenia pomocnicze. Kuchnia była wydzielona, w wyniku przeróbek zredukowana do małego pomieszczenia. Funkcję przestrzeni wspólnej mógł pełnić jeden z pokojów, który zapewne był jednocześnie sypialnią. W nowym projekcie wprowadzono podział na strefy, który przebiega zgodnie z podziałem na kondygnacje – część dzienna zajmuje większość parteru, a piętro przeznaczone jest na sypialnie. Część dzienna składa się z kuchni, jadalni i pokoju dziennego, połączonych ze sobą w sposób logiczny i wygodny. Kuchnia znajduje się przy wejściu, w północno-wschodnim narożniku, ma okno skierowane na wejście i wjazd do domu. Można wejść do niej z holu, a jednocześnie jest otwarta na pokój. Wnętrze kuchni jest więc związane z jadalnią, ale niewidoczne z pokoju dziennego, który jako najbardziej reprezentacyjne, skupiające wszystkich wnętrze usytuowany jest w miejscu centralnym, bliżej wejścia i holu. Do części dziennej należy również taras z zejściem do ogrodu przy południowej ścianie domu.

Plan domu po przebudowie. Autor: Marek Sternicki , Agnieszka Sternicka

Miejsce dla niepełnosprawnego
Nie wszystkim odpowiada układ funkcjonalny domu na dwóch kondygnacjach. Zazwyczaj jest w rodzinie osoba,  która woli mieszkać na parterze i unika schodów. Może to być osoba starsza, niepełnosprawna, ale dotyczy to także osób prowadzących bardziej niezależny tryb życia niż reszta rodziny. Z myślą o tym na parterze oprócz części dziennej zaprojektowano dodatkowy pokój z łazienką. Autorzy projektu zadbali o to, aby dodatkowa sypialnia na parterze dostosowana była do potrzeb osoby niepełnosprawnej. Użytkownik sypialni ma do dyspozycji własną łazienkę, która również spełnia takie wymagania. Usytuowanie tych pomieszczeń na środkowej kondygnacji domu pozwala osobie niepełnosprawnej na pełen udział w codziennym życiu pozostałych domowników. Problem wejścia do domu rozwiązano przez zainstalowanie specjalnego podnośnika. Wiąże się to z dużymi kosztami, ale uznano, że w tym wypadku jest to właściwe rozwiązanie. Pochylnia pozwalająca na podjazd wózkiem zajęłaby bardzo dużo miejsca na małej działce.

Bez schematów
To, co się narzuca, kiedy porównamy projekt przebudowy z planami domu, to wielkie zróżnicowanie pomieszczeń pod względem wielkości, kształtu i funkcji oraz dostosowanie ich do indywidualnych potrzeb (rodziców, dzieci, niepełnosprawnego członka rodziny, domownika, który pracuje w domu). Sypialnia rodziców to właściwie apartament należący do właścicieli – z łazienką, garderobą i przedsionkiem. Sypialnie dzieci są wyraźnie mniejsze, położone blisko tarasu. Nie tylko jest więcej łazienek, ale także są różnej wielkości, dostosowanej do miejsca i funkcji. Jest więc łazienka dla niepełnosprawnego – przy jego sypialni, jest duża łazienka rodziców z wanną i mniejsza z prysznicem dla dzieci. Pomieszczenia pomocnicze są w miejscach, które narzuca dzisiejszy sposób życia – spiżarnia znajduje się po drodze z garażu do mieszkania, przy sypialni rodziców umiejscowiona jest garderoba. Wnętrza są zróżnicowane także pod względem oświetlenia. Z elewacji zniknął rząd jednakowych, dużych okien. Nowy układ okien wynika między innymi z przekonania, że poszczególne części domu powinny mieć różne oświetlenie. Inne światło potrzebne jest w sypialni, inne w pokoju dziennym. Dlatego na parterze zastosowano duże okna i drzwi balkonowe wychodzące na południe, a w sypialni rodziców jedyne okno skierowane jest na wschód.

Wykorzystanie piwnicy

Kiedyś znajdowała się tam między innymi pralnia z wanną, kuchnia węglowa i kotłownia. Piwnica służyła także do przechowywania węgla. Wysokie (2,40 m) i jasne pomieszczenia piwnicy dadzą się dziś wykorzystać. Autorzy projektu proponują umieszczenie garażu w piwnicy i zorganizowanie tam wygodnego przejścia do mieszkania. W północnym trakcie znajdują się pralnia z kotłownią i spiżarnia. Ale poza tym w widnej części sutereny architekci proponują dodatkowe pomieszczenia: pokój rekreacyjny, pokój rodzinny i gabinet (warsztat, pracownię). Mieszkańcy mogą je połączyć lub podzielić zgodnie z potrzebami, urządzić tam biuro lub nawet niezależne mieszkanie. Najważniejszą zmianą zaproponowaną przez projektantów jest otwarcie pomieszczeń piwnicy przez utworzenie na jej poziomie dwóch tarasów. Teren przy nich został obniżony, co pozwala jeszcze lepiej oświetlić wnętrze, a skarpy usypane z ziemi z wykopów osłaniają widok od strony ulicy. Tarasy przy pokoju rodzinnym i przy gabinecie łączą je z działką. Zmienia to zupełnie sposób funkcjonowania i charakter tej kondygnacji.

Konkurs na projekt przebudowy domu-kostki
Z zaproszeniem do Konkursu na projekt przebudowy typowego domu z lat sześćdziesiątych Fundacja DOM DOSTĘPNY zwróciły się do wybranych pracowni architektonicznych. Autorzy przedstawili sześć różnych koncepcji przebudowy – sześć różnych wizji współczesnego domu.
Sąd Konkursowy przyznał Nagrodę autorom pracy nr 4, stwierdzając, że... najpełniej odpowiedzieli na warunki Konkursu, proponując przebudowę, której zmiany konstrukcyjne i zakres wyburzeń są najmniejsze, a koncepcja przekształceń spójna i konsekwentnie przeprowadzona. Sąd podkreślił liczne zalety projektu: optymalną dyspozycję wnętrz, dobre powiązanie domu z ogrodem, elegancką i powściągliwą formę architektoniczną uzyskaną za pomocą oszczędnych środków wyrazu.

Konkurs zamknięty na projekt koncepcyjny przebudowy domu jednorodzinnego w Aninie rozstrzygnięty został 8 kwietnia 2002 roku.
Organizatorzy: Fundacja DOM DOSTĘPNY
Skład Sądu Konkursowego:
- arch. SARP Paweł Detko, przewodniczący;
- Anna Kamińska, Redaktor Naczelny - arch. Joanna Porębska, Dyrektor Fundacji DOM DOSTĘPNY;
- Jolanta Pietrucha, Sekretarz organizacyjny Konkursu, sędzia referent, Szef Działu Budowy Domów Modelowych - arch. SARP Marcin Sadowski;
- Zygmunt Stępiński, Dyrektor Generalny

Praca konkursowa nr 4. Twórca projektu: arch. Andrzej Owczarek. Członkowie zespołu: Anna Czechowicz, Bogumiła Chewińska, Robert Mrzewa, Jacek Kaczorowski, Natalia Buglak, Leszek Łukasiak, Mariusz Blechar, Jacek Sałaciński, Ewa Widawska-Lefik. Autor: NOW BIURO ARCHITEKTONICZNE		Praca konkursowa nr 1. Twórca projektu: arch. Andrzej Popiel. Członkowie zespołu: arch. Dawid Stakun, inż. Małgorzata Wianecka. Autor: Tomasz Bobecki

        

Praca konkursowa nr 2. Twórcy projektu: arch. Lesław Jędruszczak, arch. Konrad Chmielewski. Członkowie zespołu: Adam Górecki, Tadeusz Dzieniszewski. Autor: PRACOWNIA ARCHITEKTÓW I KONSTRUKTORÓW		Praca konkursowa nr 3. Twórcy projektu: arch. Barbara Kaliszewska, arch. Andrzej Kaliszewski, arch. Bohdan Napieralski, inż. Jarosław Cień współpraca: arch. Elżbieta Jóźwik. Autor: Andrzej Kaliszewski

   

Praca konkursowa nr 5. Twórcy projektu: arch. Mirosław Jednacz, arch. Adam Melcher. Członkowie zespołu: Wojciech Oleński, Roman Ptaszyński. Autor: EM JEDNACZ ARCHITEKCI		Praca konkursowa nr 6. Twórcy projektu: arch. Wojciech Hermanowicz, arch. Piotr Majewski, arch. Andrzej Wyszyński, arch. Michał Chrzanowski, arch. Anna Kukawska, kosztorys: Jacek Olędzki. Autor: MAJEWSKI-WYSZYŃSKI-HERMANOWICZ - ARCHITEKCI